Đầu tháng này, một nhà ngoại giao Palestine tên là Husam Zomlot đã được mời tham dự một cuộc thảo luận tại viện nghiên cứu Chatham House ở London.
Bỉ vừa cùng với Anh, Pháp và các nước khác đã cam kết công nhận nhà nước Palestine tại Liên Hợp Quốc ở New York. Và Tiến sĩ Zomlot - Trưởng Phái đoàn ngoại giao Palestine tại Anh - khẳng định rõ ràng rằng đây là một thời điểm quan trọng.
"Những gì bạn thấy ở New York có thể là nỗ lực cuối cùng thực sự trong việc thực hiện giải pháp hai nhà nước," ông cảnh báo.
"Đừng để điều đó thất bại."
Vài tuần sau, điều đó đã trở thành hiện thực. Giờ đây, Anh, Canada và Úc, những nước vốn là đồng minh truyền thống của Israel, đã thực hiện bước đi này.
Ông Keir Starmer đã thông báo về động thái của Vương quốc Anh trong một video đăng trên mạng xã hội.
Trong đó, ông phát biểu: "Trước nỗi kinh hoàng ngày càng gia tăng ở Trung Đông, chúng ta đang hành động để duy trì khả năng hòa bình và giải pháp hai nhà nước.
"Điều đó có nghĩa là một Israel an toàn và vững chắc cùng với một nhà nước Palestine khả thi - hiện tại chúng ta không có cả hai điều đó."
Hơn 150 quốc gia trước đây đã công nhận nhà nước Palestine nhưng việc có thêm Anh và các quốc gia khác trong số này được nhiều người coi là một thời điểm quan trọng.
"Palestine chưa bao giờ mạnh mẽ đến thế trên phạm vi toàn thế giới như bây giờ," ông Xavier Abu Eid, một cựu quan chức Palestine, cho biết.
"Thế giới đang chung tay vì Palestine."
Nhưng vẫn còn những câu hỏi phức tạp cần lời giải, chẳng hạn như: Palestine là gì, và liệu có một quốc gia để mà công nhận hay không?
Nguồn hình ảnh,Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Thủ tướng Anh Keir Starmer cùng nhà lãnh đạo Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas
Bốn tiêu chí để trở thành một quốc gia được nêu trong Công ước Montevideo năm 1933. Palestine có thể chính đáng tuyên bố đáp ứng hai tiêu chí: có dân cư thường trú (dù chiến tranh ở Gaza đã đe dọa điều này một cách nghiêm trọng) và có năng lực tham gia vào quan hệ quốc tế – Tiến sĩ Zomlot là minh chứng cho tiêu chí thứ hai.
Nhưng nó vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu về một "lãnh thổ được xác định".
Nếu không có thỏa thuận nào về biên giới cuối cùng (và không có tiến trình hòa bình thực sự), thật khó để biết chắc chắn Palestine có nghĩa là gì.
Đối với người Palestine, nhà nước mà họ hằng mong ước bao gồm ba phần: Đông Jerusalem, Bờ Tây và Dải Gaza. Tất cả đều bị Israel chiếm đóng trong Chiến tranh Sáu ngày năm 1967.
Chỉ cần liếc qua bản đồ cũng có thể thấy vấn đề bắt đầu từ đâu.
Bờ Tây và Dải Gaza đã bị Israel chia cắt về mặt địa lý trong ba phần tư thế kỷ, kể từ khi Israel giành độc lập vào năm 1948.
Tại Bờ Tây, sự hiện diện của quân đội Israel và người định cư Do Thái đồng nghĩa với việc Chính quyền Palestine – được thành lập sau các thỏa thuận hòa bình Oslo trong thập niên 1990 – chỉ kiểm soát khoảng 40% lãnh thổ.
Kể từ năm 1967, việc mở rộng các khu định cư của người Do Thái đã dần xâm lấn Bờ Tây, chia cắt khu vực này thành một thực thể chính trị và kinh tế ngày càng manh mún.
Trong khi đó, Đông Jerusalem - nơi người Palestine coi là thủ đô của mình - đã bị các khu định cư Do Thái bao quanh và dần dần tách rời thành phố khỏi Bờ Tây.
