Đài Loan chuẩn bị cho một cuộc tấn công của Trung Quốc bằng diễn tập, máu giả và tên lửa

Đó chỉ là một buổi sáng thứ Sáu bình thường trên đảo Kim Môn của Đài Loan, cách bờ biển Trung Quốc vài kilômét, khi còi báo động không kích xé tan bầu không khí yên ả.
Tại một văn phòng của chính quyền địa phương, mọi người tắt đèn và chui xuống gầm bàn. Người khác thì chạy xuống bãi đỗ xe ngầm. Ở một bệnh viện gần đó, nhân viên y tế vội vã cấp cứu những người loạng choạng bước vào với các vết thương bê bết máu.
Nhưng máu ấy là giả, và các nạn nhân đều là tình nguyện viên đóng vai. Cùng với nhân viên chính quyền, họ tham gia các cuộc diễn tập phòng thủ dân sự và quân sự bắt buộc được tổ chức khắp Đài Loan hồi tháng trước.
Mục đích?
Luyện tập cách ứng phó trước một cuộc tấn công có thể xảy ra từ Trung Quốc.

Nguồn hình ảnh,Tessa Wong/ BBC
Chụp lại hình ảnh,Các cuộc diễn tập nhằm luyện tập phản ứng quân sự và dân sự trước một cuộc tấn công của Trung Quốc
Trung Quốc từ lâu đã thề sẽ "thống nhất" với Đài Loan tự trị và chưa bao giờ loại trừ khả năng sử dụng vũ lực.
Đây là mối đe dọa mà Đài Loan ngày càng lưu tâm.
Tổng thống Lại Thanh Đức, người nhậm chức vào năm ngoái, đang thúc đẩy một trong những nỗ lực mạnh mẽ nhất trong nhiều năm qua nhằm củng cố quốc phòng.
Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất của ông là thuyết phục chính người dân Đài Loan về tính cấp bách của vấn đề này.
Trong khi chiến lược tăng cường quốc phòng của ông nhận được sự ủng hộ, nó cũng làm dấy lên tranh cãi.
"Chúng tôi thực sự cần những cuộc diễn tập quốc phòng này, tôi tin rằng vẫn có mối đe dọa nào đó từ Trung Quốc," Ben, một nhân viên tài chính làm việc tại Đài Bắc, nói. "Nhưng khả năng Trung Quốc xâm lược là thấp. Nếu họ thật sự muốn tấn công chúng tôi, thì họ đã làm từ lâu rồi."
Giống như Ben, hầu hết người dân Đài Loan – 65% theo một khảo sát công bố hồi tháng Năm của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược Quốc gia (INDSR) trực thuộc quân đội – đều cho rằng khó có khả năng Trung Quốc sẽ tấn công trong vòng năm năm tới.
Điều này trái ngược với cảnh báo từ Mỹ rằng mối đe dọa đối với Đài Loan là "cận kề" và Bắc Kinh đang chuẩn bị lực lượng quân sự đủ khả năng tiến hành xâm lược trước năm 2027.

Sự chuẩn bị quân sự của Đài Loan​

Ông Lại Thanh Đức và chính phủ của ông thường nhắc lại một câu nói để giải thích điều thúc đẩy họ: "Chuẩn bị cho chiến tranh là để tránh chiến tranh."
Họ nhấn mạnh rằng Đài Loan không tìm kiếm xung đột, mà chỉ thực thi quyền được củng cố quốc phòng.
Bên cạnh việc khởi xướng những cải cách quân sự lớn, họ cũng muốn tăng chi tiêu quốc phòng thêm 23% vào năm tới, lên 949,5 tỷ Đài tệ (tương đương 31 tỷ USD), tức hơn 3% GDP, sau khi Mỹ gây áp lực, yêu cầu Đài Loan đầu tư nhiều hơn cho quốc phòng.
Ông Lại còn cam kết sẽ nâng con số này lên 5% vào năm 2030.

