Bloomberg: Thuế quan của Mỹ đang đe dọa làm chệch hướng kỷ nguyên bùng nổ công nghiệp của Việt Nam

Bloomberg: Thuế quan của Mỹ đang đe dọa làm chệch hướng lần bùng nổ công nghiệp lịch sử của Việt Nam
- Cù Tuấn biên dịch bài phân tích kinh tế-chính trị của Bloomberg.

Tóm tắt: Sự bùng nổ kinh tế đã đưa đất nước 100 triệu dân này thoát khỏi đói nghèo. Sau đó Trump đã chèn ép mạnh với mức thuế quan 46%.

----
Đã nhiều tuần trôi qua kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố chiến tranh thương mại toàn cầu, nhưng Đinh Ngọc Hiền vẫn đang bận rộn chăm sóc dòng khách hàng của mình. Từng người một, họ lấy thuốc lá, mì, trứng và soda từ các kệ hàng trong cửa hàng tiện lợi của cô ở Đồng Nai, một tỉnh đang công nghiệp hóa mạnh mẽ nằm ngay phía đông Thành phố Hồ Chí Minh, thủ phủ kinh doanh của Việt Nam.

Hiền đã ở đây từ sáng sớm, và cô sẽ còn ở lại cửa hàng sau khi hoàng hôn buông xuống. Sau đó, cô sẽ khóa cửa, lên xe máy và phóng qua những con phố đông đúc của một quốc gia có thể mất mát nhiều hơn từ các chính sách của Trump so với hầu hết những nơi khác.

Thuế quan "Ngày Giải phóng" của tổng thống Mỹ, được công bố vào ngày 2 tháng 4, nhắm vào Việt Nam với mức thuế 46%—một trong những mức thuế cao nhất đối với bất kỳ quốc gia nào, đe dọa tàn phá phần lớn nền kinh tế của nước này. Quốc gia xã hội chủ nghĩa danh nghĩa với 100 triệu dân này đã tự đan xen chặt chẽ với thương mại toàn cầu kể từ cuối những năm 1980, khi nước này bắt đầu cho phép doanh nghiệp tự do và bắt đầu hàn gắn mối quan hệ bị chiến tranh tàn phá với Mỹ. Adidas, Apple, Intel, Levi Strauss và Samsung Electronics đều đã thành lập các cơ sở sản xuất tại đây, cùng với hàng trăm công ty quốc tế khác. Ngày nay, xuất khẩu ròng sang Mỹ chiếm khoảng một phần năm tổng sản phẩm quốc nội của Việt Nam.

Trong khi thuế quan đã được hoãn lại cho đến tháng 7 và là chủ đề của nhiều vụ kiện tụng tại tòa án, nỗi sợ hãi mà chúng gây ra trên khắp Việt Nam vẫn tiếp diễn, đặc biệt là ở Đồng Nai. Khi Hiền còn nhỏ, tỉnh có diện tích bằng bang Delaware này là nơi có những cánh đồng rộng mở và ruộng lúa, nơi những người nông dân làm việc quần quật như họ đã làm trong nhiều thế kỷ. Bây giờ, sườn phía tây của nó là một phần mở rộng đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh, một khu vực trải dài các xa lộ và khu công nghiệp được bao quanh bởi các dải thương mại nơi công nhân có thể chi tiêu số tiền mặt còn lại của họ. Hầu hết khách hàng của Hiền đều là công nhân có việc làm tại các nhà máy gần đó; chồng và các chị gái và vợ/chồng của họ cũng vậy. "Tất cả những thay đổi này đều tốt đẹp", cô nói. "Cuộc sống của chúng tôi bây giờ tốt hơn nhiều. Chúng tôi sống trong những ngôi nhà lớn hơn và mọi người trong gia đình đều có xe máy". Với công việc kinh doanh phát đạt, cô có kế hoạch mở rộng hơn nữa: "Tôi muốn thấy mình tiến lên thành một doanh nhân thực thụ".

