Chụp lại video,Các đặc quyền của giới chính trị gia bị cắt giảm sau khi các cuộc biểu tình chống chính phủ dẫn đến chết người bùng nổ khắp Indonesia.
- Tác giả,Gavin Butler
- Vai trò,BBC News
- 2 tháng 9 2025
Những cuộc biểu tình quy mô lớn, được châm ngòi bởi khó khăn trong chi phí sinh hoạt và sự phẫn nộ của công chúng đối với tầng lớp chính trị, bùng nổ ở Jakarta hôm 25/8 để lên án mức lương và trợ cấp nhà ở mà nhiều người cho là quá mức dành cho các nghị sĩ.
Đến cuối tuần, tình hình đã leo thang thành bạo lực.
Vào tối thứ Năm (28/8), sau những cuộc đụng độ ngày càng căng thẳng giữa người biểu tình và lực lượng chức năng, cảnh sát ở Jakarta đã tông chết Affan Kurniawan, một tài xế xe máy công nghệ 21 tuổi.
Tổng thống Prabowo Subianto và Tổng tư lệnh cảnh sát đã lên tiếng xin lỗi về cái chết này – nhưng vụ việc càng thổi bùng sự bất mãn, nay đã lan tới nhiều nơi trong quần đảo, từ Tây Java đến các đảo Bali và Lombok.
Theo Bộ trưởng điều phối phụ trách kinh tế của Indonesia, ít nhất bảy người đã thiệt mạng trong các cuộc biểu tình tính đến thứ Hai (1/9).
Những đặc quyền khiến biểu tình bùng phát
Nguyên nhân chính khởi phát các cuộc biểu tình là quyết định của chính phủ Indonesia tăng trợ cấp cho các nghị sĩ quốc hội.Truyền thông địa phương hồi tháng trước đưa tin các nghị sĩ được trả trên 100 triệu rupiah mỗi tháng (tương đương khoảng 160 triệu đồng) – cao gấp hơn 30 lần thu nhập bình quân quốc gia – bao gồm cả khoản trợ cấp nhà ở đắt đỏ.
Trong khi đó, người dân Indonesia phải vật lộn giữa cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.
"Trong bối cảnh chính phủ đang thực hiện các biện pháp thắt lưng buộc bụng, và khi người dân cảm thấy bất an về kinh tế, thì việc tầng lớp chính trị vốn đã giàu có của Indonesia lại tiếp tục được tăng thu nhập đã khiến công chúng vô cùng phẫn nộ, và họ đã xuống đường để bày tỏ sự phẫn nộ đó," Tiến sĩ Eve Warburton, Giám đốc Viện Indonesia thuộc Đại học Quốc gia Úc, nói với BBC.
Những cuộc biểu tình càng bùng phát dữ dội sau cái chết của Affan, và kể từ đó đã mở rộng sang các vấn đề về bạo lực cảnh sát và trách nhiệm giải trình.
Tuy nhiên, còn có những vấn đề mang tính hệ thống khác thúc đẩy sự phẫn nộ của công chúng: tham nhũng chính trị, bất bình đẳng xã hội và những khó khăn kinh tế – những điều mà giới giàu có và quyền lực dường như được miễn trừ một cách bất công.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Các cuộc biểu tình tiếp tục leo thang vào tuần trước khi cảnh sát cán chết một tài xế xe ôm công nghệ 21 tuổi
"Giới tinh hoa dường như sống khép kín trong xa hoa – thể hiện qua các đặc quyền quá mức mà các nghị sĩ được hưởng – khiến người dân cảm thấy bất công," Giáo sư Vedi Hadiz, chuyên ngành Nghiên cứu châu Á tại Viện châu Á, Đại học Melbourne, giải thích.
Để xoa dịu làn sóng biểu tình trên toàn quốc, Tổng thống Prabowo hôm Chủ nhật thông báo rằng một số đặc quyền được nhà nước tài trợ dành cho các chính trị gia sẽ được cắt giảm, bao gồm một số khoản phụ cấp.
Động thái này được người biểu tình hoan nghênh, nhưng một số ý kiến cho rằng chưa đủ.