Số phận của Gaza, tất nhiên, còn tồi tệ hơn nhiều. Sau gần hai năm chiến tranh, bùng phát bởi các cuộc tấn công của Hamas vào tháng 10/2023, phần lớn lãnh thổ này đã bị xóa sổ.
Nhưng như thể chừng đó vẫn chưa đủ vấn đề để giải quyết, còn có một tiêu chí thứ tư được nêu trong Công ước Montevideo để được công nhận là một quốc gia: một chính phủ hoạt động hiệu quả.
Và đây là một thách thức lớn đối với người Palestine.
Nhưng kể từ cuộc xung đột đẫm máu năm 2007 giữa Hamas và phe phái chính của PLO là Fatah, người Palestine ở Gaza và Bờ Tây đã nằm dưới sự kiểm soát của hai chính phủ đối địch: Hamas ở Gaza và Chính quyền Palestine được quốc tế công nhận ở Bờ Tây, có tổng thống là Mahmoud Abbas.
Nguồn hình ảnh,Bloomberg via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Ông Abbas sắp bước sang tuổi 90
Đó là 77 năm chia cắt về mặt địa lý và 18 năm chia cắt về mặt chính trị: một khoảng thời gian dài để Bờ Tây và Dải Gaza tách xa nhau.
Trong khi đó, nền chính trị Palestine đã trở nên cứng nhắc, khiến hầu hết người Palestine hoài nghi về khả năng lãnh đạo của họ và bi quan về cơ hội hòa giải nội bộ, chứ chưa nói đến tiến trình thành lập nhà nước.
Cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội gần đây nhất diễn ra vào năm 2006, điều đó có nghĩa là chưa có người Palestine nào dưới 36 tuổi được bỏ phiếu ở Bờ Tây hoặc Dải Gaza.
"Thật khó hiểu khi chúng tôi chưa từng tổ chức bầu cử trong suốt thời gian qua", Diana Buttu, một luật sư người Palestine cho biết.
"Chúng tôi cần một ban lãnh đạo mới."
Nguồn hình ảnh,MAHMUD HAMS/AFP via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Bộ Y tế do Hamas điều hành cho biết hơn 60.000 người đã thiệt mạng ở Gaza kể từ tháng 10/2023
Sau cuộc chiến nổ ra ở Gaza vào tháng 10/2023, vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Trước cái chết của hàng chục ngàn người dân, Chính quyền Palestine của ông Abbas, từ trụ sở ở Bờ Tây, gần như chỉ còn đóng vai trò của một kẻ đứng nhìn bất lực.
Khi chủ tịch PLO Yasser Arafat, trở về sau nhiều năm lưu vong để lãnh đạo Chính quyền Palestine, các chính trị gia Palestine địa phương thấy mình hầu như bị gạt ra ngoài lề.
Những "người trong cuộc" bắt đầu bực bội với phong cách áp đặt của "người ngoài" dưới trướng ông Arafat (tức ám chỉ những người theo chân ông khi ông trở về nước). Những tin đồn về tham nhũng trong nhóm những người thân cận của ông Arafat càng làm tổn hại thêm uy tín của Chính quyền Palestine.
Quan trọng hơn, Chính quyền Palestine mới thành lập dường như không có khả năng ngăn chặn quá trình thực dân hóa dần dần Bờ Tây của Israel.
Họ dường như cũng chưa thực hiện được lời hứa về độc lập và chủ quyền được nêu một cách chấn động trong cái bắt tay lịch sử giữa ông Arafat và cựu thủ tướng Israel, ông Yizhak Rabin, trên bãi cỏ Nhà Trắng vào tháng 9/1993.
Nguồn hình ảnh,REUTERS/Gary Hershorn
Chụp lại hình ảnh,Cái bắt tay lịch sử của ông Arafat với ông Yizhak Rabin, trên bãi cỏ Nhà Trắng, cùng với Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton
Bỉ vừa cùng với Anh, Pháp và các nước khác đã cam kết công nhận nhà nước Palestine tại Liên Hợp Quốc ở New York. Và Tiến sĩ Zomlot - Trưởng Phái đoàn ngoại giao Palestine tại Anh - khẳng định rõ ràng rằng đây là một thời điểm quan trọng.
