Sức mạnh của sự tha thứ
Xét đến mọi chuyện đang diễn ra trên thế giới hiện nay, bao gồm cả sự bất hòa chính trị/xã hội/văn hóa và tình trạng chia rẽ, vốn đang chiếm vị trí trung tâm dù tốt hay xấu, thì đây là một thời điểm thích hợp để nói về một chủ đề thường bị bỏ qua khi “cuộc chơi đổ lỗi” đang diễn ra rầm rộ. Tôi đang nói về sự tha thứ (forgiveness).
Thật vậy, đạt được sự tha thứ có lẽ là điều khó khăn và thách thức nhất mà chúng ta có thể làm để vượt ra khỏi chính mình, nhất là khi ta quá bám chặt vào vấn đề, nhu cầu, kỳ vọng và đòi hỏi của bản thân. Hãy đối diện với sự thật: Khi mọi thứ đang mất kiểm soát—đặc biệt là ngoài tầm kiểm soát của ta—thì việc đổ lỗi cho người khác về tình huống hiện tại ít ra cũng mang lại sự an ủi và giải tỏa, cho dù nó chẳng thực sự giải quyết được gì.
Tất nhiên, tha thứ trong những hoàn cảnh như vậy thì dễ nói hơn làm. Nhưng điều đó có thể thực hiện được! Và quan trọng hơn, khả năng tha thứ đem lại cho chúng ta một con đường đi đến tự do thật sự và trao quyền cho bản thân, đồng thời là nền tảng để chữa lành những tổn thương và đối diện với những thử thách.
Tha thứ có nghĩa là “buông bỏ” đau khổ của chúng ta. Trên thực tế, nó liên quan nhiều hơn đến sự an lành (well-being) của chính ta chứ không phải người mà ta tha thứ. Khi ta giữ chặt lấy đau khổ—sự oán hận, tổn thương, tức giận—ta tự nhốt mình trong sự tự thương hại. Nó trở thành một tấm màn che khiến ta nhìn bản thân và người khác méo mó; nó trở thành thứ mà ta phải nuôi dưỡng, giữ cho tồn tại, và biện minh. Nếu không, ta nghĩ rằng ta đang cho phép người kia “đúng” trong sự đối xử bất công (dù là cảm nhận hay thực tế) với mình.
Nhưng tha thứ có thể là một trong những điều mạnh mẽ nhất mà ta làm được. Tuy nhiên, cũng như một cơ bắp, nó cần được rèn luyện để hoạt động tốt. Thực ra, tha thứ có thể rất phức tạp. Đôi khi ta nghĩ rằng nó đồng nghĩa với việc quên đi, coi nhẹ, hay dung túng cho lỗi lầm, nhưng thực sự không phải vậy. Nó liên quan nhiều hơn đến việc giải thoát bản thân khỏi sự trói buộc đó. Khả năng sống một cuộc đời với tình yêu thương, sự thấu hiểu và hào phóng sẽ bị cản trở khi ta không tha thứ.
Điều này không có nghĩa là ta phải yêu thương và rộng lượng với người phụ nữ đã bất trung với ta ở nơi làm việc hay người đàn ông đã coi thường ý tưởng của ta trong một cuộc họp. Nó cũng không có nghĩa là ta phải yêu thương và rộng lượng với những chính trị gia hay quan chức đã thất bại trong việc quản lý công việc công với sự liêm chính, minh bạch và trách nhiệm; hay với những giám đốc điều hành vì ham lợi nhuận mà bỏ qua giá trị, gây hại cho cộng đồng và khách hàng.
Không, không phải vậy. Nhưng điều nó có nghĩa là ta tha thứ cho họ và giải phóng chính mình khỏi sự giam cầm. Tình yêu, sự rộng lượng và sự thấu hiểu rồi sẽ trở lại vào thời điểm và cách thức riêng của chúng (điều này cũng đúng với những chuyện xảy ra trong đời sống và các mối quan hệ cá nhân của ta).
Khi ta nghĩ, cảm thấy, và hành động như thể cuộc đời chỉ đơn thuần xảy đến với mình, thì tha thứ cho những người đã làm tổn thương ta trở nên đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên, khi ta tìm kiếm và khám phá ra ý nghĩa đích thực của sự tồn tại và trải nghiệm của bản thân, ta nhận ra rằng cuộc đời không chỉ xảy đến với ta. Chính ta tác động lên cuộc đời; và ta làm cho nó có ý nghĩa. Trong bối cảnh tập trung vào ý nghĩa này, tha thứ liên quan nhiều hơn đến việc giải thoát bản thân, buông bỏ và tiến về phía trước.