Herianto, cựu điều phối viên trung ương của Liên hiệp Sinh viên Toàn Indonesia, nói với BBC rằng tuyên bố trên là "một bước đi đúng hướng, nhưng không giải quyết được căn nguyên của sự bất mãn".
"Vấn đề không chỉ nằm ở một vấn đề, mà ở những mối quan ngại lâu dài về bất bình đẳng, quản trị và trách nhiệm giải trình," ông giải thích. "Những thay đổi mang tính biểu tượng rất quan trọng, nhưng người dân kỳ vọng những cải cách sâu rộng hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến họ như chính sách nông nghiệp, giáo dục và sự công bằng trong các cơ hội kinh tế."
"Mục tiêu cuối cùng là thúc đẩy một nền quản trị minh bạch, có trách nhiệm và lấy người dân làm trung tâm."
Trấn áp
Cùng lúc với việc cắt giảm các đặc quyền của giới chính trị, ông Prabowo cũng ra lệnh cho quân đội và cảnh sát tăng cường trấn áp những kẻ bạo loạn, cướp bóc và phóng hỏa sau khi nhà riêng của các thành viên đảng phái và nhiều tòa nhà nhà nước bị đập phá, thiêu rụi.Người biểu tình đã đốt cháy trụ sở hội đồng lập pháp địa phương ở nhiều tỉnh của Indonesia.
Tại thành phố Makassar, một tòa nhà quốc hội địa phương bị phóng hỏa, khiến ít nhất ba người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương sau khi bị mắc kẹt trong đám cháy.
Trong khi đó, tại Jakarta, đám đông giận dữ đã xông vào và cướp đi nhiều đồ xa xỉ từ nhà của một số thành viên hội đồng lập pháp địa phương, những người trước đó từng đưa ra bình luận thiếu cảm thông về việc người biểu tình chỉ trích mức lương cao của họ.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Các tòa nhà đã bị phóng hỏa và nhà dân bị cướp phá khi tình hình tiếp tục leo thang ngoài tầm kiểm soát
Bất ổn đã buộc ông Prabowo hủy chuyến thăm Trung Quốc, cam kết sẽ trực tiếp theo dõi tình hình và tìm giải pháp.
TikTok cũng đình chỉ tính năng phát trực tiếp tại Indonesia "trong vài ngày tới", nhằm hạn chế những nội dung có khả năng kích động trong bối cảnh lo ngại về việc huy động quần chúng trực tiếp qua mạng.
Ông Herianto cho rằng cách chính quyền xử lý tình hình nhìn chung là "vừa tích cực vừa tiêu cực".
"Một mặt có những nỗ lực duy trì đối thoại, nhưng mặt khác, việc sử dụng vũ lực quá mức đã làm dấy lên quan ngại," ông nói. "Chính quyền nên bảo vệ quyền biểu tình ôn hòa, chứ không phải đàn áp."
Chỉ thị của ông Prabowo yêu cầu lực lượng chức năng tăng cường trấn áp – bao gồm việc tắt đèn tại các khu vực biểu tình và sử dụng đạn cao su – làm dấy lên những lo ngại về tình trạng bạo lực cảnh sát.
"Lịch sử cho thấy khi nhà nước đặt biện pháp an ninh lên trên đối thoại, nguy cơ lạm dụng vũ lực và vi phạm nhân quyền sẽ gia tăng," ông nói.
"Chúng tôi hy vọng chính quyền hành động kiềm chế và ưu tiên giảm căng thẳng thay vì đối đầu."
Một cơ hội cho sự thay đổi
Hiện chưa rõ các cuộc biểu tình sẽ đi đến đâu – liệu chúng có tiếp tục leo thang thành bạo lực và đàn áp nhiều hơn hay buộc chính phủ phải nhượng bộ thêm.Nhưng dù kết quả ra sao, tình hình này là thách thức nghiêm trọng nhất đối với vai trò lãnh đạo của ông Prabowo kể từ khi ông trở thành tổng thống năm 2024.
"Đây là một bài kiểm tra lớn," Tiến sĩ Warburton nhận định. "Ông ấy có thể xoa dịu người biểu tình và chấm dứt các cuộc biểu tình đang lan rộng, đồng thời không phải viện đến bạo lực hoặc đàn áp quá mức? Đây chính là câu hỏi được đặt ra."
