Đại biểu đề nghị Chính phủ quan tâm, gỡ khó về bố trí trụ sở làm việc, xe công, sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập của các địa phương sau sáp nhập tỉnh, sắp xếp xã.
Sáng 18-6, Quốc hội tiếp tục phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội năm 2024 và năm tháng đầu năm 2025.
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) bày tỏ thống nhất với việc tiếp tục áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại các địa phương thuộc diện sắp xếp như tờ trình của Chính phủ.
Theo ông, đây là giải pháp gỡ vướng cho các tỉnh, thành phố, góp phần gỡ các nút thắt trong quản lý đất đai, ngân sách và tăng cường phân cấp phân quyền, thu hút đầu tư, huy động nguồn lực cho xã hội… Đồng thời, giúp tạo điều kiện phát triển đột phá, phát huy tiềm năng lợi thế đặc thù từng vùng, từng tỉnh thành.
“Qua thực tiễn triển khai, nhiều chính sách đặc thù đã chứng minh được hiệu quả, giúp gỡ bỏ khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội” – ông Khánh nhìn nhận.
Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu). Ảnh: QH
Đại biểu cho biết hiện cả nước có 10 địa phương được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù theo luật, nghị quyết riêng của Quốc hội. Kỳ họp này, Quốc hội xem xét cho phép chuyển tiếp áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù với các tỉnh TP sau sắp xếp. Nếu tính theo địa giới cũ thì dân số của các tỉnh này là 45 triệu người, GRDP chiếm gần 70% tổng sản phẩm trong cả nước. “Điều này cho thấy hiệu quả của một số chính sách đặc thù đã rõ” – ông khẳng định.
Tuy nhiên, theo đại biểu đoàn Lai Châu, khi nhiều tỉnh, thành phố được hưởng chính sách tương tự thì đó không còn là chính sách đặc thù nữa mà trở thành nhu cầu chung của các địa phương. Vì vậy, Chính phủ cần có đánh giá sơ kết, tổng kết các chế cơ chế, chính sách đã thực hiện mà không cần đến hết thời gian thí điểm.
“Các cơ chế, chính sách đặc thù đã chứng minh được hiệu quả và áp dụng cho đa số địa phương thì cần đưa vào luật chính thức để đảm bảo tính pháp lý thống nhất, công bằng và bền vững trên phạm vi toàn quốc” – ông Khánh đề xuất.
Theo ông, trừ các địa phương có đặc thù riêng biệt như phát triển trung tâm thương mại tự do, trung tâm logistic, trung tâm tài chính quốc tế, phát triển kinh tế biển… thì cần tiếp tục cho phép thử nghiệm cơ chế mới để phát huy lợi thế riêng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Cũng theo đại biểu Hoàng Quốc Khánh, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành nghị quyết về sáp nhập tỉnh, sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Các địa phương đang rốt ráo chuẩn bị để vận hành chính thức từ 1-7.
"Đây là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, được cán bộ, đảng viên và nhân dân ủng hộ rất cao” – ông nói và cho biết cán bộ, công chức ở các xã được sắp xếp đã sẵn sàng để vận hành bộ máy mới.
Tuy nhiên, ông cũng đề cập đến những khó khăn khi bố trí cơ sở vật chất sau sáp nhập đơn vị hành chính. Cụ thể, khi sáp nhập, cán bộ, công chức, viên chức của mỗi xã đều tăng, có xã trên 100 người, trong khi trụ sở làm việc chật hẹp, xuống cấp… cần tu sửa, xây mới, cần kinh phí rất lớn.
“Theo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, mỗi xã khi sáp nhập được hỗ trợ 500 triệu đồng. Số kinh phí này khá khiêm tốn với các tỉnh chưa tự cân đối được ngân sách” – đại biểu Khánh nhìn nhận.
Ngoài ra, việc bố trí ô tô công cho các xã theo quy định cũng đặt ra thách thức lớn đối với các địa phương. Số xe được bố trí không đáp ứng được nhu cầu, thậm chí nhiều xe đã cũ, cần được thay thế nhưng ngân sách địa phương có hạn, không đủ nguồn để mua mới. Trong khi đó, ở các tỉnh miền núi, khoảng cách đi từ trung tâm xã đến một số thôn, bản rất xa, có nơi gần 100 km…
Ông Hoàng Quốc Khánh cũng cho hay Nghị định 120/2020 quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có quy định về thẩm quyền thành lập, quy định chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND tỉnh, huyện. Tuy vậy, sau sắp xếp, một số xã có đơn vị sự nghiệp trực thuộc nhưng hiện chưa có hướng dẫn nên còn lúng túng.
“Mong Chính phủ chỉ đạo, quan tâm giải quyết sớm vấn đề này” – đại biểu Khánh đề nghị.
10 địa phương đang áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù theo các luật, nghị quyết riêng của Quốc hội, gồm Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk (liên quan đến TP Buôn Ma Thuột), TP.HCM và Cần Thơ.
