Tỷ lệ lương hưu của người Việt Nam cao nhất thế giới, đề xuất giảm lại

Hiện nay, mức hưởng lương hưu ở Việt Nam cao nhất thế giới với tỷ lệ tối đa 75%, trong khi các nước khác duy trì ở mức 35 - 50%. Tuy nhiên, mức lương làm căn cứ đóng BHXH của người lao động thấp nên dù mức hưởng lên tới 75% thì lương hưu vẫn thấp.​

Bộ LĐ-TB&XH đã có phản hồi với Hiệp hội Dệt may Việt Nam về việc kiến nghị nghiên cứu, giảm tỷ lệ đóng BHXH.

Liên quan đến kiến nghị này, Bộ LĐ-TB&XH cho biết, BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào Quỹ BHXH.

Do đó, quy định tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội cần được xem xét trong việc xác định mô hình, chính sách, quyền lợi hưởng các chế độ của người lao động và thân nhân của họ, mức độ bao phủ, các yếu tố kinh tế vĩ mô, sự phát triển kinh tế, GDP bình quân đầu người.

Theo Bộ LĐ-TB&XH, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ đóng BHXH tương đối cao so với một số nước trong khu vực. Tuy nhiên, theo tỷ lệ hưởng thì quyền lợi hưởng chế độ ốm đau và thai sản được đánh giá là cao, đặc biệt là chế độ hưu trí.

Hiện nay, mức hưởng lương hưu ở Việt Nam cao nhất thế giới với tỷ lệ tối đa 75%, trong khi các nước khác duy trì ở mức 35 - 50%.

Theo Bộ LĐ-TB&XH, việc điều chỉnh tỷ lệ đóng BHXH sẽ tác động rất lớn đến một bộ phận người tham gia BHXH nói riêng và cả xã hội nói chung. Vì thế, việc giữ tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội như hiện hành sẽ góp phần bảo đảm ổn định chính sách BHXH và quyền lợi của người lao động.

Luật BHXH năm 2014 quy định, tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động và người sử dụng lao động là 32%. Trong đó, người lao động đóng 10,5%, bao gồm BHXH 8%, bảo hiểm y tế 1,5%, bảo hiểm thất nghiệp 1%; người sử dụng lao động đóng 21,5%, gồm có bảo hiểm xã hội 17,5%, bảo hiểm y tế 3% và bảo hiểm thất nghiệp 1%.


Dù tỷ lệ hưởng tới 75%, nhưng lương hưu của người lao động vẫn còn thấp (Ảnh minh họa: Thạch Thảo)

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội, tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội vẫn như quy định hiện hành để đảm bảo ổn định và bền vững của chính sách bảo hiểm xã hội.

Lương thực nhận của người lao động vẫn thấp

Bà Hồ Thị Kim Ngân, Phó Ban quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam) cho biết, tỷ lệ hưởng lương hưu 75% là cao so với quy định quốc tế. Thế nhưng, số tiền mà người lao động được hưởng lại dựa trên cơ sở tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

Theo bà Ngân, hiện nay mức lương làm căn cứ đóng BHXH của người lao động thấp nên dù mức hưởng lên tới 75% thì lương hưu vẫn thấp.

“Thực tế, người lao động và doanh nghiệp đóng BHXH chỉ cao hơn tiền lương tối thiểu vùng từ 5-7% thì đương nhiên khi hết tuổi lao động, lương hưu sẽ thấp”, bà Ngân nói.

Đại diện Liên đoàn lao động TP.HCM cho hay, theo quy định, mức đóng BHXH của người lao động dựa trên lương và các khoản phụ cấp kèm theo thường xuyên.

Tuy nhiên, thực tế doanh nghiệp lại “lách” thông qua việc chia thành 2 phần và chỉ đóng mức bằng hoặc cao hơn lương tối thiểu, còn các khoản phụ cấp không được tính, nên người lao động đóng BHXH rất thấp.

Điều đáng nói, người lao động dù biết tiền đóng BHXH thấp nhưng vẫn “đồng thuận ngầm” để không phải đóng 10% phần chênh lệch vào quỹ BHXH từ tiền phụ cấp. Tuy nhiên, bản chất tiền đóng BHXH là của người lao động. Khi doanh nghiệp “lách luật”, người lao động không phải đóng thêm 10% nhưng lại mất đi khoản 22% doanh nghiệp đáng ra phải đóng thêm cho người lao động.

Thực tế, BHXH Việt Nam đã tiến hành thanh tra chuyên ngành, phát hiện một số đơn vị kê khai khoản thu nhập bổ sung nằm ngoài mức lương tính đóng BHXH. Đây là khoản doanh nghiệp tự thỏa thuận với lao động khi tuyển dụng và không được ghi trong hợp đồng.

Bộ LĐ-TB&XH cũng chỉ rõ, trong doanh nghiệp luôn tồn tại 3 loại thu nhập của người lao động: Loại làm căn cứ đóng BHXH, loại để quyết toán và loại trả cho người lao động.

Thu nhập làm căn cứ đóng BHXH luôn ở mức thấp nhất, chỉ bằng lương tối thiểu vùng cộng 7% với lao động qua đào tạo nghề và thêm 5-7% với người làm nghề nặng nhọc, nguy hiểm.