Tham vọng của Hiền, và của hàng triệu người đồng hương của cô, sẽ phụ thuộc một phần vào những gì sẽ xảy ra trong những tuần tới. Chính phủ Việt Nam đã cử một số phái đoàn đến Washington và cam kết sẽ xóa bỏ những gì mà bộ trưởng thương mại của nước này mô tả là "rào cản cản trở hoạt động đầu tư và kinh doanh". Chính phủ Việt Nam đã hứa sẽ xóa bỏ tình trạng trung chuyển bất hợp pháp, theo đó các công ty Trung Quốc trốn tránh kiểm soát nhập khẩu bằng cách gửi hàng hóa của họ đến Hà Nội hoặc Thành phố Hồ Chí Minh và dán nhãn cho chúng là "Made in Việt Nam"; các nhà đàm phán thương mại của Trump mô tả đây là một vấn đề lớn. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cũng đã gợi ý rằng các thỏa thuận với Việt Nam và các nước châu Á khác có thể yêu cầu các nước này áp dụng các biện pháp kinh tế của riêng mình đối với Trung Quốc - một đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam.

Và ngoài những nhượng bộ tiềm năng đó, Việt Nam đã đưa ra một điều có thể gây ấn tượng hơn đối với một vị Tổng thống Mỹ đang công khai sử dụng chức vụ để kiếm lợi cá nhân: bằng cách tạo điều kiện cho việc phát triển một khu nghỉ dưỡng chơi golf mang thương hiệu Trump, từ đề xuất đến xây dựng chỉ trong vài tháng. Nhà Trắng đã nói rằng Trump tuân thủ các quy tắc xung đột lợi ích; Trump Organization, công ty bất động sản của gia đình ông, cho biết trong một tuyên bố rằng các thỏa thuận tại Việt Nam của họ đã được ký kết trước cuộc bầu cử năm ngoái và rằng công ty này "không có mối liên hệ nào với chính quyền". Đối tác địa phương của họ, Kinh Bắc City Development Holding Corp., đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu bất kỳ điều nào trong số này có đủ để thay đổi kế hoạch của Trump hay không. Vương quốc Anh gần đây đã đạt được một thỏa thuận với Nhà Trắng để miễn thuế quan của Mỹ đối với ngành công nghiệp thép của mình và giảm thuế đối với một số lượng hạn chế ô tô do Anh sản xuất—nhưng vẫn giữ nguyên mức thuế 10% đối với hầu hết các sản phẩm khác được công bố vào tháng 4. Hơn nữa, ngay cả các đồng minh truyền thống của Mỹ cũng đã biết rằng một thỏa thuận với Trump có thể bị hủy bỏ trong thời gian ông đăng bài lên Truth Social và vì hầu như bất kỳ lý do gì.

Cuộc tấn công bằng thuế quan của Mỹ đặc biệt gây sốc đối với Việt Nam, xét đến lịch sử độc đáo của nước này với Mỹ. Các cuộc ném bom của Mỹ đã tàn phá phần lớn nước này trong những năm 1960 và 1970, góp phần gây ra cái chết của tới 3 triệu người Việt Nam - ít nhất một nửa trong số họ là thường dân. Hơn 58.000 người Mỹ cũng đã thiệt mạng trong cuộc xung đột. Việc bình thường hóa quan hệ, 20 năm sau khi chiến sự kết thúc, đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử phi thường. Hai nước sớm trở nên gần gũi hơn, một phần là nhờ các nhà hoạch định chính sách của Mỹ khuyến khích các công ty "chuyển hoạt động sản xuất của họ ra khỏi Trung Quốc".

Các Tổng thống thuộc 2 Đảng Cộng hòa và Dân chủ đều nuôi dưỡng mối quan hệ này, và mối quan hệ đã mở rộng trong những năm gần đây để bao gồm thêm một số hợp tác an ninh. Các nhà lãnh đạo Việt Nam kế tiếp cũng vậy, bất chấp những hậu quả dai dẳng của chiến tranh: Những quả bom chưa nổ vẫn tiếp tục giết chết người dân mỗi năm, và con cháu của những người tiếp xúc với chất độc da cam, một loại thuốc diệt cỏ độc hại, phải chịu tỷ lệ ung thư và dị tật bẩm sinh bất thường. Khi đó, thông báo về thuế quan của Trump không chỉ là một quyết định chính sách khác. Đó là một đòn tấn công trực tiếp vào nhiều thập kỷ xích lại gần nhau về chính trị và kinh tế giữa Mỹ và Việt Nam, được đưa ra chỉ bằng một nét bút.

