newboi
Đàn iem Duy Mạnh
Annelise Giseburt - ngày 12 tháng 10 năm 2025
báo cáo mới của các tổ chức phi chính phủ về môi trường đã cảnh báo, các khoản trợ cấp năng lượng sinh khối ở Hàn Quốc và Nhật Bản đang đe dọa các khu rừng nhiệt đới Đông Nam Á. Ngành công nghiệp nhiên liệu sinh khối vẫn còn non trẻ nhưng đang phát triển nhanh chóng ở Indonesia là đặc biệt đáng lo ngại, nơi các khu rừng nhiệt đới đang bị phá bỏ để sản xuất viên nén gỗ dùng để đốt lấy điện.
báo cáo, được công bố vào tháng 10 năm 2024 bởi Earth Insight, Auriga Nusantara, Forest Watch Indonesia, Solutions for Our Climate (SFOC), Trend Asia và Mighty Earth, lưu ý rằng Hàn Quốc chiếm 62% và Nhật Bản chiếm 38% kim ngạch xuất khẩu viên nén gỗ của Indonesia trong giai đoạn năm 2021-2023. Trong cùng kỳ, khối lượng xuất khẩu sinh khối gỗ của Indonesia đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ mức nhỏ giọt chỉ 100 tấn mỗi năm lên gấp 1000 lần.
sản lượng sinh khối của Indonesia không chỉ để xuất khẩu. Nhờ sự hỗ trợ của các doanh nghiệp và cơ quan chính phủ Nhật Bản, Indonesia đã bắt đầu đốt viên nén gỗ cùng với than tại nhiều nhà máy điện của quốc gia này, một phương pháp được gọi là đồng đốt (cofiring), nhằm giảm phát thải khí nhà kính (ít nhất là trên lý thuyết). Các kế hoạch mở rộng sử dụng sinh khối trong nước đang được triển khai. Trong khi đó, tình trạng phá rừng để phục vụ các dự án sinh khối đã xuất hiện ở các vùng Kalimantan, Sulawesi và Papua của nước này.
Ipu Angit, một người Dayak Punan đến từ tỉnh Bắc Kalimantan, Indonesia, đang nỗ lực bảo vệ khu rừng mà anh coi là quê hương, khỏi một doanh nghiệp đang muốn phá bỏ để nhường chỗ cho một đồn điền viên gỗ. (ảnh trên: Nanang Sujana chụp đăng báo Mongabay)
tại hội nghị thượng đỉnh về đa dạng sinh học của Liên Hợp Quốc (COP16) được tổ chức tại Colombia vài tuần trước, những người ủng hộ rừng đã kêu gọi các nhà hoạch định chính sách chấm dứt trợ cấp nhiên liệu sinh khối gây hại cho đa dạng sinh học, chẳng hạn như những khoản trợ cấp hiện đang khuyến khích san ủi và đốt rừng ở Indonesia. Hội nghị đã kết thúc mà không đạt được tiến triển đáng kể nào trong việc chuyển hướng những "trợ cấp sai trái," này, một cái tên được gán cho các khoản tặng của chính phủ gây hại đáng kể cho môi trường.
rừng ở làng Laban Nyarit của Ipu Angit có thể bị phá hủy bởi một chi nhánh của Tập đoàn Baramulti, một công ty than đang tìm cách chuyển sang năng lượng "xanh". (ảnh trên: Nanang Sujana cho Mongabay)
việc chặt phá rừng để cung cấp sinh khối - được cho là không tạo ra khí thải khi đốt - đang diễn ra trên toàn thế giới bất chấp cuộc khủng hoảng khí hậu đang leo thang nhanh chóng, trong đó rừng nguyên sinh, với khả năng lưu trữ carbon, vẫn là một trong những phương tiện tốt nhất để làm chậm quá trình nóng lên toàn cầu.
ảnh trên: hình chụp vệ tinh của dự án phá rừng lấy sinh khối ở Sulawesi sản xuất viên gỗ để tiêu thụ tại Hàn Quốc và Nhật Bản.
