Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
ừ các nhà máy may đến xưởng bóc tôm, hàng trăm nghìn công nhân Ấn Độ có thể mất việc khi đòn thuế của Tổng thống Trump có hiệu lực.
Tại một khu chợ rộng lớn ở thủ đô New Delhi, Ấn Độ, Anuj Gupta ngồi trong góc cửa hàng, nơi im lặng bao trùm. Anh chuyên tìm nguồn cung ứng và xuất khẩu phụ kiện may mặc, như ren hay cúc áo, cho các thương hiệu lớn trên toàn cầu. Nhưng mức thuế trừng phạt do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt lên hàng hóa Ấn Độ đã khiến gần như mọi hoạt động của Gupta bị đóng băng.
Xem toàn màn hình
Công nhân tìm vải may quần áo tại một xưởng sản xuất hàng may mặc ở Noida, Ấn Độ, hôm 7/8. Ảnh: Reuters
Sáng 27/8, mức thuế 50% của Mỹ áp lên hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ bắt đầu có hiệu lực sau khi chính quyền Tổng thống Trump thực hiện lời đe dọa tăng gấp đôi thuế từ 25% do Ấn Độ mua dầu Nga, qua đó gián tiếp tài trợ cho chiến dịch của Nga ở Ukraine. Giới chức Ấn Độ cáo buộc Mỹ áp dụng tiêu chuẩn kép, chỉ ra rằng Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc thậm chí còn mua nhiều hơn, đồng thời bản thân Washington cũng vẫn giao dịch với Moskva.
Theo Gupta, trong lĩnh vực thời trang, chu kỳ sản xuất thường diễn ra sớm một năm, tức là quần áo đang được thiết kế và sản xuất cho mùa thu năm 2026. Vì thế, tình trạng không chắc chắn bao trùm thị trường đã "gây cản trở nghiêm trọng" đối với công việc, để lại "một lỗ hổng lớn", anh nói. Gupta xuất khẩu tới 40% hàng hóa của mình sang thị trường Mỹ.
Đến tận sáng 27/8, anh vẫn hy vọng. "Có lẽ ông Trump chỉ dọa chúng tôi hoặc mối quan hệ tốt đẹp giữa Thủ tướng Modi với Mỹ sẽ cứu vãn được tình hình", Gupta nói. "Nhưng chúng tôi là bên bị đối xử tồi tệ nhất".
5 vòng đàm phán đã không thể mang lại bất kỳ thỏa thuận thương mại nào giữa Washington và New Delhi. Gupta cho biết các nhà xuất khẩu hiện lo sợ khách hàng của họ có thể buộc phải từ bỏ Ấn Độ. "Nếu căng thẳng kéo dài, người mua sẽ tìm kiếm những thị trường khác để thay thế chúng tôi", anh cho hay.
Giới phân tích và chuyên gia kinh tế cho rằng thuế quan có thể tàn phá các lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của Ấn Độ vốn dựa vào xuất khẩu, khiến hàng trăm nghìn việc làm bị mất đi.
Ajay Sahai, giám đốc điều hành (CEO) Liên đoàn Tổ chức Xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), tỏ ra lạc quan thận trọng về những gì chính quyền có thể giúp đỡ họ sau cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Nirmala Sitharaman hôm 28/8.
"Chính phủ đảm bảo với chúng tôi rằng họ sẽ cung cấp mọi hình thức hỗ trợ cần thiết để giải quyết vấn đề này, có thể bao gồm một gói kích thích kinh tế", ông nói. "Chính phủ yêu cầu chúng tôi chuẩn bị báo cáo rồi sau đó họ sẽ đưa ra kế hoạch. Bà Sitharaman cam kết sẽ không có làn sóng sa thải nhân viên và đó là điều chúng ta nên tin tưởng".
Tuy nhiên, tình hình hiện nay đặc biệt khó khăn với các doanh nhân Ấn Độ. Dệt may, đá quý, trang sức, thảm hay tôm là những mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Ấn Độ sang Mỹ và dự kiến chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các mức thuế quan.
K Anand Kumar, quản lý công ty xuất khẩu tôm Sandhya Marines, doanh nghiệp sử dụng gần 3.500 lao động tại một thị trấn ven biển ở bang Andhra Pradesh thuộc Vịnh Bengal, cho biết công việc kinh doanh đang trên bờ vực sụp đổ.
Hơn 90% lô hàng của công ty ông xuất sang thị trường Mỹ. Năm ngoái, Ấn Độ đã xuất khẩu kỷ lục 1,78 triệu tấn thủy sản sang Mỹ, trị giá 7,38 tỷ USD. Tôm là mặt hàng chiếm ưu thế, đóng góp 92% tổng giá trị.