Nếu Trump đẩy các quốc gia ra xa nhau, "sẽ tệ cho Mỹ, và tệ hơn cho Việt Nam", Stefan Selig, người từng là thứ trưởng thương mại phụ trách thương mại quốc tế trong chính quyền Obama, cảnh báo. "Người tiêu dùng Mỹ sẽ chịu thua thiệt. Các lợi ích chiến lược của Mỹ bị phá hoại. Và, thật không may, người Việt Nam - những người đang cố gắng vươn lên từ nghèo đói lên mức sống trung lưu – cũng sẽ thua cuộc. Thật đau lòng, thành thật mà nói."

Giữa các khu công nghiệp của Đồng Nai và những vùng nông thôn còn lại giữa chúng, bạn có thể tìm thấy một cặp biểu tượng tương phản về quá khứ đau thương và tương lai đầy hy vọng của Việt Nam. Đầu tiên là sân bay Biên Hòa, nơi từng là căn cứ của quân đội Pháp và Mỹ trong cuộc chiến tranh chống lại những người ******** Việt Nam vào thế kỷ 20. Thứ hai là một sân bay mới rộng lớn đang được xây dựng tại quận Long Thành, dự kiến sẽ trở thành cửa ngõ mới của Việt Nam ra thế giới khi nó mở cửa vào năm tới. Chỉ cách nhau 20 dặm, hai địa điểm này phản ánh một vòng cung lịch sử đáng chú ý.

Mỹ đã rút lực lượng chiến đấu cuối cùng của mình khỏi Nam Việt Nam vào năm 1973. Thành phố Hồ Chí Minh, khi đó được gọi là Sài Gòn, đã rơi vào tay quân Bắc Việt hai năm sau đó; một năm sau, hai quốc gia chính thức thống nhất dưới sự kiểm soát của Đảng ********. Một thập kỷ đói nghèo nghiêm trọng và cô lập quốc tế đã diễn ra. Sau đó, vào giữa những năm 1980, một nhà lãnh đạo có tư tưởng cải cách tên là Nguyễn Văn Linh bắt đầu nới lỏng sự kiểm soát của chính phủ đối với nền kinh tế. Nguyễn Văn Linh đã định hình cách tiếp cận của mình như một bước tiến tới việc xây dựng một thế giới lý tưởng theo chủ nghĩa Marx. Như ông Linh được cho là đã nói, "Chúng tôi muốn tiến tới chủ nghĩa xã hội, nhưng chúng tôi muốn đi bằng máy bay, không phải bằng xe đạp."

Giống như ở Trung Quốc, sự chuyển đổi này không đòi hỏi phải nới lỏng kiểm soát chính trị, và Việt Nam vẫn là một quốc gia độc đảng, không có phe đối lập nào hiệu quả, cùng với những hạn chế sâu rộng đối với phương tiện truyền thông và xã hội dân sự. Bầu không khí đó, kết hợp với tự do hóa kinh tế, cũng tạo ra những cơ hội cho tham nhũng mà không thể cưỡng lại: Một cuộc đàn áp tham nhũng gần đây đã khiến hai cựu Chủ tịch nước và hàng trăm quan chức và doanh nhân khác bị mắc bẫy—bao gồm một nữ doanh nhân, bà trùm bất động sản đã nhận án tử hình.

Nhưng xét về mặt vật chất, không có nghi ngờ gì về các chính sách mà ông Linh đưa ra đã làm cho cuộc sống của hàng triệu người tốt hơn. Chất xúc tác là dòng vốn quốc tế. Một trong những cơ sở đầu tiên do nước ngoài điều hành, được thành lập vào đầu những năm 1990 bởi một công ty Đài Loan, là một nhà máy lắp ráp xe máy không xa cổng Biên Hòa. Mỹ đã dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại sau chiến tranh vào năm 1994, một sự phát triển được khuyến khích bởi hai cựu chiến binh có ảnh hưởng của cuộc xung đột - Thượng nghị sĩ John Kerry và John McCain. Dần dần, dòng đầu tư nhỏ giọt đã trở thành một cơn lũ tràn vào. Ngoài lao động giá rẻ, Việt Nam còn cung cấp lực lượng lao động trẻ, có trình độ và sự ổn định chính trị, một sản phẩm phụ của sự nắm giữ kiên định của Đảng ******** Việt Nam đối với quyền lực.