Lợi nhuận của doanh nghiệp và trợ cấp của chính quyền
Indonesia không theo dõi thông tin xuất khẩu viên nén gỗ cho đến năm 2000, nhưng dữ liệu hiện có cho thấy ngành công nghiệp sinh khối đã phát triển nhanh chóng như thế nào tại quốc gia quần đảo này.
theo số liệu do tổ chức phi chính phủ Auriga của Indonesia tổng hợp, từ năm 2021 đến năm 2023, xuất khẩu viên nén gỗ của Indonesia sang Hàn Quốc đã tăng từ 50 tấn lên đến 68.025 tấn, và xuất khẩu sang Nhật Bản tăng từ 54 tấn lên đến 52.735 tấn.
dăm gỗ của BJ được vận chuyển từ thuyền này sang thuyền khác ở bờ biển Sulawesi trên đường đến Đông Á. (ảnh trên: Forest Watch Indonesia cung cấp)
các nhà hoạt động vì rừng cho biết trợ cấp sinh khối từ 2 quốc gia Đông Á nhập khẩu đang thúc đẩy sự gia tăng theo cấp số nhân này.
tại Hàn Quốc, chương trình Chứng nhận Năng lượng Tái tạo (REC) của Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng (MOTIE) trao một số khoản trợ cấp cao nhất cho sinh khối. Theo tổ chức phi lợi nhuận SFOC của Hàn Quốc, mặc dù đã có những điều chỉnh trước đây về hệ số REC, sinh khối nhập khẩu vẫn được trợ cấp rất nhiều, và các dự án đồng đốt than/sinh khối truyền thống vẫn nhận được mức trợ cấp cao. Sinh khối nhập khẩu vào Hàn Quốc không phải tuân theo các yêu cầu nghiêm ngặt về tính bền vững, mặc dù được kiểm tra tính hợp pháp dựa trên tài liệu.
chính phủ Hàn Quốc yêu cầu các nhà sản xuất năng lượng tăng dần tỷ lệ năng lượng tái tạo hằng năm. Giám đốc Hansae Song (ảnh dưới) chương trình Lâm nghiệp và Sử dụng đất của SFOC, cho biết yêu cầu này "có lẽ là yếu tố lớn nhất thúc đẩy tiêu thụ [sinh khối] ở Hàn Quốc" bên cạnh các hệ số REC. Chính phủ Hàn Quốc dự kiến sẽ xem xét lại các hệ số REC của mình trong năm 2024
theo quan điểm của Song (ảnh trên), các nhà hoạch định chính sách Hàn Quốc ngày càng nhận thức rõ hơn về những tác động tiêu cực của sinh khối đến môi trường, một xu hướng cũng đang được nhìn nhận sơ bộ ở Nhật Bản. Thực tế, kế hoạch năng lượng của MOTIE đặt mục tiêu giới hạn công suất phát điện sinh học ở mức năm 2023. Bộ này đã không trả lời yêu cầu bình luận của Mongabay.
“Tôi nghĩ rằng những động lực tiềm ẩn [của việc sử dụng sinh khối ở Hàn Quốc] không hẳn là chính sách năng lượng của chính phủ hay mong muốn cơ cấu năng lượng của chúng ta vào năm 2030 hoặc 2050. Vấn đề nằm ở các lợi ích doanh nghiệp hiện hữu đang ngăn cản bất kỳ thay đổi nào có thể gây hại cho đội ngũ nhà máy điện sinh khối hiện có của họ”, Song nói.
mối lo ngại về nhập khẩu sinh khối đã đến tai Quốc hội Hàn Quốc. Vào tháng 10 năm 2024 Moon Dae-Lim (ảnh dưới) nhà lập pháp thuộc Đảng Dân chủ đối lập, đã trình bày một báo cáo về việc nhập khẩu viên nén gỗ của Hàn Quốc gây ra sự tàn phá rừng mưa nhiệt đới trên đảo Sulawesi, hòn đảo đa dạng sinh học của Indonesia. Moon đã đã kêu gọi tạm dừng nhập khẩu viên nén gỗ của Indonesia trong khi điều tra chuỗi cung ứng.
viên nén gỗ ở Sulawesi được xuất khẩu bởi công ty PT Biomass Jaya Abadi (BJA) của Indonesia, mua từ 2 công ty trồng cây sinh khối chuyển đổi từ dầu cọ đang hoạt động gần đó. 3 công ty này đã được nêu bật trong báo cáo của Tổng thống Moon, trong đó Hàn Quốc nhập khẩu 65% viên nén gỗ của BJA.