"Ngành tôm là lĩnh vực sử dụng rất nhiều lao động", Kumar, người cũng đứng đầu chi nhánh của hiệp hội xuất khẩu hải sản tại Andhra Pradesh, cho biết. Theo ông, ngành xuất khẩu tôm Ấn Độ có thể sử dụng tới gần hai triệu lao động và hơn 50% trong số này sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan từ Tổng thống Trump.
"Chúng tôi đang sa thải nhân viên vì không thể tiếp tục trả lương khi không có đơn hàng nào", Kumar nói. "Nông dân và thợ bóc tôm sẽ là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất".
Các hiệp hội xuất khẩu ước tính thuế quan có thể ảnh hưởng đến gần 55% trong 87 tỷ USD giá trị hàng hóa xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ và mang lại lợi thế cho các đối thủ cạnh tranh vốn chịu mức thuế thấp hơn.
Công nhân đo vải để chuẩn bị may váy tại một xưởng sản xuất hàng may mặc ở Noida, Ấn Độ, ngày 7/8. Ảnh: Reuters
Moody's Ratings cảnh báo mức thuế quan từ Tổng Thống Trump có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ, qua đó hạn chế nghiêm trọng tham vọng phát triển ngành sản xuất, thậm chí làm đảo ngược một số thành tựu Ấn Độ đã đạt được những năm gần đây trong việc thu hút đầu tư.
"Mọi thứ giống như một cơn ác mộng, nơi bạn không biết mình sẽ thức dậy với con số thuế quan mới nào nữa", Kumar nói.
Kumar cho hay ông chưa bao giờ gặp một cuộc khủng hoảng nào như vậy trong suốt 30 năm kinh doanh với Mỹ. "Mỹ đang đùa giỡn với chúng tôi, làm bất cứ điều gì họ muốn", ông nói. "Chúng tôi buộc phải thích nghi nhưng cảm giác thật bất lực".
Cách nhà máy của Kumar gần 1.000 km, nỗi sợ hãi đang bao trùm Tiruppur, thị trấn thuộc bang miền nam Tamil Nadu, thủ phủ ngành công nghiệp xuất khẩu hàng may mặc Ấn Độ.
Nằm bên bờ sông Noyyal và cạnh những ngọn núi đá, Tiruppur đóng góp gần 1/3 tổng giá trị xuất khẩu hàng may sẵn trị giá 16 tỷ USD. Nơi đây được gọi là "thành phố USD" nhờ nguồn thu nhập chính bằng tiền đô. Hàng loạt thương hiệu thời trang hàng đầu thế giới đều tìm nguồn cung ứng tại Tiruppur.
Nhưng dù lợi nhuận cao hơn từ các thương hiệu lớn giúp một số doanh nghiệp có thời gian tạm nghỉ, một cuộc khủng hoảng kéo dài vẫn đủ sức khiến họ tê liệt, V Elangovan, giám đốc điều hành công ty xuất khẩu hàng may mặc SNQS International Group, cho biết.
"Ở những nơi có biên lợi nhuận thấp, công việc sản xuất đã bị dừng hoàn toàn", ông nói. Công ty của Elangovan sử dụng 1.500 lao động. Ông cho hay khoảng 150.000 công nhân ở Tiruppur có nguy cơ mất việc làm do thuế quan từ Mỹ.
"Rất khó tìm được khách hàng mới trong nền kinh tế này", ông nói. "Đa dạng hóa khách hàng không giống như một công tắc mà chúng ta có thể bật, tắt lúc nào cũng được. Sớm thôi, chúng tôi sẽ phải đối mặt các vấn đề về dòng tiền và sẽ có rất nhiều công nhân bị sa thải".
Trong khi đó, Thủ tướng Modi vẫn giữ lập trường kiên quyết về cuộc chiến thương mại với Mỹ. "Ấn Độ cần trở nên tự lực. Tâm lý ích kỷ về kinh tế đang gia tăng trên toàn cầu và chúng ta không được phép ngồi đó than khóc về những khó khăn của mình", ông phát biểu hôm 15/8.
Thủ tướng khẳng định Ấn Độ "sẽ đứng vững như một bức tường thành chống lại mọi chính sách đe dọa lợi ích của mình". "Ấn Độ sẽ không bao giờ thỏa hiệp trong việc bảo vệ lợi ích cho nông dân", ông nhấn mạnh, gián tiếp đề cập đến những điểm gây bất đồng trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ, khi Mỹ muốn mở rộng quyền tiếp cận với thị trường nông nghiệp và sữa của nước này. Gần 50% trong 1,4 tỷ dân Ấn Độ kiếm sống bằng nông nghiệp.
Tuy nhiên, các thương nhân, chủ doanh nghiệp lo sợ rằng họ có thể bị thiệt hại nặng nề trong cuộc mặc cả này. "Mức thuế 50% thực tế là một lệnh cấm vận đối với hàng hóa Ấn Độ", Elangovan nói.