Đối với nhiều công ty quốc tế, Đồng Nai là điểm dừng chân đầu tiên: Cargill đã mở một nhà máy tại đây vào giữa những năm 90 và ngay sau đó là Suzuki Motor, Fujitsu và Formosa Plastics. Trong số hơn 600 tỷ đô la đầu tư nước ngoài mà Việt Nam đã thu hút được kể từ năm 1988, khoảng 36 tỷ đô la đã được đổ vào tỉnh này. Phần lớn trong số đó đã được triển khai tại các khu công nghiệp—khu vực có cổng bảo vệ với cơ sở hạ tầng chuyên dụng và ưu đãi thuế cho các công ty thuê.

Các sản phẩm từ Đồng Nai có mặt trong hàng triệu ngôi nhà và nơi làm việc tại Mỹ, với nhiều sản phẩm hơn đến mỗi ngày. Chúng bao gồm quần áo từ Lululemon Athletica; cà phê gói từ Nestlé; phụ tùng động cơ do Robert Bosch bán; và áo phông từ Uniqlo của Fast Retailing. Nike Inc bắt đầu sản xuất tại Việt Nam vào năm 1995, và dần dần Việt Nam đã thay thế Trung Quốc trở thành trung tâm sản xuất quan trọng nhất của công ty này. Hiện nay, một nửa số giày dép và một phần tư số quần áo của Nike được sản xuất tại Việt Nam, và mạng lưới nhà cung cấp của công ty sử dụng khoảng 170.000 người tại Đồng Nai.

Nhà máy may của Nguyễn Thúy Hương, ở một huyện phía bắc của tỉnh này, là điển hình cho loại hình kinh doanh phát triển mạnh nhờ vào hoạt động thương mại với Mỹ. Hương bắt đầu sự nghiệp của mình tại một công ty dệt may nhà nước nhỏ vào năm 1998. Khi chính phủ cố gắng đẩy nhanh các nỗ lực tư nhân hóa một thập kỷ sau đó, cô và một số đồng nghiệp đã mua phần lớn cổ phần trong công ty. Đến năm 2015, cô đã sẵn sàng mở nhà máy riêng, nơi cô hiện sử dụng khoảng 100 công nhân toàn thời gian may áo sơ mi và đồ thể thao dưới ánh đèn huỳnh quang sáng trưng. Khoảng một nửa sản phẩm của nhà máy này được chuyển đến Mỹ, một phần đến các cửa hàng Walmart.

Giống như nhiều doanh nhân Việt Nam khác, Hương hoạt động với biên lợi nhuận rất hẹp, và ngay cả mức thuế quan khiêm tốn cũng có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến doanh nghiệp của cô. Do đó, cô đã phải vật lộn để có được càng nhiều doanh thu càng tốt trước khi mức thuế cao hơn có hiệu lực. Cô cho biết: "Chúng tôi đang hành động nhanh chóng để tăng sản lượng và xuất hàng trong thời gian tạm dừng 90 ngày này". Cô đang cố gắng tuyển thêm nhân viên và đã cân nhắc vận chuyển một số sản phẩm đến Mỹ bằng đường hàng không, chi phí cao gấp ba lần so với đường biển, chỉ để đáp ứng các đơn đặt hàng trong khi cô vẫn còn chúng. Do Trump liên tục đảo ngược chính sách, việc lập kế hoạch vượt quá khung thời gian 90 ngày là rất khó khăn, đối với cả cô và khách hàng phía Mỹ. Cô cho biết: "Chúng tôi đã bắt đầu thấy mọi thứ chậm lại cho mùa tới", "có lẽ vì người mua đang chờ xem mọi thứ diễn ra như thế nào".

Trump đã trình bày các kế hoạch "Ngày giải phóng" của mình với sự khoa trương của một người dẫn chương trình truyền hình thực tế mà ông từng là, khi công bố mức thuế quan của từng quốc gia trong một sự kiện tại Vườn Hồng của Nhà Trắng. Khi nhìn thấy chúng, Ted Osius, giám đốc điều hành của Hội đồng doanh nghiệp Mỹ-ASEAN, đã vô cùng sửng sốt. Mức thuế 46% của Việt Nam gần gấp đôi mức thuế của Nhật Bản và Ấn Độ và cao hơn bốn lần so với mức 10% được lên kế hoạch cho Vương quốc Anh và Úc. (Hầu hết các nước ngang hàng của Việt Nam trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á gồm 10 quốc gia chỉ có kết quả tốt hơn một chút, với Indonesia chịu mức thuế 32% và Malaysia chịu mức thuế 24%.)