BJA cũng xuất khẩu viên nén gỗ sang Nhật Bản, với nhà nhập khẩu sinh khối lớn của Nhật Bản là Hanwa đang nắm giữ 20% cổ phần tại BJA.
đất rừng bị chặt phá bởi PT Banyan Tumbuh Lestari, đơn vị cung cấp gỗ cho BJA tại tỉnh Gorontalo trên đảo Sulawesi. (ảnh trên: Forest Watch Indonesia cung cấp)
trong một email trao đổi với Mongabay, Hanwa thừa nhận rằng rừng nhiệt đới đang bị phá bỏ như một phần của dự án sinh khối tại Indonesia. Tuy nhiên, công ty đã hạ thấp tầm quan trọng của khu rừng nhiệt đới nói trên, nói rằng họ đang tái sinh rừng "thứ cấp" chứ không phải rừng "nguyên sinh" cổ thụ. Công ty cũng khẳng định hoạt động của mình không hề vi phạm pháp luật, đáp lại những cáo buộc rằng hoạt động xuất khẩu của hãng đã vi phạm nhiều luật lệ.
Phil Aikman (ảnh dưới) tổ chức phi chính phủ Mighty Earth có trụ sở tại Mỹ đã phản bác lại nhận định của Hanwa về khu rừng nói trên, nói với Mongabay rằng mặc dù "về mặt kỹ thuật, đây không phải là 'rừng nguyên sinh' chưa bị tác động như một số hoạt động khai thác gỗ có thể đã diễn ra trước đây... nhưng từ hình ảnh vệ tinh, toàn bộ khu vực là rừng thứ sinh chất lượng cao với sự phân mảnh tối thiểu từ các tuyến đường khai thác gỗ".
Hanwa cũng thừa nhận rằng viên nén gỗ không chỉ được sản xuất từ các đồn điền cây được dựng lên trong các khu vực bị phá rừng, mà còn từ những khúc gỗ rừng tự nhiên bị chặt hạ để nhường chỗ cho các đồn điền.
ảnh trên: hình chụp vệ tinh từ báo cáo của một tổ chức phi chính phủ mới công bố cho thấy tình trạng phá rừng tại các khu vực cung cấp gỗ cho nhà máy sản xuất viên gỗ của BJA.
đại diện Hanwa cho biết thêm rằng vào tháng 5 năm 2021, BJA đã nhận được giấy phép chế biến viên nén gỗ từ chính phủ Indonesia, cho phép công ty sản xuất 90 vạn tấn viên nén gỗ hàng năm, gấp 7 lần sản lượng mà Auriga báo cáo BJA đã xuất khẩu vào năm 2023. Đại diện Hanwa cũng lưu ý rằng một trong những nhà cung cấp của BJA đã trồng khoảng 11 triệu cây gamal (Gliricidia sepium) - đã sẵn sàng cho thu hoạch sau khoảng 4 năm - tại đồn điền của mình tính đến tháng 11 năm 2023.
“Bằng cách tận dụng hiệu quả đất công nghiệp bị bỏ hoang và xuống cấp trong nhiều năm, các dự án sinh khối có thể sản xuất viên nén gỗ… mà không cần phải phá rừng nguyên sinh thêm nữa, do đó góp phần vào quá trình chuyển đổi sang phát thải ròng bằng 0”, đại diện Hanwa cho biết.
những người chỉ trích đã chỉ ra các nghiên cứu cho thấy việc đốt sinh khối gỗ sẽ thải nhiều CO2 hơn đốt than đá và các nhiên liệu hóa thạch khác trên mỗi megawatt năng lượng được tạo ra.