Tại một khu chợ rộng lớn ở thủ đô New Delhi, Ấn Độ, Anuj Gupta ngồi trong góc cửa hàng, nơi im lặng bao trùm. Anh chuyên tìm nguồn cung ứng và xuất khẩu phụ kiện may mặc, như ren hay cúc áo, cho các thương hiệu lớn trên toàn cầu. Nhưng mức thuế trừng phạt do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt lên hàng hóa Ấn Độ đã khiến gần như mọi hoạt động của Gupta bị đóng băng.
Công nhân tìm vải may quần áo tại một xưởng sản xuất hàng may mặc ở Noida, Ấn Độ, hôm 7/8. Ảnh: Reuters
Sáng 27/8, mức thuế 50% của Mỹ áp lên hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ bắt đầu có hiệu lực sau khi chính quyền Tổng thống Trump thực hiện lời đe dọa tăng gấp đôi thuế từ 25% do Ấn Độ mua dầu Nga, qua đó gián tiếp tài trợ cho chiến dịch của Nga ở Ukraine. Giới chức Ấn Độ cáo buộc Mỹ áp dụng tiêu chuẩn kép, chỉ ra rằng Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc thậm chí còn mua nhiều hơn, đồng thời bản thân Washington cũng vẫn giao dịch với Moskva.
Theo Gupta, trong lĩnh vực thời trang, chu kỳ sản xuất thường diễn ra sớm một năm, tức là quần áo đang được thiết kế và sản xuất cho mùa thu năm 2026. Vì thế, tình trạng không chắc chắn bao trùm thị trường đã "gây cản trở nghiêm trọng" đối với công việc, để lại "một lỗ hổng lớn", anh nói. Gupta xuất khẩu tới 40% hàng hóa của mình sang thị trường Mỹ.
Đến tận sáng 27/8, anh vẫn hy vọng. "Có lẽ ông Trump chỉ dọa chúng tôi hoặc mối quan hệ tốt đẹp giữa Thủ tướng Modi với Mỹ sẽ cứu vãn được tình hình", Gupta nói. "Nhưng chúng tôi là bên bị đối xử tồi tệ nhất".
5 vòng đàm phán đã không thể mang lại bất kỳ thỏa thuận thương mại nào giữa Washington và New Delhi. Gupta cho biết các nhà xuất khẩu hiện lo sợ khách hàng của họ có thể buộc phải từ bỏ Ấn Độ. "Nếu căng thẳng kéo dài, người mua sẽ tìm kiếm những thị trường khác để thay thế chúng tôi", anh cho hay.
Giới phân tích và chuyên gia kinh tế cho rằng thuế quan có thể tàn phá các lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của Ấn Độ vốn dựa vào xuất khẩu, khiến hàng trăm nghìn việc làm bị mất đi.
Ajay Sahai, giám đốc điều hành (CEO) Liên đoàn Tổ chức Xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), tỏ ra lạc quan thận trọng về những gì chính quyền có thể giúp đỡ họ sau cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Nirmala Sitharaman hôm 28/8.
"Chính phủ đảm bảo với chúng tôi rằng họ sẽ cung cấp mọi hình thức hỗ trợ cần thiết để giải quyết vấn đề này, có thể bao gồm một gói kích thích kinh tế", ông nói. "Chính phủ yêu cầu chúng tôi chuẩn bị báo cáo rồi sau đó họ sẽ đưa ra kế hoạch. Bà Sitharaman cam kết sẽ không có làn sóng sa thải nhân viên và đó là điều chúng ta nên tin tưởng".
Tuy nhiên, tình hình hiện nay đặc biệt khó khăn với các doanh nhân Ấn Độ. Dệt may, đá quý, trang sức, thảm hay tôm là những mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Ấn Độ sang Mỹ và dự kiến chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các mức thuế quan.
K Anand Kumar, quản lý công ty xuất khẩu tôm Sandhya Marines, doanh nghiệp sử dụng gần 3.500 lao động tại một thị trấn ven biển ở bang Andhra Pradesh thuộc Vịnh Bengal, cho biết công việc kinh doanh đang trên bờ vực sụp đổ.
Hơn 90% lô hàng của công ty ông xuất sang thị trường Mỹ. Năm ngoái, Ấn Độ đã xuất khẩu kỷ lục 1,78 triệu tấn thủy sản sang Mỹ, trị giá 7,38 tỷ USD. Tôm là mặt hàng chiếm ưu thế, đóng góp 92% tổng giá trị.