Trong những tuần dẫn đến thông báo của Trump, Osius - người từng là đại sứ Mỹ tại Việt Nam từ năm 2014 đến năm 2017 - đã hỏi Nhà Trắng về những gì cần thiết để Tô Lâm, Tổng bí thư Đảng ******** và do đó là nhà lãnh đạo chính trị hàng đầu của Việt Nam, có được một cuộc gặp với Trump. "Sẽ có những thỏa thuận lớn" với các công ty Mỹ, ông nhớ lại đã được nói như vậy. Osius cho biết các quan chức Việt Nam đã trả lời ông rằng những thỏa thuận lớn là điều có thể. Vào thời điểm đó, Việt Nam đánh thuế hầu hết hàng nhập khẩu của Mỹ ở mức 15% hoặc thấp hơn. Vào cuối tháng 3, họ đã giảm thuế đối với một loạt các sản phẩm, bao gồm táo, ô tô và khí đốt tự nhiên hóa lỏng, đồng thời công bố mua 4 tỷ đô la từ các công ty Mỹ. Osius nói: "Tôi biết người Việt Nam rất lo lắng và hy vọng những hành động phòng ngừa của họ sẽ làm giảm bớt tác động". "Họ đã đưa ra quyết định, cùng nhau, để giúp các doanh nghiệp Mỹ. … Đó là lý do tại sao tôi rất thất vọng."

Đối với các nhân viên hành chính xác định mức thuế, đó chỉ là vấn đề toán học đơn giản. Mức thuế quan được tính theo một công thức thô sơ, dựa trên cán cân thương mại của mỗi quốc gia với Mỹ. Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng Mỹ "trợ cấp" cho các quốc gia xuất khẩu nhiều hơn vào thị trường Mỹ so với lượng hàng hóa họ mua vào từ Mỹ, một sự hiểu biết trái ngược với kinh tế học cơ bản và lẽ thường. (Tương đương, ở cấp độ cá nhân, sẽ là mô tả việc mua hàng của người mua sắm từ siêu thị là trợ cấp cho chủ sở hữu chứ không phải là trao đổi tiền để lấy các sản phẩm hữu ích.)

Tuy nhiên, dù Trump đã tư duy theo hướng nào đi nữa, thì sự hiểu biết lập dị của ông về dòng chảy thương mại toàn cầu đã đặt Việt Nam vào một vị thế khó khăn, bởi vì đất nước này là một cường quốc xuất khẩu nhưng có GDP bình quân đầu người chỉ khoảng 4.000 đô la, nghĩa là công dân của họ không đủ khả năng mua hàng nhập khẩu đắt tiền. Kết quả là Mỹ có thâm hụt thương mại lớn với Việt Nam. Năm ngoái, mức thâm hụt này ở mức 123,5 tỷ đô la, chỉ đứng sau Trung Quốc và Mexico. Về lý thuyết, thuế quan có thể thu hẹp khoảng cách bằng cách làm cho hàng hóa của Việt Nam đắt hơn, khuyến khích các công ty Mỹ chuyển sản xuất đến những nơi như Ohio hoặc Arizona. Nhưng điều này giả định, trong số những thứ khác, rằng người lao động Mỹ sẽ muốn có công việc may giày thể thao hoặc hàn bảng mạch và việc trả cho họ mức lương thịnh hành của Mỹ sẽ không khiến các sản phẩm này trở nên đắt đỏ một cách quá đáng.

Điều mà Osius và các chuyên gia khác về Việt Nam thấy đặc biệt khó hiểu là bản thân chính sách của Mỹ đã góp phần tạo ra khoản thâm hụt lớn đó. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Trump đã áp thuế đối với nhiều loại hàng hóa của Trung Quốc, bao gồm gạo, túi xách và thiết bị y tế. Để tránh các biện pháp đó, mà Tổng thống Joe Biden phần lớn vẫn giữ nguyên, và để giảm rủi ro khi phụ thuộc vào một quốc gia mà các chính trị gia Mỹ coi là đối thủ chiến lược, nhiều công ty toàn cầu đã chuyển hoạt động sản xuất về phía Nam. Ví dụ bao gồm nhà bán lẻ đồ gia dụng Williams-Sonoma Inc., đã chuyển một phần đáng kể hoạt động sản xuất của mình từ Trung Quốc sang Việt Nam và nhà sản xuất đồ chơi Hasbro Inc., đã bắt đầu sản xuất nhiều đồ chơi Transformers hơn tại đó. Các nhà máy mới khác có công nghệ cao hơn nhiều: Foxconn, công ty Đài Loan đứng sau nhiều thiết bị bán chạy nhất của Apple Inc., đã thiết lập dây chuyền sản xuất tại Việt Nam cho một số iPad và MacBook. Kể từ năm 2017, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng gấp ba lần, trong khi thâm hụt thương mại tăng nhanh.