Ông Prabowo, một cựu chỉ huy lực lượng đặc nhiệm từng bị cáo buộc vi phạm nhân quyền nghiêm trọng, đã làm mới hình ảnh bản thân thông qua các video TikTok "dễ thương" để thu hút cử tri trẻ.
Tuy nhiên, nhiều người Indonesia vẫn nhớ ông là con rể của nhà độc tài quân sự Suharto, người nhanh chóng thăng tiến trong một chế độ chuyên quyền.
Chiến thắng của ông trong cuộc bầu cử năm ngoái đã gây ra một số lo ngại, và ông từng đối mặt với sự giận dữ của sinh viên biểu tình về việc cắt giảm ngân sách cho y tế và giáo dục vào tháng Hai năm nay.
Ông Prabowo chắc chắn hiểu sức mạnh của các cuộc biểu tình sinh viên – chúng từng đóng vai trò quan trọng trong việc lật đổ chế độ Suharto.
Vì vậy, cách ông phản ứng sẽ rất quan trọng.
Vào thứ Hai (1/9), tình hình có phần lắng dịu khi một số sinh viên và nhóm xã hội dân sự Indonesia hủy các cuộc biểu tình tại Jakarta, viện dẫn "điều kiện bất khả thi" sau khi chính quyền tăng cường các biện pháp an ninh ở thủ đô.
Cảnh sát đã lập các chốt kiểm soát khắp thành phố, trong khi lực lượng cảnh sát và quân đội tuần tra toàn thành phố và bố trí xạ thủ bắn tỉa tại các vị trí trọng yếu.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cảnh báo rằng các hành động leo thang gần đây có thể chỉ là phần nổi của tảng băng, vì nhiều vấn đề kinh tế cơ bản vẫn chưa được giải quyết.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Tổng thống Prabowo Subianto đang phải đối mặt với thách thức lớn nhất đối với chính phủ của ông cho đến nay
Chính chiều sâu và phạm vi của các vấn đề này đã khiến các cuộc biểu tình chống chính phủ hiện nay trở nên mạnh mẽ và khác biệt so với nhiều cuộc biểu tình mà người Indonesia đã phát động trong những năm gần đây – khiến chúng, theo nhận định của ông Hadiz, "trở thành một trong những làn sóng biểu tình quan trọng nhất kể từ thời kỳ cải cách".
Đây là sự ám chỉ các cải cách diễn ra sau khi Suharto sụp đổ vào năm 1998, mở ra một thời kỳ dân chủ và ổn định.
Tiến sĩ Warburton cũng đồng ý rằng tầm quan trọng của các cuộc biểu tình này "rất khác so với những gì chúng ta đã thấy trong hai thập kỷ qua".
"Trong những năm gần đây đã có nhiều làn sóng biểu tình của quần chúng, thường do sinh viên tiến bộ và các nhà hoạt động dẫn dắt," bà giải thích.
"Các cuộc biểu tình hiện nay khác – các mối bất mãn sâu hơn và có khả năng lan tỏa rộng hơn. Chúng phản ánh cảm giác bất an về kinh tế và sự bức xúc tích tụ đối với sự tham lam và lạm quyền của các quan chức được bầu."
Ngay cả khi ông Prabowo đáp ứng các yêu cầu mà người biểu tình đề ra – cắt giảm các đặc quyền nghị viện và tiến hành điều tra vụ việc dẫn đến cái chết của lái xe công nghệ Affan – các nhà tổ chức biểu tình vẫn hy vọng sẽ tận dụng được đà này để thúc đẩy một cuộc cải cách hệ thống rộng hơn.
"Điều này có ý nghĩa quan trọng," ông Herianto nhận định. "Các phong trào xã hội thường xuất hiện nhằm phản ánh những bất mãn tích tụ, và những khoảnh khắc như thế này có thể trở thành bước ngoặt.
Liệu nó có dẫn đến thay đổi thực sự hay không phụ thuộc vào sự sẵn sàng lắng nghe và hành động vì lợi ích của người dân, thay vì chỉ bảo vệ lợi ích chính trị hoặc của giới tinh hoa."
Tường thuật bổ sung bởi BBC News Indonesia
