Don Jong Un
Địt xong chạy
Mỹ đã tạm ngừng áp đặt các hạn chế xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc nhằm tránh gây tổn hại đến các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh, đồng thời giúp Tổng thống Donald Trump đảm bảo có cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình trong năm nay.
Cục Công nghiệp và An ninh của Bộ Thương mại Mỹ – cơ quan điều hành các biện pháp kiểm soát xuất khẩu – trong vài tháng qua đã được yêu cầu không thực hiện các động thái cứng rắn đối với Trung Quốc, theo lời kể của tám người, bao gồm các quan chức đương nhiệm và cựu quan chức Mỹ.
Các quan chức Mỹ và Trung Quốc sẽ gặp nhau tại Stockholm vào thứ Hai để tiến hành vòng đàm phán thương mại thứ ba, sau các cuộc gặp trước đó ở Geneva và London.
Trong khi Trump muốn tránh các hành động có thể cản trở nỗ lực gặp Tập Cận Bình, một số quan chức cho rằng Mỹ đang bị trói tay trong vấn đề kiểm soát xuất khẩu vì lo ngại Trung Quốc có thể trả đũa bằng cách hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm – điều Bắc Kinh đã làm hồi tháng 5 vừa qua.
Đầu năm nay, Trump từng chuẩn bị siết chặt xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc. Vào tháng 4, nhóm của ông đã yêu cầu Nvidia ngừng xuất khẩu chip H20 – sản phẩm được thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc sau khi chính quyền Biden cấm xuất khẩu các dòng chip tiên tiến hơn. Tuy nhiên, Trump đã đảo ngược quyết định này sau khi nhận được sự vận động trực tiếp từ CEO Nvidia, ông Jensen Huang.
Chip H20 hiện đang trở thành tâm điểm của cuộc tranh luận giữa giới an ninh quốc gia – cho rằng con chip này sẽ hỗ trợ quân đội Trung Quốc – và Nvidia, công ty lập luận rằng việc cấm xuất khẩu công nghệ Mỹ sẽ buộc các tập đoàn Trung Quốc tăng tốc phát triển công nghệ trong nước.
Vào thứ Hai, 20 chuyên gia an ninh và cựu quan chức, bao gồm ông Matt Pottinger – cựu phó cố vấn an ninh quốc gia dưới thời Trump – sẽ gửi thư đến Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick để bày tỏ lo ngại.
“Đây là một bước đi chiến lược sai lầm, gây nguy hiểm cho lợi thế kinh tế và quân sự của Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo,” nội dung thư viết, do Financial Times thu thập được.
Lá thư còn có chữ ký của David Feith – cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia về công nghệ trong chính quyền Trump hiện tại, Liza Tobin – người từng làm việc tại NSC trong nhiệm kỳ đầu của Trump, và Kyle Bass – nhà sáng lập quỹ Hayman Capital Management, một người ủng hộ Trump.
Các chuyên gia cho rằng chip H20 là một “chất xúc tác mạnh mẽ cho năng lực AI tiên tiến của Trung Quốc”, thậm chí vượt trội hơn chip H100 – dòng chip cao cấp đã bị cấm xuất khẩu sang Trung Quốc – ở một khía cạnh quan trọng.
Họ cho biết H20 vượt trội hơn H100 trong khả năng “suy luận” – tức việc thực thi các chức năng AI thay vì huấn luyện mô hình – và sẽ hỗ trợ việc phát triển vũ khí tự động, hệ thống giám sát tình báo và các công nghệ quân sự khác.
“Chúng ta đang cung cấp nhiên liệu cho cơ sở hạ tầng vốn sẽ được sử dụng để hiện đại hóa và mở rộng quân đội Trung Quốc,” họ nhấn mạnh trong thư, do nhóm vận động mang tên Người Mỹ vì Đổi mới có Trách nhiệm tổ chức.
Ông James Mulvenon – chuyên gia về quân đội Trung Quốc và giám đốc tình báo tại Pamir Consulting – cho biết vấn đề không chỉ giới hạn ở một con chip hay một công ty. “Những quyết định này sẽ quyết định hệ thống chính trị và giá trị nào sẽ kiểm soát công nghệ quyền lực nhất trong lịch sử loài người.”