"Những gì bạn thấy ở New York có thể là nỗ lực cuối cùng thực sự trong việc thực hiện giải pháp hai nhà nước," ông cảnh báo.
"Đừng để điều đó thất bại."
Vài tuần sau, điều đó đã trở thành hiện thực. Giờ đây, Anh, Canada và Úc, những nước vốn là đồng minh truyền thống của Israel, đã thực hiện bước đi này.
Ông Keir Starmer đã thông báo về động thái của Vương quốc Anh trong một video đăng trên mạng xã hội.
Trong đó, ông phát biểu: "Trước nỗi kinh hoàng ngày càng gia tăng ở Trung Đông, chúng ta đang hành động để duy trì khả năng hòa bình và giải pháp hai nhà nước.
"Điều đó có nghĩa là một Israel an toàn và vững chắc cùng với một nhà nước Palestine khả thi - hiện tại chúng ta không có cả hai điều đó."
Hơn 150 quốc gia trước đây đã công nhận nhà nước Palestine nhưng việc có thêm Anh và các quốc gia khác trong số này được nhiều người coi là một thời điểm quan trọng.
"Palestine chưa bao giờ mạnh mẽ đến thế trên phạm vi toàn thế giới như bây giờ," ông Xavier Abu Eid, một cựu quan chức Palestine, cho biết.
"Thế giới đang chung tay vì Palestine."
Nhưng vẫn còn những câu hỏi phức tạp cần lời giải, chẳng hạn như: Palestine là gì, và liệu có một quốc gia để mà công nhận hay không?
Nguồn hình ảnh,Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Thủ tướng Anh Keir Starmer cùng nhà lãnh đạo Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas
Bốn tiêu chí để trở thành một quốc gia được nêu trong Công ước Montevideo năm 1933. Palestine có thể chính đáng tuyên bố đáp ứng hai tiêu chí: có dân cư thường trú (dù chiến tranh ở Gaza đã đe dọa điều này một cách nghiêm trọng) và có năng lực tham gia vào quan hệ quốc tế – Tiến sĩ Zomlot là minh chứng cho tiêu chí thứ hai.
Nhưng nó vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu về một "lãnh thổ được xác định".
Nếu không có thỏa thuận nào về biên giới cuối cùng (và không có tiến trình hòa bình thực sự), thật khó để biết chắc chắn Palestine có nghĩa là gì.
Đối với người Palestine, nhà nước mà họ hằng mong ước bao gồm ba phần: Đông Jerusalem, Bờ Tây và Dải Gaza. Tất cả đều bị Israel chiếm đóng trong Chiến tranh Sáu ngày năm 1967.
Chỉ cần liếc qua bản đồ cũng có thể thấy vấn đề bắt đầu từ đâu.
Bờ Tây và Dải Gaza đã bị Israel chia cắt về mặt địa lý trong ba phần tư thế kỷ, kể từ khi Israel giành độc lập vào năm 1948.
Tại Bờ Tây, sự hiện diện của quân đội Israel và người định cư Do Thái đồng nghĩa với việc Chính quyền Palestine – được thành lập sau các thỏa thuận hòa bình Oslo trong thập niên 1990 – chỉ kiểm soát khoảng 40% lãnh thổ.
Kể từ năm 1967, việc mở rộng các khu định cư của người Do Thái đã dần xâm lấn Bờ Tây, chia cắt khu vực này thành một thực thể chính trị và kinh tế ngày càng manh mún.
Trong khi đó, Đông Jerusalem - nơi người Palestine coi là thủ đô của mình - đã bị các khu định cư Do Thái bao quanh và dần dần tách rời thành phố khỏi Bờ Tây.
Số phận của Gaza, tất nhiên, còn tồi tệ hơn nhiều. Sau gần hai năm chiến tranh, bùng phát bởi các cuộc tấn công của Hamas vào tháng 10/2023, phần lớn lãnh thổ này đã bị xóa sổ.
Nhưng như thể chừng đó vẫn chưa đủ vấn đề để giải quyết, còn có một tiêu chí thứ tư được nêu trong Công ước Montevideo để được công nhận là một quốc gia: một chính phủ hoạt động hiệu quả.
Và đây là một thách thức lớn đối với người Palestine.
'Chúng tôi cần một ban lãnh đạo mới'
Trở lại năm 1994, một thỏa thuận giữa Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) đã dẫn đến việc thành lập Chính quyền quốc gia Palestine (gọi tắt là Chính quyền Palestine hoặc PA). Chính quyền này thực hiện quyền kiểm soát dân sự một phần đối với người Palestine ở Gaza và Bờ Tây.Nhưng kể từ cuộc xung đột đẫm máu năm 2007 giữa Hamas và phe phái chính của PLO là Fatah, người Palestine ở Gaza và Bờ Tây đã nằm dưới sự kiểm soát của hai chính phủ đối địch: Hamas ở Gaza và Chính quyền Palestine được quốc tế công nhận ở Bờ Tây, có tổng thống là Mahmoud Abbas.
Nguồn hình ảnh,Bloomberg via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Ông Abbas sắp bước sang tuổi 90
Đó là 77 năm chia cắt về mặt địa lý và 18 năm chia cắt về mặt chính trị: một khoảng thời gian dài để Bờ Tây và Dải Gaza tách xa nhau.
Trong khi đó, nền chính trị Palestine đã trở nên cứng nhắc, khiến hầu hết người Palestine hoài nghi về khả năng lãnh đạo của họ và bi quan về cơ hội hòa giải nội bộ, chứ chưa nói đến tiến trình thành lập nhà nước.
Cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội gần đây nhất diễn ra vào năm 2006, điều đó có nghĩa là chưa có người Palestine nào dưới 36 tuổi được bỏ phiếu ở Bờ Tây hoặc Dải Gaza.
"Thật khó hiểu khi chúng tôi chưa từng tổ chức bầu cử trong suốt thời gian qua", Diana Buttu, một luật sư người Palestine cho biết.
"Chúng tôi cần một ban lãnh đạo mới."
Nguồn hình ảnh,MAHMUD HAMS/AFP via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Bộ Y tế do Hamas điều hành cho biết hơn 60.000 người đã thiệt mạng ở Gaza kể từ tháng 10/2023
Sau cuộc chiến nổ ra ở Gaza vào tháng 10/2023, vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Trước cái chết của hàng chục ngàn người dân, Chính quyền Palestine của ông Abbas, từ trụ sở ở Bờ Tây, gần như chỉ còn đóng vai trò của một kẻ đứng nhìn bất lực.
Nhiều năm bất hòa nội bộ
Sự căng thẳng trong hàng ngũ lãnh đạo đã diễn ra từ nhiều năm trước.Khi chủ tịch PLO Yasser Arafat, trở về sau nhiều năm lưu vong để lãnh đạo Chính quyền Palestine, các chính trị gia Palestine địa phương thấy mình hầu như bị gạt ra ngoài lề.
Những "người trong cuộc" bắt đầu bực bội với phong cách áp đặt của "người ngoài" dưới trướng ông Arafat (tức ám chỉ những người theo chân ông khi ông trở về nước). Những tin đồn về tham nhũng trong nhóm những người thân cận của ông Arafat càng làm tổn hại thêm uy tín của Chính quyền Palestine.
Quan trọng hơn, Chính quyền Palestine mới thành lập dường như không có khả năng ngăn chặn quá trình thực dân hóa dần dần Bờ Tây của Israel.
Họ dường như cũng chưa thực hiện được lời hứa về độc lập và chủ quyền được nêu một cách chấn động trong cái bắt tay lịch sử giữa ông Arafat và cựu thủ tướng Israel, ông Yizhak Rabin, trên bãi cỏ Nhà Trắng vào tháng 9/1993.
Nguồn hình ảnh,REUTERS/Gary Hershorn
Chụp lại hình ảnh,Cái bắt tay lịch sử của ông Arafat với ông Yizhak Rabin, trên bãi cỏ Nhà Trắng, cùng với Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton
.png "Sex :vozvn (12):"){kind=icon}