Aikman tin rằng phần lớn rừng mưa nhiệt đới tại các khu vực nhượng địa ở Sulawesi có thể được phân loại là "kho dự trữ carbon cao", một thuật ngữ được các công ty và nhà bảo tồn sử dụng để chỉ những khu rừng quý giá cần được duy trì. Aikman lưu ý: "Việc bảo vệ các khu vực rừng HCS như vậy vì mục tiêu khí hậu và đa dạng sinh học đã trở thành tiêu chuẩn của cả ngành công nghiệp dầu cọ và bột giấy và giấy ở Indonesia".
báo cáo mới của các tổ chức phi chính phủ về môi trường đã cảnh báo, các khoản trợ cấp năng lượng sinh khối ở Hàn Quốc và Nhật Bản đang đe dọa các khu rừng nhiệt đới Đông Nam Á. Ngành công nghiệp nhiên liệu sinh khối vẫn còn non trẻ nhưng đang phát triển nhanh chóng ở Indonesia là đặc biệt đáng lo ngại, nơi các khu rừng nhiệt đới đang bị phá bỏ để sản xuất viên nén gỗ dùng để đốt lấy điện.
báo cáo, được công bố vào tháng 10 năm 2024 bởi Earth Insight, Auriga Nusantara, Forest Watch Indonesia, Solutions for Our Climate (SFOC), Trend Asia và Mighty Earth, lưu ý rằng Hàn Quốc chiếm 62% và Nhật Bản chiếm 38% kim ngạch xuất khẩu viên nén gỗ của Indonesia trong giai đoạn năm 2021-2023. Trong cùng kỳ, khối lượng xuất khẩu sinh khối gỗ của Indonesia đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ mức nhỏ giọt chỉ 100 tấn mỗi năm lên gấp 1000 lần.
sản lượng sinh khối của Indonesia không chỉ để xuất khẩu. Nhờ sự hỗ trợ của các doanh nghiệp và cơ quan chính phủ Nhật Bản, Indonesia đã bắt đầu đốt viên nén gỗ cùng với than tại nhiều nhà máy điện của quốc gia này, một phương pháp được gọi là đồng đốt (cofiring), nhằm giảm phát thải khí nhà kính (ít nhất là trên lý thuyết). Các kế hoạch mở rộng sử dụng sinh khối trong nước đang được triển khai. Trong khi đó, tình trạng phá rừng để phục vụ các dự án sinh khối đã xuất hiện ở các vùng Kalimantan, Sulawesi và Papua của nước này.
tại hội nghị thượng đỉnh về đa dạng sinh học của Liên Hợp Quốc (COP16) được tổ chức tại Colombia vài tuần trước, những người ủng hộ rừng đã kêu gọi các nhà hoạch định chính sách chấm dứt trợ cấp nhiên liệu sinh khối gây hại cho đa dạng sinh học, chẳng hạn như những khoản trợ cấp hiện đang khuyến khích san ủi và đốt rừng ở Indonesia. Hội nghị đã kết thúc mà không đạt được tiến triển đáng kể nào trong việc chuyển hướng những "trợ cấp sai trái," này, một cái tên được gán cho các khoản tặng của chính phủ gây hại đáng kể cho môi trường.
rừng ở làng Laban Nyarit của Ipu Angit có thể bị phá hủy bởi một chi nhánh của Tập đoàn Baramulti, một công ty than đang tìm cách chuyển sang năng lượng "xanh". (ảnh trên: Nanang Sujana cho Mongabay)
việc chặt phá rừng để cung cấp sinh khối - được cho là không tạo ra khí thải khi đốt - đang diễn ra trên toàn thế giới bất chấp cuộc khủng hoảng khí hậu đang leo thang nhanh chóng, trong đó rừng nguyên sinh, với khả năng lưu trữ carbon, vẫn là một trong những phương tiện tốt nhất để làm chậm quá trình nóng lên toàn cầu.
ảnh trên: hình chụp vệ tinh của dự án phá rừng lấy sinh khối ở Sulawesi sản xuất viên gỗ để tiêu thụ tại Hàn Quốc và Nhật Bản.