Như tôi đã đề cập, khả năng tha thứ của con người đem lại con đường đến tự do thật sự và sự tự cường, đồng thời là nền tảng để chữa lành. Việc đón nhận toàn bộ cuộc sống bằng sự nhiệt huyết, thông qua việc thực thi quyền tự do chọn thái độ, cho phép tinh thần con người phát huy sức mạnh kỳ diệu của nó, đặc biệt trong những thời điểm khó khăn và đầy thách thức. Tha thứ cho phép ta ôm trọn sự trọn vẹn của cuộc sống—cả “tai ương trọn gói” (full catastrophe) của đời sống—và tiến lên thay vì bị mắc kẹt (tức là trở thành “tù nhân của suy nghĩ”) trong quá khứ hoặc hiện tại. Điều quan trọng là, sự tha thứ, cùng với sự thay đổi thái độ đi kèm, thực sự có lợi cho cơ thể, sức khỏe (tinh thần, tâm linh, và thể chất) cũng như trạng thái hạnh phúc toàn diện của ta.
Khi ta vượt lên chính mình—dù là bằng tha thứ, vị tha, chu đáo, rộng lượng hay thấu hiểu với người khác—ta bước vào lĩnh vực tâm linh của ý nghĩa. Bằng việc cho đi vượt khỏi bản thân, ta làm cho chính cuộc sống của mình thêm giàu có. Đây là một sự thật đã được hiểu rõ từ lâu trong cốt lõi của mọi truyền thống tâm linh đầy ý nghĩa. Nó là một huyền nhiệm chỉ có thể được trải nghiệm. Và khi ta thực sự trải nghiệm nó, ta đang ở trong trái tim của ý nghĩa.
Xét đến mọi chuyện đang diễn ra trên thế giới hiện nay, bao gồm cả sự bất hòa chính trị/xã hội/văn hóa và tình trạng chia rẽ, vốn đang chiếm vị trí trung tâm dù tốt hay xấu, thì đây là một thời điểm thích hợp để nói về một chủ đề thường bị bỏ qua khi “cuộc chơi đổ lỗi” đang diễn ra rầm rộ. Tôi đang nói về sự tha thứ (forgiveness).
Thật vậy, đạt được sự tha thứ có lẽ là điều khó khăn và thách thức nhất mà chúng ta có thể làm để vượt ra khỏi chính mình, nhất là khi ta quá bám chặt vào vấn đề, nhu cầu, kỳ vọng và đòi hỏi của bản thân. Hãy đối diện với sự thật: Khi mọi thứ đang mất kiểm soát—đặc biệt là ngoài tầm kiểm soát của ta—thì việc đổ lỗi cho người khác về tình huống hiện tại ít ra cũng mang lại sự an ủi và giải tỏa, cho dù nó chẳng thực sự giải quyết được gì.
Tất nhiên, tha thứ trong những hoàn cảnh như vậy thì dễ nói hơn làm. Nhưng điều đó có thể thực hiện được! Và quan trọng hơn, khả năng tha thứ đem lại cho chúng ta một con đường đi đến tự do thật sự và trao quyền cho bản thân, đồng thời là nền tảng để chữa lành những tổn thương và đối diện với những thử thách.
Tha thứ có nghĩa là “buông bỏ” đau khổ của chúng ta. Trên thực tế, nó liên quan nhiều hơn đến sự an lành (well-being) của chính ta chứ không phải người mà ta tha thứ. Khi ta giữ chặt lấy đau khổ—sự oán hận, tổn thương, tức giận—ta tự nhốt mình trong sự tự thương hại. Nó trở thành một tấm màn che khiến ta nhìn bản thân và người khác méo mó; nó trở thành thứ mà ta phải nuôi dưỡng, giữ cho tồn tại, và biện minh. Nếu không, ta nghĩ rằng ta đang cho phép người kia “đúng” trong sự đối xử bất công (dù là cảm nhận hay thực tế) với mình.