Một số quan chức trong chính quyền Trump đầu tiên khuyến khích việc chuyển giao sản xuất công nghiệp này từ Trung Quốc, trong khi đối với những người khác, điều này cung cấp thêm bằng chứng cho thấy, nếu không có các biện pháp bổ sung, các công ty sẽ không bao giờ khôi phục hoạt động sản xuất tại Mỹ, nơi có chi phí cao. Thái độ của Trump đặc trưng là thất thường, pha trộn giữa sự lên án ("Việt Nam lợi dụng chúng ta thậm chí còn tệ hơn cả Trung Quốc") với sự ủng hộ ("Việt Nam thực sự đã trở thành một trong những phép màu vĩ đại của thế giới"). Cuối cùng, Trump đã áp thuế đối với một số mặt hàng tương đối ít ỏi của Việt Nam trước khi để mất Nhà Trắng vào tay Biden.

Lần này, chính phủ Việt Nam đã nhanh chóng hành động. Ông Tô Lâm là một trong những nhà lãnh đạo toàn cầu đầu tiên nói chuyện với ông Trump sau thông báo về thuế quan, và vào ngày 5 tháng 4, ông đã đưa ra lời đề nghị công khai sẽ xóa bỏ toàn bộ các khoản thuế còn lại của Việt Nam đối với hàng hóa của Mỹ và thể hiện "thiện chí trong các lĩnh vực khác". Phó Thủ tướng Việt Nam đã sớm lên đường đến Washington để tham dự một loạt các cuộc họp. Các tuyên bố của chính phủ Việt Nam cho thấy rằng họ có thể đề nghị tăng chi tiêu cho các sản phẩm hàng không vũ trụ, thực phẩm và năng lượng của Mỹ. Họ cũng có thể cam kết hành động cụ thể chống lại việc dán nhãn lại hàng hóa của Trung Quốc. (Cơ quan Hải quan Việt Nam cho biết họ đã phát hiện ra nhiều trường hợp dán nhãn này, mặc dù khó có thể xác định mức độ phổ biến của nó.) Hy vọng là những nhượng bộ như vậy, được đưa ra trong một tuyên bố đầy tâng bốc, có thể thuyết phục Trump ít nhất là giảm thuế quan đối với Việt Nam ngang bằng với các quốc gia khác, nếu không muốn nói là hủy bỏ hoàn toàn.

Hầu như tất cả các doanh nhân Việt Nam mà Bloomberg Businessweek đã nói chuyện về câu chuyện này đều nói rằng họ lạc quan rằng chính phủ Việt Nam có thể tìm được tiếng nói chung với Mỹ, và trước công chúng, các quan chức đang thúc giục mọi người giữ bình tĩnh. "Việt Nam sẽ tăng cường đối thoại và đàm phán, không đối đầu, gây căng thẳng hoặc làm phức tạp vấn đề", Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu vào tháng 4. Ông lưu ý rằng trong khi thuế quan sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế thế giới, chúng sẽ không gây đau đớn cho nước này như các cải cách kinh tế của họ vào những năm 1980, chứ đừng nói đến các cuộc chiến tranh xảy ra trước đó.

Ở rìa một trong những khu công nghiệp của Đồng Nai, một số dãy nhà chung cư, được thiết kế theo phong cách Pháp mơ hồ, nằm dọc theo những con phố mới xây. Trong một quán cà phê gần đó, một khách hàng đơn độc đang cúi mặt làm việc trên máy tính xách tay của mình. Hồ Văn Huy là một nhân viên bán hàng cho nhà phát triển khu phố mới này, được gọi là STC Long Thành. Khi hoàn thành, nơi này được dự định sẽ trở thành một ốc đảo thoải mái cho tầng lớp trung lưu, với trường học, sân chơi và bệnh viện riêng, cũng như một công viên có hồ nhân tạo.