Lợi nhuận của doanh nghiệp và trợ cấp của chính quyền
Indonesia không theo dõi thông tin xuất khẩu viên nén gỗ cho đến năm 2000, nhưng dữ liệu hiện có cho thấy ngành công nghiệp sinh khối đã phát triển nhanh chóng như thế nào tại quốc gia quần đảo này.
theo số liệu do tổ chức phi chính phủ Auriga của Indonesia tổng hợp, từ năm 2021 đến năm 2023, xuất khẩu viên nén gỗ của Indonesia sang Hàn Quốc đã tăng từ 50 tấn lên đến 68.025 tấn, và xuất khẩu sang Nhật Bản tăng từ 54 tấn lên đến 52.735 tấn.
dăm gỗ của BJ được vận chuyển từ thuyền này sang thuyền khác ở bờ biển Sulawesi trên đường đến Đông Á. (ảnh trên: Forest Watch Indonesia cung cấp)
các nhà hoạt động vì rừng cho biết trợ cấp sinh khối từ 2 quốc gia Đông Á nhập khẩu đang thúc đẩy sự gia tăng theo cấp số nhân này.
tại Hàn Quốc, chương trình Chứng nhận Năng lượng Tái tạo (REC) của Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng (MOTIE) trao một số khoản trợ cấp cao nhất cho sinh khối. Theo tổ chức phi lợi nhuận SFOC của Hàn Quốc, mặc dù đã có những điều chỉnh trước đây về hệ số REC, sinh khối nhập khẩu vẫn được trợ cấp rất nhiều, và các dự án đồng đốt than/sinh khối truyền thống vẫn nhận được mức trợ cấp cao. Sinh khối nhập khẩu vào Hàn Quốc không phải tuân theo các yêu cầu nghiêm ngặt về tính bền vững, mặc dù được kiểm tra tính hợp pháp dựa trên tài liệu.
chính phủ Hàn Quốc yêu cầu các nhà sản xuất năng lượng tăng dần tỷ lệ năng lượng tái tạo hằng năm. Giám đốc Hansae Song (ảnh dưới) chương trình Lâm nghiệp và Sử dụng đất của SFOC, cho biết yêu cầu này "có lẽ là yếu tố lớn nhất thúc đẩy tiêu thụ [sinh khối] ở Hàn Quốc" bên cạnh các hệ số REC. Chính phủ Hàn Quốc dự kiến sẽ xem xét lại các hệ số REC của mình trong năm 2024
theo quan điểm của Song (ảnh trên), các nhà hoạch định chính sách Hàn Quốc ngày càng nhận thức rõ hơn về những tác động tiêu cực của sinh khối đến môi trường, một xu hướng cũng đang được nhìn nhận sơ bộ ở Nhật Bản. Thực tế, kế hoạch năng lượng của MOTIE đặt mục tiêu giới hạn công suất phát điện sinh học ở mức năm 2023. Bộ này đã không trả lời yêu cầu bình luận của Mongabay.
“Tôi nghĩ rằng những động lực tiềm ẩn [của việc sử dụng sinh khối ở Hàn Quốc] không hẳn là chính sách năng lượng của chính phủ hay mong muốn cơ cấu năng lượng của chúng ta vào năm 2030 hoặc 2050. Vấn đề nằm ở các lợi ích doanh nghiệp hiện hữu đang ngăn cản bất kỳ thay đổi nào có thể gây hại cho đội ngũ nhà máy điện sinh khối hiện có của họ”, Song nói.
mối lo ngại về nhập khẩu sinh khối đã đến tai Quốc hội Hàn Quốc. Vào tháng 10 năm 2024 Moon Dae-Lim (ảnh dưới) nhà lập pháp thuộc Đảng Dân chủ đối lập, đã trình bày một báo cáo về việc nhập khẩu viên nén gỗ của Hàn Quốc gây ra sự tàn phá rừng mưa nhiệt đới trên đảo Sulawesi, hòn đảo đa dạng sinh học của Indonesia. Moon đã đã kêu gọi tạm dừng nhập khẩu viên nén gỗ của Indonesia trong khi điều tra chuỗi cung ứng.
viên nén gỗ ở Sulawesi được xuất khẩu bởi công ty PT Biomass Jaya Abadi (BJA) của Indonesia, mua từ 2 công ty trồng cây sinh khối chuyển đổi từ dầu cọ đang hoạt động gần đó. 3 công ty này đã được nêu bật trong báo cáo của Tổng thống Moon, trong đó Hàn Quốc nhập khẩu 65% viên nén gỗ của BJA.
