Don Jong Un
Địt mẹ đau lòng
Bất chấp những vụ rơi máy bay nổi tiếng, dữ liệu cho thấy mức độ an toàn của ngành hàng không ngày càng tăng lên và tốt hơn những phương thức giao thông khác.
Mặc dù các vụ rơi máy bay luôn là tin nóng trên truyền thông, thu hút sự chú ý của công chúng mỗi khi chúng xảy ra, nhưng trên thực tế, hàng không ngày nay là phương thức giao thông an toàn nhất. Trong thế kỷ qua, những tiến bộ về công nghệ, quy định và kinh nghiệm thực tiễn đã làm cho việc đi máy bay trở nên an toàn hơn bao giờ hết.Trong những ngày đầu của ngành, hàng không rủi ro hơn nhiều. Với công nghệ máy bay còn thô sơ, lỗi phi công, hệ thống kiểm soát không lưu không đầy đủ, các tai nạn chết người xảy ra thường xuyên. Ví dụ, vào các năm 1928 và 1929, tỷ lệ tai nạn chết người là khoảng 1 vụ trên mỗi 1 triệu dặm bay. Tỷ lệ này tương đương với gần 7.000 vụ tai nạn chết người với quy mô hàng không hiện nay.
Các công nghệ và quy định mới giữa thế kỷ 20 đã giúp an toàn hàng không cải thiện đáng kể. Sự ra đời của động cơ phản lực, hệ thống radar và thiết kế máy bay chắc chắn hơn đã giúp giảm nhiều lần tỷ lệ tai nạn. Vào thập niên 1970, ngành hàng không toàn cầu đã chuẩn hóa nhiều giao thức an toàn.
Ảnh minh họa: MIT.
Trong những năm gần đây, an toàn hàng không đã đạt mức tốt nhất từ trước đến nay. Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), năm 2023, không có một vụ tai nạn chết người nào liên quan đến máy bay phản lực chở khách và chỉ có một vụ tai nạn chết người liên quan đến máy bay tuốc bin cánh quạt, trong tổng số 37 triệu chuyến bay.
Tỷ lệ tai nạn toàn phần là 0.80/1 triệu chuyến bay (hay 1 trên 1,26 triệu chuyến bay). Điều này tương đương với việc một người trung bình phải bay hàng ngày trong 3.450 năm mới gặp một vụ tai nạn.
Tỷ lệ tai nạn chết người là 0.03/1 triệu chuyến bay, tương đương với việc một người trung bình phải bay hàng ngày trong 103.239 năm mới gặp một vụ tai nạn chết người.
Theo một nghiên cứu năm 2024 của Viện Công nghệ Massachusetts, đi máy bay hiện an toàn hơn khoảng 40 lần so với thập niên 1960.
Dữ liệu từ công ty phân tích dữ liệu hàng không Cirium cho thấy một xu hướng ổn định: số tai nạn chết người giảm một nửa mỗi 10 năm. Năm 2024, chỉ có 4 vụ tai nạn chết người, tương tự mức trung bình 5 năm gần đây là 3,6. Con số đó thấp hơn một nửa so với trung bình thập kỷ từ 2010 đến 2019 là 8,6, và bằng 1/4 so với trung bình 14,7 của thập kỷ 2000. Trước đó, số tai nạn chết người trung bình hàng năm lên đến 20-30.
Số người thiệt mạng cũng giảm tương tự, trung bình trong 5 năm qua là 137, thấp hơn một nửa mức trung bình 304 của thập kỷ trước, và bằng 1/5 con số 680 của thập niên 2000. Trước đó, con số thường thấy là 1.000 người thiệt mạng mỗi năm.
Số vụ tai nạn và người thiệt mạng giảm dù ngành hàng không tăng trưởng theo cấp số mũ. Năm 2024, số lượt khách bay toàn cầu lên đến 5 tỷ, so với 1,5 tỷ của năm 1990. Điều này nghĩa là dù số hành khách tăng hơn gấp 3, số người thiệt mạng giảm 80%. Nói cách khác, xác suất tử vọng do rơi máy bay hiện bằng khoảng 1/17 năm 1990
Những con số này minh chứng cho mức độ an toàn cao của ngành. Các tiến bộ trong công nghệ máy bay – chẳng hạn như phát triển động cơ và thiết bị điện tử hàng không chắc chắn hơn – đóng vai trò quan trọng. Ngoài ra, việc triển khai các chương trình đào tạo nghiêm ngặt cho phi công và kiểm soát viên không lưu, cùng với việc áp dụng Hệ thống quản lý an toàn (SMS), đã nâng cao hơn nữa các tiêu chuẩn an toàn.
Nếu so sánh với các phương thức giao thông phổ biến khác, mức độ an toàn của ngành hàng không càng được thể hiện rõ. Theo dữ liệu do Bộ Giao Thông Mỹ thu thập từ năm 2002 đến 2022, tỷ lệ tử vong hành khách ô tô là 0.57/100 triệu dặm, trong khi tỷ lệ tương tự của máy bay là 0.003/100 triệu dặm – nghĩa là đi ô tô nguy hiểm hơn đi máy bay 190 lần trên cùng một quãng đường.
Trong giai đoạn 2 thập kỷ này, có 552.000 người thiệt mạng khi đi ô tô, trung bình 26.286 người/năm. Các con số tương tự với máy bay là 796 và 38/năm.
Đường sắt được xem là phương thức giao thông rất an toàn, nhưng vẫn chưa bằng hàng không. Dữ liệu cho thấy tỷ lệ tử vong khi đi tàu là 0.04/100 triệu dặm, cao hơn 10 lần so với đi máy bay.
Đối với tàu thủy, dữ liệu từ 2005 đến 2011 cho thấy chỉ có 16 người thiệt mạng trong 100 triệu hành khách, tương đương tỷ lệ 1/6.25 triệu. Dù thấp, tỷ lệ này vẫn cao hơn con số 1/7.6 triệu của ngành hàng không trong năm 2011 – một con số đã giảm nhiều lần trong hơn một thập kỷ qua.
Dữ liệu của Anh từ năm 1990 đến năm 2000 cho thấy tỷ lệ tử vong hàng không là 0,05/1 tỷ km di chuyển. Những con số tương tự là: 3,1 đối với ô tô cá nhân, 108,9 với xe máy, 44,6 với xe đạp, 54,2 với đi bộ, 0,6 với đường sắt, 0,4 với xe buýt và 2,6 với đường thủy