Chưa có ai chuyển đến, nhưng hơn bốn phần năm trong số 1.083 căn hộ đã được bán. “Dự án này và khu vực này có tiềm năng tăng trưởng lớn”, Huy nói. Anh chỉ vào con đường phía trước khu phát triển, lưu ý các kế hoạch tăng gấp ba chiều rộng của nó để đáp ứng số lượng xe máy, xe tải và xe ô tô đời mới ngày càng tăng. Khi được hỏi về tác động của các mức thuế được đề xuất, Huy cho biết mặc dù chúng khiến các công ty thận trọng hơn, nhưng bất kỳ ai có kế hoạch đầu tư vào khu vực này đều nghĩ đến tương lai dài hạn.

Các dự án như của Huy đại diện cho một canh bạc rằng, cuối cùng, sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam không thể bị ngăn chặn bởi các quyết định của bất kỳ vốn nước ngoài nào. Những người mua các căn hộ chung cư của STC, có giá khởi điểm khoảng 120.000 đô la, rõ ràng là chính những người tiêu dùng, với số tiền đủ để chi trả cho phần lớn những gì các nhà máy của Đồng Nai sản xuất ra. Nếu các kế hoạch của chính phủ được hiện thực hóa, theo thời gian, nhiều người trong số họ sẽ làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển, thiết kế và các công việc được trả lương cao hơn, giống như các công ty Trung Quốc đã chuyển từ sản xuất cơ bản sang đổi mới có giá trị hơn. Kết quả sẽ là một nền kinh tế ít phụ thuộc hơn vào việc vận chuyển hàng hóa giá rẻ đến những nơi giàu có hơn và được thúc đẩy nhiều hơn bởi các dịch vụ và nhu cầu nội bộ của chính nó.

Tại Đồng Nai, các ưu tiên là "công nghệ xanh, điện tử và sản xuất chất bán dẫn", Dương Minh Dũng, một quan chức cấp cao của tỉnh cho biết. Mặc dù các nhà máy sản xuất các sản phẩm đơn giản hơn tất nhiên được chào đón, nhưng "hiện chúng tôi đang tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao", ông nói.

Một yếu tố khác của chiến lược này có thể được tìm thấy cách khu phát triển STC một đoạn lái xe ngắn, nơi một loạt băng nhựa cũ kỹ đánh dấu chu vi của Sân bay quốc tế Long Thành. Bên trong, dọc theo một con đường đất, là một công trường xây dựng gần bằng kích thước của khu Manhattan. Một số cần cẩu lớn hoạt động trên cao, nâng thép cho một tòa nhà nhà ga siêu hiện đại được thiết kế giống như hoa sen, quốc hoa của Việt Nam. Khi các chuyến bay bắt đầu vào năm tới, sân bay này sẽ có công suất hàng năm là 25 triệu hành khách - một con số khá khiêm tốn lúc đầu, nhưng kế hoạch xây dựng cho thấy sẽ có thêm ba nhà ga nữa. Điều đó sẽ tăng gấp bốn lần quy mô của nó và đưa nó vào cùng hạng với các sân bay Dubai và London Heathrow - đủ lớn để phục vụ một đô thị dự kiến sẽ là nơi sinh sống của gần 15 triệu người vào năm 2050, trở thành một trung tâm công nghệ, tài chính và dịch vụ chuyên nghiệp lớn của Châu Á. Đó là một loạt các khát vọng táo bạo, nhưng không phải là một khát vọng vô lý. Trong 50 năm qua, Việt Nam đã chuyển từ xung đột dân sự tàn khốc sang hòa bình lâu dài, từ nghèo đói sang thu nhập trung bình và từ kế hoạch hóa tập trung theo chủ nghĩa Stalin sang thị trường tự do. Trong quá trình này, nền kinh tế của nước này đã tăng trưởng hơn 1.000%.

Để duy trì sự tăng trưởng và cuối cùng cho phép Việt Nam trở thành một xã hội giàu có, các nhà lãnh đạo của nước này phải đưa ra một số quyết định khó khăn. Đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc, không phải Mỹ - một mối quan hệ hai chiều trị giá hơn 200 tỷ đô la vào năm ngoái. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thăm cấp nhà nước tới Hà Nội vào giữa tháng 4. Ông Tô Lâm đã chào đón ông nồng nhiệt, tuyên bố rằng "phát triển quan hệ với Trung Quốc là một lựa chọn chiến lược và là ưu tiên hàng đầu". (Về phần mình, Trump cho biết cuộc họp này là để "cố gắng tìm ra cách 'Làm thế nào để chúng ta có thể chơi xỏ nước Mỹ?')