BJA cũng xuất khẩu viên nén gỗ sang Nhật Bản, với nhà nhập khẩu sinh khối lớn của Nhật Bản là Hanwa đang nắm giữ 20% cổ phần tại BJA.
đất rừng bị chặt phá bởi PT Banyan Tumbuh Lestari, đơn vị cung cấp gỗ cho BJA tại tỉnh Gorontalo trên đảo Sulawesi. (ảnh trên: Forest Watch Indonesia cung cấp)
trong một email trao đổi với Mongabay, Hanwa thừa nhận rằng rừng nhiệt đới đang bị phá bỏ như một phần của dự án sinh khối tại Indonesia. Tuy nhiên, công ty đã hạ thấp tầm quan trọng của khu rừng nhiệt đới nói trên, nói rằng họ đang tái sinh rừng "thứ cấp" chứ không phải rừng "nguyên sinh" cổ thụ. Công ty cũng khẳng định hoạt động của mình không hề vi phạm pháp luật, đáp lại những cáo buộc rằng hoạt động xuất khẩu của hãng đã vi phạm nhiều luật lệ.
Phil Aikman (ảnh dưới) tổ chức phi chính phủ Mighty Earth có trụ sở tại Mỹ đã phản bác lại nhận định của Hanwa về khu rừng nói trên, nói với Mongabay rằng mặc dù "về mặt kỹ thuật, đây không phải là 'rừng nguyên sinh' chưa bị tác động như một số hoạt động khai thác gỗ có thể đã diễn ra trước đây... nhưng từ hình ảnh vệ tinh, toàn bộ khu vực là rừng thứ sinh chất lượng cao với sự phân mảnh tối thiểu từ các tuyến đường khai thác gỗ".
Hanwa cũng thừa nhận rằng viên nén gỗ không chỉ được sản xuất từ các đồn điền cây được dựng lên trong các khu vực bị phá rừng, mà còn từ những khúc gỗ rừng tự nhiên bị chặt hạ để nhường chỗ cho các đồn điền.
ảnh trên: hình chụp vệ tinh từ báo cáo của một tổ chức phi chính phủ mới công bố cho thấy tình trạng phá rừng tại các khu vực cung cấp gỗ cho nhà máy sản xuất viên gỗ của BJA.
đại diện Hanwa cho biết thêm rằng vào tháng 5 năm 2021, BJA đã nhận được giấy phép chế biến viên nén gỗ từ chính phủ Indonesia, cho phép công ty sản xuất 90 vạn tấn viên nén gỗ hàng năm, gấp 7 lần sản lượng mà Auriga báo cáo BJA đã xuất khẩu vào năm 2023. Đại diện Hanwa cũng lưu ý rằng một trong những nhà cung cấp của BJA đã trồng khoảng 11 triệu cây gamal (Gliricidia sepium) - đã sẵn sàng cho thu hoạch sau khoảng 4 năm - tại đồn điền của mình tính đến tháng 11 năm 2023.
“Bằng cách tận dụng hiệu quả đất công nghiệp bị bỏ hoang và xuống cấp trong nhiều năm, các dự án sinh khối có thể sản xuất viên nén gỗ… mà không cần phải phá rừng nguyên sinh thêm nữa, do đó góp phần vào quá trình chuyển đổi sang phát thải ròng bằng 0”, đại diện Hanwa cho biết.
những người chỉ trích đã chỉ ra các nghiên cứu cho thấy việc đốt sinh khối gỗ sẽ thải nhiều CO2 hơn đốt than đá và các nhiên liệu hóa thạch khác trên mỗi megawatt năng lượng được tạo ra.
Aikman tin rằng phần lớn rừng mưa nhiệt đới tại các khu vực nhượng địa ở Sulawesi có thể được phân loại là "kho dự trữ carbon cao", một thuật ngữ được các công ty và nhà bảo tồn sử dụng để chỉ những khu rừng quý giá cần được duy trì. Aikman lưu ý: "Việc bảo vệ các khu vực rừng HCS như vậy vì mục tiêu khí hậu và đa dạng sinh học đã trở thành tiêu chuẩn của cả ngành công nghiệp dầu cọ và bột giấy và giấy ở Indonesia".
Sửa lần cuối:
