Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Trong cuộc chiến với Tây Sơn, Nguyễn Ánh từng trải qua lắm gian lao. Nhiều truyền thuyết, chuyện kể còn lưu truyền trong dân gian. Suốt 25 năm, Nguyễn Ánh chạy gần khắp nơi trong Nam, khi về Cà Mau, khi trốn ra đảo Phú Quốc, khi lại phiêu bạt sang Xiêm.
Minh họa vua Gia Long trên trang bìa tiểu thuyết lịch sử Gia Long phục quốc của Tân Dân Tử
Nhiều lúc không còn lương thực, Nguyễn Ánh phải ăn trái bần chua với mắm sống; tay bốc cơm nguội, tay xé mắm chứ không dùng đũa. Một hôm có con cá nhỏ tự dưng nhảy vào thuyền ông, báo tin đừng sớm ra khơi, cứu ông khỏi bị Tây Sơn chặn ngoài biển. Vào tháng 4 năm 1782, Nguyễn Ánh vào Hà Tiên, đi thuyền nhỏ ra biển giữa đêm tối như mực bỗng có vật gì như đội dưới đáy thuyền, mờ sáng ông mới hay là một bầy rắn. Bầy tôi ai cũng sợ hãi, Nguyễn Ánh giục thuyền chèo mau, một lúc sau bầy rắn đi hết, thuyền ra được đảo Phú Quốc. Cái tích 'gặp rắn thì đi, gặp quy thì về' xuất hiện từ đó.
Có lần thuyền Nguyễn Ánh định ra khơi, bỗng có con kỳ đà lội qua sông chặn đường không cho thuyền ra biển, sau Nguyễn Ánh mới rõ nếu ra thì sẽ bị quân Tây Sơn chặn bắt. Tích 'kỳ đà cản mũi' phát sinh từ chuyện này.
Những chuyện thoát hiểm của Nguyễn Ánh thật lắm ly kỳ. Năm Quý Mão thứ IV (1783) quân Tây Sơn vào Nam đánh riết, Nguyễn Ánh cùng năm, sáu kẻ bầy tôi phải bỏ chạy tháo quân. Qua sông Lật, nước chảy mạnh quá lại không có đò, Nguyễn Ánh phải nhào xuống lội qua. Đến sông Đặng có nhiều cá sấu, Nguyễn Ánh bí đường. Chợt có con trâu nằm trên bờ. Nguyễn Ánh cưỡi trâu mà qua, nhưng nước chảy xiết, con trâu chìm xuống lội đáy, làm ngài suýt bị nước cuốn cá sấu nó lại dưới đáy cắn chân, trâu hoảng, trâu trồi lên thế là chúa lại chụp được sừng trâu cưỡi trâu tiếp thoát được lên bờ.
Tháng 7 năm Quý Mão (1783), Nguyễn Huệ nghe tin Nguyễn Ánh ở Côn Lôn, đem hết lính thủy vây riết. Tự nhiên giông tố nổi lên, mây kéo tối rầm, sóng biển dâng to, thuyền Tây Sơn bị chìm quá nhiều, Nguyễn Ánh mới thoát được.
Một lần, Nguyễn Ánh ra cửa biển Ma Ly thám thính tình thế Tây Sơn, lại tao ngộ thuyền Tây Sơn hơn hai mươi chiếc đi lùng ông vụt tới vây phủ. Ông liền kéo thuyền chạy về phía Đông, lênh đênh ngoài cửa biển bảy ngày đêm. Thuyền hết nước, quân lính sắp chết khát, Nguyễn Ánh ngửa mặt lên trời khấn rằng: 'Như tôi có mạng làm vua, xin cho thuyền ghé vào trong bờ để cứu tánh mạng mấy người trong thuyền! Nếu không, thuyền chìm xuống biển, tôi cũng cam tâm'. Bỗng nhiên gió lặng sóng im, mặt chia ra dòng trắng, dòng đen, bọc lấy dòng trong ở giữa. Trong thuyền có người múc uống, nếm thấy ngọt, liền la to: 'Nước ngọt, nước ngọt!'. Ánh mừng rỡ sai múc, vừa được 4, 5 chum thì nước lại mặn như trước.
Trong cuộc chiến với Tây Sơn, nhiều khi quân Nguyễn Ánh thắng là nhờ may mắn. Khi quân Nguyễn Ánh đến gần thành Quy Nhơn, Trần Quang Diệu, Võ Văn Dũng vừa đến Quảng Nghĩa. Nghe quân Nguyễn Ánh đã giữ lại xứ Tân Quan, hai tướng bèn bỏ thuyền lên bộ, kéo đi hơn 20.000 quân. Diệu ở ngoài đèo Bến Đá giả gây thanh thế, Dũng đem quân đến Chung Xá mưu đánh úp Nguyễn Ánh. Ban đêm đi qua khe, có một con nai trong rừng nhảy ra, quân tiền đạo của Dũng nhìn thấy là lên: 'Nai! Nai'. Quân hậu đạo cũng vội la lên: 'Đồng Nai'. Quân Tây Sơn tưởng là quân Nguyễn ở Đồng Nai bất thần ập tới nên khiếp sợ bỏ chạy, sập xuống hầm hố khá nhiều. Tống Viết Phúc nhân cơ hội đó đem vài trăm quân ra đuổi, làm quân Tây Sơn thua to. Quan Trấn Thủ thành Quy Nhơn là Lê Văn Thanh mãi không thấy viện binh đến, mà lương thực dự trữ đã hết sạch, nên đành phải mở cửa ra hàng. Nguyễn Ánh chiếm được thành, đổi Quy Nhơn là Bình Định.