Nguồn hình ảnh,Ritchie B Tongo/ EPA/Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Tổng thống Lại Thanh Đức và chính phủ của ông đã khởi xướng những cải cách quân sự lớn
Sau khi kéo dài thời gian nghĩa vụ quân sự bắt buộc, Đài Loan hiện đã tăng lương, phúc lợi và áp dụng chế độ huấn luyện nghiêm ngặt hơn cho quân đội.
Những biện pháp này nhằm giải quyết các vấn đề lâu nay như thiếu quân số và tinh thần thấp – trước đây, binh sĩ than phiền về việc không được trang bị đầy đủ kỹ năng và bị gọi là "binh sĩ dâu tây" vì bị cho là yếu ớt.
Các cuộc tập trận Hán Quang hàng năm, nhằm luyện tập phản ứng quân sự trước một cuộc tấn công của Trung Quốc, đã được cải tiến để thay thế các bài tập theo kịch bản bằng các mô phỏng thực tế hơn.
Phiên bản năm nay là dài nhất và quy mô lớn nhất từ trước đến nay, với 22.000 lính dự bị tham gia, tăng khoảng 50% so với năm ngoái.
Bên cạnh việc ứng phó chiến tranh vùng xám và các chiến dịch thông tin sai lệch, một trong những trọng tâm chính là chuẩn bị cho chiến tranh đô thị.

Nguồn hình ảnh,RITCHIE B TONGO/EPA/Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Đài Loan hiện đã tăng lương và phúc lợi cho quân đội
Các binh sĩ đã luyện tập phòng thủ trước quân địch tại hệ thống giao thông công cộng, đường cao tốc và các vùng ngoại ô thành phố.
Ở Đài Bắc, họ thực hành việc lắp tên lửa lên trực thăng tấn công tại một công viên ven sông, đồng thời biến một trường học thành trạm sửa chữa xe tăng chiến đấu.
Tuy nhiên, chính phủ cũng đang chuẩn bị cho người dân đối phó với xâm lược, tăng tần suất và quy mô các cuộc diễn tập phòng thủ dân sự.

Thực hành sơ tán, đột kích và cứu hộ​

Một trong những cuộc diễn tập lớn nhất từ trước đến nay, có tên "Diễn tập Sức chống chịu Đô thị", đã được tổ chức vào tháng trước.
Trong vài ngày, mọi khu vực đô thị lớn trên khắp Đài Loan lần lượt tiến hành các cuộc tập trận báo động không kích.
Người dân ở các khu vực được chỉ định phải vào trong nhà, trong khi các khách sạn, cửa hàng và nhà hàng phải tạm ngừng kinh doanh.
Hành khách không được lên hoặc xuống tàu và máy bay.
Bất cứ ai vi phạm lệnh đều có nguy cơ bị phạt tiền.

Nguồn hình ảnh,Ritchie B Tongo/ EPA/Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Ở Đài Bắc, người dân thực hành dập lửa và leo xuống các tòa nhà
Tại trung tâm Đài Bắc, các đội cứu hộ và tình nguyện viên luyện tập việc di tản người bị thương, dập lửa, và leo xuống từ các tòa nhà. Những tòa nhà này đã được trang trí để trông như bị tên lửa tấn công.
Các đội y tế phân loại nạn nhân tại một bãi đỗ xe, băng bó vết thương và treo các túi dịch truyền dưới lều.
Một số người Đài Loan ủng hộ việc này. "Tôi nghĩ đây là điều tốt, vì tôi thực sự tin rằng mối đe dọa đã tăng lên," Stanley Wei, một nhân viên văn phòng, nói.
"Nhìn cách Trung Quốc liên tục bao vây chúng ta đi," anh nói về việc Trung Quốc tổ chức các cuộc diễn tập để bao vây Đài Loan bằng tàu chiến.
"Tôi tin vào việc chung sống hòa bình với Trung Quốc, nhưng chúng tôi cũng cần tăng cường năng lực quốc phòng," Ray Yang, làm trong ngành công nghệ thông tin, nói.
"Trước chiến tranh ở Ukraine, tôi không quan tâm lắm đến khả năng Trung Quốc tấn công. Nhưng sau khi cuộc chiến ở Ukraine xảy ra, tôi bắt đầu thực sự tin rằng điều này có thể xảy ra."

Nguồn hình ảnh,Tessa Wong/ BBC
Chụp lại hình ảnh,Một số người Đài Loan, trong đó có Stanley Wei, cho rằng các cuộc diễn tập là điều tốt
Tuy nhiên, một số người lại tỏ ra coi thường. "Ngay cả khi có cuộc tấn công, chúng tôi có thể làm gì?" ông Liu, một kỹ sư, lập luận.
"Tôi cũng không chắc họ sẽ xâm lược. Mối đe dọa này vốn luôn tồn tại."

​

'Họ làm hại thường dân chúng tôi để làm gì?'​

Trên đảo Kim Môn, sự hoài nghi còn phổ biến hơn.
Hòn đảo nhỏ này, nơi đã chứng kiến những vụ đụng độ chết người giữa lực lượng Trung Quốc và Đài Loan vào cuối những năm 1940 và 1950, được coi là tiền tuyến trong bất kỳ cuộc tấn công nào có thể xảy ra.
Nhưng với việc cải thiện quan hệ hai bờ eo biển và các mối liên kết kinh tế, nhiều người trên Kim Môn lại coi sự gần gũi với Trung Quốc là lợi thế, chứ không phải bất lợi.
Phần lớn nền kinh tế của Kim Môn hiện nay tập trung phục vụ khách du lịch Trung Quốc, những người đi phà qua eo biển hẹp từ Hạ Môn, thành phố Trung Quốc gần nhất.

Nguồn hình ảnh,Tessa Wong/ BBC
Chụp lại hình ảnh,Bà Yang Peiling đã chứng kiến quân Trung Quốc từ Hạ Môn pháo kích Kim Môn vào năm 1958
Bà Yang Peiling, 77 tuổi, là chủ một cửa hàng ở Kim Môn bán các món ăn vặt truyền thống.
Khi còn là một cô gái trẻ, bà đã chứng kiến quân đội Trung Quốc từ Hạ Môn pháo kích đảo của mình trong Khủng hoảng Eo biển Đài Loan lần thứ hai năm 1958.
"Chúng tôi đang ở trên núi hái rau dại thì nhìn thấy họ bắn pháo và trúng Kim Môn," bà nhớ lại. "Mọi người la lên 'Hạ Môn đang gây chiến.' Mọi thứ hóa đỏ rực."
Bà Yang và gia đình sống sót bằng cách trốn trong các hang núi. Những người khác trong làng đã thiệt mạng.
Hàng thập kỷ sau, bà chào đón những du khách trong ngày từ Hạ Môn tại cửa hàng của mình.
"Trung Quốc giờ sẽ không tấn công chúng tôi đâu," bà nói. "Chúng tôi đều là người Trung Quốc, chúng tôi đều là một gia đình. Tại sao họ lại làm hại những người dân thường như chúng tôi?"
Cách nhìn tương tự cũng được bà Chen, nhân viên một cửa hàng lưu niệm gần đó, đồng ý.
"Nếu họ phá hủy các tòa nhà và giết chúng tôi, thì việc chiếm đất kiểu đó có ích gì? Họ sẽ có một Đài Loan tay trắng, mà điều đó chẳng mang lại lợi thế gì cho họ."
Quan điểm này – rằng xâm lược Đài Loan sẽ quá tốn kém và vô ích đối với Trung Quốc – được nhiều người Đài Loan đồng tình.
Bắc Kinh nhiều lần nhấn mạnh rằng họ muốn "thống nhất một cách hòa bình", điều mà một số người coi là tín hiệu cho thấy họ muốn một Đài Loan nguyên vẹn.

Nguồn hình ảnh,Ritchie B Tongo / EPA/Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Tổng thống Lại Thanh Đức cho rằng Trung Quốc đang lên kế hoạch 'sáp nhập' Đài Loan.
Tuy nhiên, ông Lại lập luận rằng Trung Quốc là một "thế lực thù địch nước ngoài", đang lên kế hoạch "sáp nhập" Đài Loan và tiếp tục thực hiện các "hành vi đe dọa chính trị và quân sự."
Một yếu tố lâu nay trấn an người Đài Loan là Mỹ bị pháp luật ràng buộc phải bảo vệ an ninh của Đài Loan.
Mặc dù các cuộc thăm dò cho thấy cảm giác yên tâm này đã giảm sút trong nhiệm kỳ hiện tại của Tổng thống Donald Trump, một số người vẫn tin rằng Mỹ sẽ viện trợ Đài Loan trong trường hợp bị tấn công – và Trung Quốc sẽ ngần ngại dấn thân vào xung đột quân sự trực tiếp với Mỹ.
"Đây không phải là cách nhìn ngây thơ và vô tội rằng Trung Quốc không đe dọa Đài Loan và sẽ không bao giờ tấn công Đài Loan," ông Shen Ming-shih, nhà phân tích quốc phòng tại INDSR, nhận định.
"Đúng là Tập Cận Bình có ý định chiến lược đối với Đài Loan. Nhưng sức mạnh quân sự hiện tại của Trung Quốc không tương xứng với Mỹ," ông nói.

Nguồn hình ảnh,Shufu Liu / Office of the President/Anadolu via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Tổng thống Lại Thanh Đức nói rằng Trung Quốc là một 'thế lực thù địch nước ngoài'
Có quan điểm cho rằng cộng đồng quốc tế sẽ viện trợ cho Đài Loan vì tầm quan trọng vượt trội của hòn đảo trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, ông nói thêm.
Tuy nhiên, sau nhiều thập kỷ đối mặt với các mối đe dọa, người ta cũng bắt đầu có "cảm giác về Bắc Kinh như cậu bé hay khóc lóc báo động giả", ông Wen-ti Sung, một nhà khoa học chính trị tại Trung tâm Đài Loan thuộc Đại học Quốc gia Úc, nhận xét.
"Về mặt tâm lý, bạn không thể coi tất cả các mối đe dọa là nghiêm trọng mà không bị phát điên. Vì vậy, người ta chọn cách lơ đi để ưu tiên sức khỏe tinh thần."

Tranh cãi về khả năng Trung Quốc xâm lược​

Việc liệu Trung Quốc có xâm lược hay không từ lâu đã là một cuộc tranh luận mang tính sống còn tại Đài Loan.
Nhưng mức độ cấp bách của câu hỏi này đã tăng vọt cùng với sự leo thang căng thẳng gần đây, đặc biệt kể từ khi ông Lại Thanh Đức đắc cử năm ngoái.
Ông Lại, người khẳng định rằng Đài Loan chưa bao giờ là một phần của Trung Quốc, cùng Đảng Dân Tiến (DPP) của ông, bị chính phủ Trung Quốc lên án gay gắt, gọi họ là những "kẻ ly khai".
Bắc Kinh cáo buộc chính phủ của ông cố tình khiêu khích, đặc biệt thông qua chiến dịch tăng cường quốc phòng.
Tháng trước, Bộ Quốc phòng Trung Quốc gọi các cuộc tập trận Hán Quang "chẳng qua là một chiêu trò lừa bịp và tự đánh lừa do chính quyền DPP thực hiện nhằm chiếm lòng đồng bào Đài Loan và thúc đẩy chiến xa 'Đài Loan độc lập'."
Bất kỳ tuyên bố độc lập chính thức nào của Đài Loan đều có thể kích hoạt hành động quân sự từ Trung Quốc, nước vốn có luật quy định sẽ sử dụng "biện pháp phi hòa bình" để ngăn chặn Đài Loan "ly khai".
Ông Lại khẳng định rằng Đài Loan đã là một quốc gia có chủ quyền và do đó không cần tuyên bố độc lập chính thức.

Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Trung Quốc ngày càng tăng cường việc đưa máy bay và tàu chiến vào không phận và vùng biển của Đài Loan
Bên cạnh việc tăng cường các thông điệp đe dọa, Trung Quốc tăng cường đưa máy bay và tàu chiến vào không phận và vùng biển của Đài Loan.
Trung Quốc chưa bao giờ xác nhận tuyên bố của Mỹ rằng nước này đang chuẩn bị lực lượng quân sự đủ khả năng xâm lược Đài Loan vào năm 2027.
Nhưng rõ ràng họ đang tăng cường quân đội, hải quân và vũ khí, dự kiến sẽ được phô trương trong một cuộc diễu binh được quảng bá rộng rãi vào tháng tới.
Các chuyên gia vẫn chia rẽ về việc liệu Trung Quốc có thực sự lên kế hoạch xâm lược trong thời gian gần hay không.
Tuy nhiên, nhiều người đồng ý rằng căng thẳng hiện nay, kết hợp với các động thái quân sự của Trung Quốc, làm tăng khả năng xảy ra đối đầu.

Đổ bộ bãi biển, tấn công bằng tên lửa và phá hoại cáp​

Có vô số cách mà Trung Quốc có thể tấn công.
Bên cạnh việc đổ bộ lên các bãi biển của Đài Loan hay phóng tên lửa, họ cũng có thể tiến hành phong tỏa trên không và trên biển, hoặc cắt đứt các cáp thông tin ngầm dưới biển.
Nhiều kịch bản như vậy được minh họa trong một loạt phim truyền hình do chính phủ Đài Loan tài trợ, mô tả một cuộc xâm lược Trung Quốc giả tưởng.
Tuy nhiên, một số người, đặc biệt là chính phủ Đài Loan, tin rằng một cuộc xâm lược tinh vi hơn có thể đang diễn ra: nơi Trung Quốc đang cố gắng giành lòng tin và ảnh hưởng đến người dân thường, với hy vọng họ một ngày nào đó sẽ chọn thống nhất.

Nguồn hình ảnh,PEDRO PARDO/AFP via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc có vô số cách để tấn công
Về mặt chính thức, Trung Quốc đã khuyến khích quan hệ thương mại, kinh tế và giao lưu văn hóa với Đài Loan.
Tuy nhiên, theo các nhà phân tích và quan chức Đài Loan, về mặt không chính thức, Bắc Kinh còn đầu tư vào các chiến dịch thông tin sai lệch và các hoạt động gây ảnh hưởng.
Một nghiên cứu của Viện V-Dem thuộc Đại học Gothenberg, Thụy Điển cho thấy trong nhiều năm, Đài Loan là nơi bị nhắm tới nhiều nhất trên thế giới trong các chiến dịch thông tin sai lệch do chính phủ nước ngoài phát động.
Vào tháng Ba, ông Lại cảnh báo về sự ảnh hưởng ngày càng sâu của Trung Quốc trong kinh tế, văn hóa, truyền thông và cả chính phủ Đài Loan, đồng thời công bố một số biện pháp để siết chặt an ninh.
Một số binh sĩ và quan chức quân sự Đài Loan đã bị kết án vì bị cáo buộc làm gián điệp cho Trung Quốc. Các thành viên của DPP – bao gồm cả một cựu trợ lý của ông Lại Thanh Đức – cũng bị buộc tội gián điệp.
Trong khi đó, các ngôi sao Đài Loan thân Trung Quốc, những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội và vợ/chồng là người Trung Quốc của các công dân Đài Loan bị giám sát chặt chẽ, một số bị trục xuất hoặc buộc phải rời đi.
Ông Lại cũng ủng hộ một phong trào quần chúng gây tranh cãi sâu sắc nhằm loại bỏ các chính trị gia đối lập bị cho là quá thân Trung Quốc.

'Cách ông Lại đối thoại với Trung Quốc thật điên rồ'​

Có một số dấu hiệu cho thấy công chúng ủng hộ chiến dịch tăng cường quốc phòng.
Khảo sát của INDSR cho thấy hơn một nửa người Đài Loan ủng hộ việc tăng chi tiêu quốc phòng, số người ủng hộ mua vũ khí của Mỹ còn cao hơn.
Tuy nhiên, cũng tồn tại sự lo ngại.
Một số người cho rằng chiến dịch tăng chi tiêu quốc phòng và những phát ngôn của Tổng thống Lại Thanh Đức đang khiêu khích Trung Quốc, điều này có thể dẫn tới chiến tranh.

Nguồn hình ảnh,Tessa Wong/ BBC
Chụp lại hình ảnh,Một quan điểm cho rằng chiến dịch tăng cường quốc phòng có thể khiêu khích Trung Quốc
"Tôi cảm thấy Trung Quốc rất đơn giản," bà Chen, nhân viên cửa hàng ở Kim Môn, nói.
"Miễn là bạn không nói với họ rằng muốn độc lập, họ sẽ không làm gì bạn.
Nhưng cách ông Lại Thanh Đức đối thoại với Trung Quốc thì thật điên rồ. Điều đó sẽ chọc giận họ. Bạn không bao giờ biết được, một ngày nào đó Tập Cận Bình có thể rất tức giận và tấn công chúng tôi."
Các cuộc thăm dò thường xuyên cho thấy phần lớn người Đài Loan muốn duy trì "hiện trạng", tức họ vừa không muốn thống nhất với Trung Quốc, vừa không muốn tuyên bố độc lập chính thức.
Phe chính trị đối lập, do Quốc Dân Đảng (KMT) chi phối, cáo buộc chính phủ do Đảng Dân Tiến (DPP) lãnh đạo đã lợi dụng khả năng Trung Quốc xâm lược để gieo nỗi sợ hãi, nhằm giành sự ủng hộ chính trị.
Ông Alexander Huang, giám đốc quan hệ quốc tế của KMT, nhận định chính phủ DPP "đang đe dọa Trung Quốc bằng lời nói một cách không cần thiết và làm tổn hại sự ổn định ở Eo biển Đài Loan."
Tuy nhiên, một số người khác cho rằng người Đài Loan cần có lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc.
"[Người dân] phải thừa nhận rằng Trung Quốc là một mối đe dọa đối với Đài Loan, có thể sử dụng vũ lực và hiện đang chuẩn bị làm điều đó," tiến sĩ Shen nói.
"Vì vậy, các quan chức an ninh quốc gia và quân đội phải ưu tiên chuẩn bị cho tình huống này."