Tuy nhiên, việc hoán đổi sự phụ thuộc vào một siêu cường này sang một siêu cường khác là một viễn cảnh không hấp dẫn. Việt Nam có mối quan hệ căng thẳng với người hàng xóm khổng lồ của mình, nơi mà họ đã có một cuộc chiến tranh đẫm máu ngắn ngủi vào năm 1979. Gần đây hơn, hai nước đã xung đột về các yêu sách hàng hải toàn diện của Bắc Kinh và tình cảm chống Trung Quốc là phổ biến trong số những người dân thường Việt Nam. Căng thẳng gia tăng luôn có thể xảy ra, với những rủi ro tiếp theo đối với thương mại. Do đó, việc duy trì xuất khẩu quy mô lớn sang Mỹ là rất quan trọng.

Sau ba ngày thảo luận vào cuối tháng 5, các quan chức Việt Nam cho biết họ đã đạt được tiến triển với các đối tác Mỹ về một thỏa thuận nhằm ngăn chặn mức thuế quan 46% mang tính tàn phá. Sẽ có thêm nhiều cuộc họp diễn ra trong tháng này. Điều tốt nhất mà Việt Nam có thể hy vọng trong ngắn hạn có thể là những nhượng bộ tạm thời—tùy thuộc vào đàm phán chi tiết hơn và tất nhiên là tùy thuộc vào ý thích cá nhân và chính trị của Trump. Với một thỏa thuận như vậy, việc xuất khẩu có thể tiếp tục, mặc dù có đủ sự không chắc chắn xung quanh nó khiến việc vận hành một nhà máy khiêm tốn trở nên khó khăn, chứ đừng nói đến việc lập kế hoạch cho tương lai của một thị trường đang nổi lên nhanh chóng.

Tuy nhiên, Việt Nam đã ký kết một thỏa thuận với gia đình Trump—và nó có thể được tính là nhiều như bất kỳ điều gì xảy ra tại bàn đàm phán. Tổ chức Trump hiện không có bất động sản nào tại quốc gia này. Điều đó sẽ sớm thay đổi. Vào ngày 21 tháng 5, hàng trăm chức sắc đã tập trung tại một cánh đồng bên bờ sông Hồng, không xa Hà Nội, và xếp hàng vào một chiếc lều màu vàng được trang trí bằng những bông sen hồng giả. Bên kia đường, một nhóm nhỏ nông dân địa phương cũng đã tụ tập, và các nhân viên an ninh ngăn không cho họ đến gần hơn.

Họ hy vọng được nhìn thoáng qua vị khách danh dự, con trai của Trump, Eric, người đã đến để đánh dấu lễ khởi công khu nghỉ dưỡng chơi golf 54 lỗ trị giá 1,5 tỷ đô la, Trump International Hưng Yên. Sau màn biểu diễn múa truyền thống của Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã lên bục phát biểu, ca ngợi sự hợp tác giữa Mỹ và Việt Nam và thúc giục các quan chức đảm bảo quá trình phát triển được xây dựng đúng tiến độ. Trong bài phát biểu của mình, Eric cho biết đây chỉ là khởi đầu cho các kế hoạch của gia đình dành cho Việt Nam: "Dự án này và nhiều dự án khác mà chúng ta cùng nhau thực hiện sẽ khiến cả châu Á phải ghen tị. Chúng sẽ khiến cả thế giới phải ghen tị". Ngày hôm sau, ông bay đến Thành phố Hồ Chí Minh để họp với chính quyền địa phương về một tòa tháp Trump Tower mới tiềm năng.

Hình ảnh:
1: Chủ shop Đinh Ngọc Hiền bên ngoài cửa hàng tiện lợi của cô ở tỉnh Đồng Nai, gần TP.HCM.
2: Biển báo liệt kê danh sách các công ty tại một trong những khu phức hợp văn phòng và hậu cần tại tỉnh Đồng Nai.
3: Cảng Cát Lái, TPHCM, nhìn từ trên cao.
4: Nhân viên kinh doanh bất động sản Hồ Văn Huy, làm việc tại quán café.
5. Nhà ga hành khách đang được xây dựng tại Sân bay quốc tế Long Thành.