Nvidia phản bác rằng các chỉ trích trong thư là “sai lệch” và “không phù hợp” với kế hoạch hành động về AI mà Trump vừa công bố, vốn nhấn mạnh vai trò của xuất khẩu công nghệ Mỹ. Họ nói chip H20 “không tăng cường khả năng quân sự cho bất kỳ ai, mà sẽ giúp Mỹ giành được sự ủng hộ từ cộng đồng lập trình viên toàn cầu”.
Tuy nhiên, một số nhà phê bình không đồng tình. Ông Jimmy Goodrich – cố vấn cấp cao tại Rand chuyên về phân tích công nghệ – cho rằng chip được đánh giá dựa trên hiệu suất và băng thông bộ nhớ, và H20 “vượt trội về băng thông bộ nhớ so với bất kỳ con chip nội địa nào hiện có tại Trung Quốc”, yếu tố quan trọng cho phát triển AI quy mô lớn.
“H20 chính là nhiên liệu cho cỗ máy AI của Trung Quốc,” ông nhận định.
Vượt ra ngoài tranh cãi quanh chip H20, giới chức an ninh Mỹ và các chuyên gia tỏ ra thất vọng khi chính quyền Trump đang trì hoãn các hành động đối với Trung Quốc.
“Trump hiện đã thực sự đóng băng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và trao con chip H20 cho Trung Quốc mà không đòi được gì, làm suy yếu một trong những công cụ an ninh quốc gia quan trọng nhất của chúng ta,” một cựu quan chức nói.
Ông Steve Bannon – cựu chiến lược gia Nhà Trắng trong nhiệm kỳ đầu của Trump – cho rằng việc cho phép bán chip H20 sang Trung Quốc là một sai lầm lớn.
“Các công ty Mỹ đã mất hàng thập kỷ bị lừa dối, bị Đảng ******** Trung Quốc đánh cắp các công nghệ quý giá nhất. Và rồi họ chẳng nhận lại được gì,” Bannon nói. “Thật không thể tin nổi, chính phủ đang chuẩn bị lặp lại sai lầm nhục nhã ấy, vì chiều lòng các công ty chỉ biết đến lợi nhuận mà không quan tâm đến an ninh quốc gia.”
Financial Times từng đưa tin vào tháng 5 rằng Cục Công nghiệp và An ninh (BIS) đã có kế hoạch bổ sung các công ty con của các hãng sản xuất chip Trung Quốc vào danh sách đen xuất khẩu (entity list). Các mục tiêu hiện đã mở rộng ra bao gồm cả công ty con của bất kỳ tập đoàn Trung Quốc nào đã có tên trong danh sách đó. Mỹ thậm chí đã thông báo kế hoạch này cho Trung Quốc, theo các nguồn tin am hiểu.
Tuy nhiên, Bộ Thương mại Mỹ vẫn chưa công bố các biện pháp hạn chế, điều đang trở thành một phép thử cho việc liệu chính quyền Trump có hành động cứng rắn với Trung Quốc hay tiếp tục trì hoãn để phục vụ cho đàm phán thương mại.
Bộ Thương mại từ chối bình luận về việc đóng băng biện pháp kiểm soát. Tuy nhiên, một người phát ngôn cho biết chính quyền Trump đã làm nhiều hơn so với chính quyền Biden, vốn không áp đặt các hạn chế đối với việc bán chip H20.
Người phát ngôn này nói rằng Trump đã áp đặt yêu cầu cấp giấy phép xuất khẩu đối với chip H20 và sẽ xem xét kỹ lưỡng từng đơn, “cân nhắc giữa lợi ích và chi phí của các giao dịch xuất khẩu từ Mỹ”.
Nvidia cũng cho biết chính quyền Trump có “quyền giám sát đầy đủ mọi giao dịch liên quan đến chip H20”. Tuy nhiên, một số người am hiểu sự việc tiết lộ rằng đến nay, chính quyền Trump vẫn chưa cấp giấy phép xuất khẩu nào cho chip H20.
