Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Chuyện vua Gia Long - Nguyễn Ánh trên đường bôn tẩu vào đến Xuân Đừng (nay ở
xảy ra vào thế kỷ 18.
Lúc ấy, người Đàng Hạ đã chứng kiến câu chuyện và truyền lại đến nhiều đời sau.
Chuyện kể rằng, người Xuân Đừng từng chứng kiến tàn quân của Nguyễn Ánh gồm nhiều chiến thuyền trôi dạt đến Hồ Na, cách Xuân Đừng chừng 6 km thì hết lương thực.
N
hiều ngày lênh đênh như thế, quân sĩ lâm vào tình trạng đói khát. Đứng trên chiến thuyền, Nguyễn Ánh ngửa mặt lên trời van vái:Lúc ấy, người Đàng Hạ đã chứng kiến câu chuyện và truyền lại đến nhiều đời sau.
Chuyện kể rằng, người Xuân Đừng từng chứng kiến tàn quân của Nguyễn Ánh gồm nhiều chiến thuyền trôi dạt đến Hồ Na, cách Xuân Đừng chừng 6 km thì hết lương thực.
N
"Giang sơn thổ võ
Sơn đầu hải khẩu
Tiền hiền khai khẩn
Hậu hiền khai cơ
Trên bờ dưới nước
Nhờ các chư vị tạo khiến
Cho lương thực quân lính ăn vài ngày đến đất liền".
Vừa vái xong, hai bên mạn thuyền từng đàn cá nổi lên. Những con cá nhỏ nhưng cũng nhờ đó thay cơm mà kéo dài sự sống. Có lẽ cũng từ chuyện ấy mà có tên con cá cơm đến bây giờ.
Đoàn thuyền tiếp tục đi thì va phải đá ngầm. Thuyền sắp chìm. Nguyễn Ánh tiếp tục vái thì may sao, một con hải cẩu biển còn gọi là con rái chui ngay vào lổ thủng dưới đáy thuyền bịt lại không cho nước tràn vào. Nhờ vậy đoàn thuyền mới đến được Xuân Đừng.
Sơn đầu hải khẩu
Tiền hiền khai khẩn
Hậu hiền khai cơ
Trên bờ dưới nước
Nhờ các chư vị tạo khiến
Cho lương thực quân lính ăn vài ngày đến đất liền".
Vừa vái xong, hai bên mạn thuyền từng đàn cá nổi lên. Những con cá nhỏ nhưng cũng nhờ đó thay cơm mà kéo dài sự sống. Có lẽ cũng từ chuyện ấy mà có tên con cá cơm đến bây giờ.
Đoàn thuyền tiếp tục đi thì va phải đá ngầm. Thuyền sắp chìm. Nguyễn Ánh tiếp tục vái thì may sao, một con hải cẩu biển còn gọi là con rái chui ngay vào lổ thủng dưới đáy thuyền bịt lại không cho nước tràn vào. Nhờ vậy đoàn thuyền mới đến được Xuân Đừng.
Đoàn người của Nguyễn Ánh lên bờ tổ chức nấu ăn nhưng tìm không có nước ngọt. Nguyễn Ánh lại ngửa mặt lên trời một lần nữa. Nước từ trong bờ tuôn ra, quân sĩ chỉ cần bới một mảng cát có ngay nước ngọt. Nước ngọt ấy lưu lại đến tận bây giờ ở Xuân Đừng.
Sau khi lên ngôi năm 1802, Nguyễn Ánh lấy niên hiệu Gia Long, nhớ lại chuyện xưa đã miễn thuế suốt đời cho Xuân Đừng và đặt họ cho người Hạ vốn chưa có họ. Theo đó thì đàn ông mang họ Đinh và phụ nữ thì họ Trần".
Khi ông Trần Trò kể đến đây, ông Trung trưởng xóm buột miệng: "Hèn chi người Đàng Hạ chỉ mang hai họ này mà thôi. Nếu như có họ khác có lẽ họ kết hôn với người Kinh nên đứa con sinh ra theo họ cha, mất đi truyền thống của người Đàng Hạ.
Hiện nay tại Xuân Đừng còn có miếu thờ vua Gia Long. Trải qua thời gian đến nay ngôi cổ miếu gần như hoang phế".
Sau khi lên ngôi năm 1802, Nguyễn Ánh lấy niên hiệu Gia Long, nhớ lại chuyện xưa đã miễn thuế suốt đời cho Xuân Đừng và đặt họ cho người Hạ vốn chưa có họ. Theo đó thì đàn ông mang họ Đinh và phụ nữ thì họ Trần".
Khi ông Trần Trò kể đến đây, ông Trung trưởng xóm buột miệng: "Hèn chi người Đàng Hạ chỉ mang hai họ này mà thôi. Nếu như có họ khác có lẽ họ kết hôn với người Kinh nên đứa con sinh ra theo họ cha, mất đi truyền thống của người Đàng Hạ.
Hiện nay tại Xuân Đừng còn có miếu thờ vua Gia Long. Trải qua thời gian đến nay ngôi cổ miếu gần như hoang phế".