Nhưng tha thứ có thể là một trong những điều mạnh mẽ nhất mà ta làm được. Tuy nhiên, cũng như một cơ bắp, nó cần được rèn luyện để hoạt động tốt. Thực ra, tha thứ có thể rất phức tạp. Đôi khi ta nghĩ rằng nó đồng nghĩa với việc quên đi, coi nhẹ, hay dung túng cho lỗi lầm, nhưng thực sự không phải vậy. Nó liên quan nhiều hơn đến việc giải thoát bản thân khỏi sự trói buộc đó. Khả năng sống một cuộc đời với tình yêu thương, sự thấu hiểu và hào phóng sẽ bị cản trở khi ta không tha thứ.
Điều này không có nghĩa là ta phải yêu thương và rộng lượng với người phụ nữ đã bất trung với ta ở nơi làm việc hay người đàn ông đã coi thường ý tưởng của ta trong một cuộc họp. Nó cũng không có nghĩa là ta phải yêu thương và rộng lượng với những chính trị gia hay quan chức đã thất bại trong việc quản lý công việc công với sự liêm chính, minh bạch và trách nhiệm; hay với những giám đốc điều hành vì ham lợi nhuận mà bỏ qua giá trị, gây hại cho cộng đồng và khách hàng.
Không, không phải vậy. Nhưng điều nó có nghĩa là ta tha thứ cho họ và giải phóng chính mình khỏi sự giam cầm. Tình yêu, sự rộng lượng và sự thấu hiểu rồi sẽ trở lại vào thời điểm và cách thức riêng của chúng (điều này cũng đúng với những chuyện xảy ra trong đời sống và các mối quan hệ cá nhân của ta).
“Bạn không cần phải chịu khổ để học hỏi. Nhưng, nếu bạn không học được từ nỗi khổ—thứ mà bạn không thể kiểm soát—thì cuộc đời bạn thực sự trở nên vô nghĩa.”
— Viktor E. Frankl, MD, PhD
Khi ta nghĩ, cảm thấy, và hành động như thể cuộc đời chỉ đơn thuần xảy đến với mình, thì tha thứ cho những người đã làm tổn thương ta trở nên đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên, khi ta tìm kiếm và khám phá ra ý nghĩa đích thực của sự tồn tại và trải nghiệm của bản thân, ta nhận ra rằng cuộc đời không chỉ xảy đến với ta. Chính ta tác động lên cuộc đời; và ta làm cho nó có ý nghĩa. Trong bối cảnh tập trung vào ý nghĩa này, tha thứ liên quan nhiều hơn đến việc giải thoát bản thân, buông bỏ và tiến về phía trước.
Như tôi đã đề cập, khả năng tha thứ của con người đem lại con đường đến tự do thật sự và sự tự cường, đồng thời là nền tảng để chữa lành. Việc đón nhận toàn bộ cuộc sống bằng sự nhiệt huyết, thông qua việc thực thi quyền tự do chọn thái độ, cho phép tinh thần con người phát huy sức mạnh kỳ diệu của nó, đặc biệt trong những thời điểm khó khăn và đầy thách thức. Tha thứ cho phép ta ôm trọn sự trọn vẹn của cuộc sống—cả “tai ương trọn gói” (full catastrophe) của đời sống—và tiến lên thay vì bị mắc kẹt (tức là trở thành “tù nhân của suy nghĩ”) trong quá khứ hoặc hiện tại. Điều quan trọng là, sự tha thứ, cùng với sự thay đổi thái độ đi kèm, thực sự có lợi cho cơ thể, sức khỏe (tinh thần, tâm linh, và thể chất) cũng như trạng thái hạnh phúc toàn diện của ta.
Khi ta vượt lên chính mình—dù là bằng tha thứ, vị tha, chu đáo, rộng lượng hay thấu hiểu với người khác—ta bước vào lĩnh vực tâm linh của ý nghĩa. Bằng việc cho đi vượt khỏi bản thân, ta làm cho chính cuộc sống của mình thêm giàu có. Đây là một sự thật đã được hiểu rõ từ lâu trong cốt lõi của mọi truyền thống tâm linh đầy ý nghĩa. Nó là một huyền nhiệm chỉ có thể được trải nghiệm. Và khi ta thực sự trải nghiệm nó, ta đang ở trong trái tim của ý nghĩa.