"Ngành tôm là lĩnh vực sử dụng rất nhiều lao động", Kumar, người cũng đứng đầu chi nhánh của hiệp hội xuất khẩu hải sản tại Andhra Pradesh, cho biết. Theo ông, ngành xuất khẩu tôm Ấn Độ có thể sử dụng tới gần hai triệu lao động và hơn 50% trong số này sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan từ Tổng thống Trump.
"Chúng tôi đang sa thải nhân viên vì không thể tiếp tục trả lương khi không có đơn hàng nào", Kumar nói. "Nông dân và thợ bóc tôm sẽ là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất".
Các hiệp hội xuất khẩu ước tính thuế quan có thể ảnh hưởng đến gần 55% trong 87 tỷ USD giá trị hàng hóa xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ và mang lại lợi thế cho các đối thủ cạnh tranh vốn chịu mức thuế thấp hơn.
Công nhân đo vải để chuẩn bị may váy tại một xưởng sản xuất hàng may mặc ở Noida, Ấn Độ, ngày 7/8. Ảnh: Reuters
Moody's Ratings cảnh báo mức thuế quan từ Tổng Thống Trump có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ, qua đó hạn chế nghiêm trọng tham vọng phát triển ngành sản xuất, thậm chí làm đảo ngược một số thành tựu Ấn Độ đã đạt được những năm gần đây trong việc thu hút đầu tư.
"Mọi thứ giống như một cơn ác mộng, nơi bạn không biết mình sẽ thức dậy với con số thuế quan mới nào nữa", Kumar nói.
Kumar cho hay ông chưa bao giờ gặp một cuộc khủng hoảng nào như vậy trong suốt 30 năm kinh doanh với Mỹ. "Mỹ đang đùa giỡn với chúng tôi, làm bất cứ điều gì họ muốn", ông nói. "Chúng tôi buộc phải thích nghi nhưng cảm giác thật bất lực".
Cách nhà máy của Kumar gần 1.000 km, nỗi sợ hãi đang bao trùm Tiruppur, thị trấn thuộc bang miền nam Tamil Nadu, thủ phủ ngành công nghiệp xuất khẩu hàng may mặc Ấn Độ.
Nằm bên bờ sông Noyyal và cạnh những ngọn núi đá, Tiruppur đóng góp gần 1/3 tổng giá trị xuất khẩu hàng may sẵn trị giá 16 tỷ USD. Nơi đây được gọi là "thành phố USD" nhờ nguồn thu nhập chính bằng tiền đô. Hàng loạt thương hiệu thời trang hàng đầu thế giới đều tìm nguồn cung ứng tại Tiruppur.
Nhưng dù lợi nhuận cao hơn từ các thương hiệu lớn giúp một số doanh nghiệp có thời gian tạm nghỉ, một cuộc khủng hoảng kéo dài vẫn đủ sức khiến họ tê liệt, V Elangovan, giám đốc điều hành công ty xuất khẩu hàng may mặc SNQS International Group, cho biết.
"Ở những nơi có biên lợi nhuận thấp, công việc sản xuất đã bị dừng hoàn toàn", ông nói. Công ty của Elangovan sử dụng 1.500 lao động. Ông cho hay khoảng 150.000 công nhân ở Tiruppur có nguy cơ mất việc làm do thuế quan từ Mỹ.
"Rất khó tìm được khách hàng mới trong nền kinh tế này", ông nói. "Đa dạng hóa khách hàng không giống như một công tắc mà chúng ta có thể bật, tắt lúc nào cũng được. Sớm thôi, chúng tôi sẽ phải đối mặt các vấn đề về dòng tiền và sẽ có rất nhiều công nhân bị sa thải".
Trong khi đó, Thủ tướng Modi vẫn giữ lập trường kiên quyết về cuộc chiến thương mại với Mỹ. "Ấn Độ cần trở nên tự lực. Tâm lý ích kỷ về kinh tế đang gia tăng trên toàn cầu và chúng ta không được phép ngồi đó than khóc về những khó khăn của mình", ông phát biểu hôm 15/8.
Thủ tướng khẳng định Ấn Độ "sẽ đứng vững như một bức tường thành chống lại mọi chính sách đe dọa lợi ích của mình". "Ấn Độ sẽ không bao giờ thỏa hiệp trong việc bảo vệ lợi ích cho nông dân", ông nhấn mạnh, gián tiếp đề cập đến những điểm gây bất đồng trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ, khi Mỹ muốn mở rộng quyền tiếp cận với thị trường nông nghiệp và sữa của nước này. Gần 50% trong 1,4 tỷ dân Ấn Độ kiếm sống bằng nông nghiệp.
Tuy nhiên, các thương nhân, chủ doanh nghiệp lo sợ rằng họ có thể bị thiệt hại nặng nề trong cuộc mặc cả này. "Mức thuế 50% thực tế là một lệnh cấm vận đối với hàng hóa Ấn Độ", Elangovan nói.