CHÂN MỆNH THIÊN TỬ
|
Nhiều lúc không còn lương thực, Nguyễn Ánh phải ăn trái bần chua với mắm sống; tay bốc cơm nguội, tay xé mắm chứ không dùng đũa. Một hôm có con cá nhỏ tự dưng nhảy vào thuyền ông, báo tin đừng sớm ra khơi, cứu ông khỏi bị Tây Sơn chặn ngoài biển. Vào tháng 4 năm 1782, Nguyễn Ánh vào Hà Tiên, đi thuyền nhỏ ra biển giữa đêm tối như mực bỗng có vật gì như đội dưới đáy thuyền, mờ sáng ông mới hay là một bầy rắn. Bầy tôi ai cũng sợ hãi, Nguyễn Ánh giục thuyền chèo mau, một lúc sau bầy rắn đi hết, thuyền ra được đảo Phú Quốc. Cái tích 'gặp rắn thì đi, gặp quy thì về' xuất hiện từ đó.
Có lần thuyền Nguyễn Ánh định ra khơi, bỗng có con kỳ đà lội qua sông chặn đường không cho thuyền ra biển, sau Nguyễn Ánh mới rõ nếu ra thì sẽ bị quân Tây Sơn chặn bắt. Tích 'kỳ đà cản mũi' phát sinh từ chuyện này.
Những chuyện thoát hiểm của Nguyễn Ánh thật lắm ly kỳ. Năm Quý Mão thứ IV (1783) quân Tây Sơn vào Nam đánh riết, Nguyễn Ánh cùng năm, sáu kẻ bầy tôi phải bỏ chạy tháo quân. Qua sông Lật, nước chảy mạnh quá lại không có đò, Nguyễn Ánh phải nhào xuống lội qua. Đến sông Đặng có nhiều cá sấu, Nguyễn Ánh bí đường. Chợt có con trâu nằm trên bờ. Nguyễn Ánh cưỡi trâu mà qua, nhưng nước chảy xiết, con trâu chìm xuống lội đáy, làm ngài suýt bị nước cuốn cá sấu nó lại dưới đáy cắn chân, trâu hoảng, trâu trồi lên thế là chúa lại chụp được sừng trâu cưỡi trâu tiếp thoát được lên bờ.
Tháng 7 năm Quý Mão (1783), Nguyễn Huệ nghe tin Nguyễn Ánh ở Côn Lôn, đem hết lính thủy vây riết. Tự nhiên giông tố nổi lên, mây kéo tối rầm, sóng biển dâng to, thuyền Tây Sơn bị chìm quá nhiều, Nguyễn Ánh mới thoát được.
Một lần, Nguyễn Ánh ra cửa biển Ma Ly thám thính tình thế Tây Sơn, lại tao ngộ thuyền Tây Sơn hơn hai mươi chiếc đi lùng ông vụt tới vây phủ. Ông liền kéo thuyền chạy về phía Đông, lênh đênh ngoài cửa biển bảy ngày đêm. Thuyền hết nước, quân lính sắp chết khát, Nguyễn Ánh ngửa mặt lên trời khấn rằng: 'Như tôi có mạng làm vua, xin cho thuyền ghé vào trong bờ để cứu tánh mạng mấy người trong thuyền! Nếu không, thuyền chìm xuống biển, tôi cũng cam tâm'. Bỗng nhiên gió lặng sóng im, mặt chia ra dòng trắng, dòng đen, bọc lấy dòng trong ở giữa. Trong thuyền có người múc uống, nếm thấy ngọt, liền la to: 'Nước ngọt, nước ngọt!'. Ánh mừng rỡ sai múc, vừa được 4, 5 chum thì nước lại mặn như trước.
Trong cuộc chiến với Tây Sơn, nhiều khi quân Nguyễn Ánh thắng là nhờ may mắn. Khi quân Nguyễn Ánh đến gần thành Quy Nhơn, Trần Quang Diệu, Võ Văn Dũng vừa đến Quảng Nghĩa. Nghe quân Nguyễn Ánh đã giữ lại xứ Tân Quan, hai tướng bèn bỏ thuyền lên bộ, kéo đi hơn 20.000 quân. Diệu ở ngoài đèo Bến Đá giả gây thanh thế, Dũng đem quân đến Chung Xá mưu đánh úp Nguyễn Ánh. Ban đêm đi qua khe, có một con nai trong rừng nhảy ra, quân tiền đạo của Dũng nhìn thấy là lên: 'Nai! Nai'. Quân hậu đạo cũng vội la lên: 'Đồng Nai'. Quân Tây Sơn tưởng là quân Nguyễn ở Đồng Nai bất thần ập tới nên khiếp sợ bỏ chạy, sập xuống hầm hố khá nhiều. Tống Viết Phúc nhân cơ hội đó đem vài trăm quân ra đuổi, làm quân Tây Sơn thua to. Quan Trấn Thủ thành Quy Nhơn là Lê Văn Thanh mãi không thấy viện binh đến, mà lương thực dự trữ đã hết sạch, nên đành phải mở cửa ra hàng. Nguyễn Ánh chiếm được thành, đổi Quy Nhơn là Bình Định.
CHÂN MỆNH THIÊN TỬ
Sửa lần cuối:
