Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Những Cái Bẫy Bay Drone chờ mồi:Cuộc Chiến Drone Đang Làm Đông Băng Mặt Trận Ukraine-Nga
Trong những cánh đồng bùn lầy và con đường bụi mù của miền Đông Ukraine, nơi mà tiếng nổ và tiếng vo ve của động cơ nhỏ xíu đã trở thành bản giao hưởng hàng ngày của chiến tranh, một chiến thuật mới đang định hình lại cách thức giao tranh. Đó là những chiếc drone phục kích – những cỗ máy bay không người lái rẻ tiền, được đặt nằm im thin thít bên vệ đường, chờ đợi như những con rắn độc sẵn sàng lao vút lên tấn công khi mục tiêu xuất hiện. Không phải là sản phẩm của một bên nào đó, chiến thuật này đang được cả quân đội Ukraine lẫn lực lượng Nga áp dụng một cách tích cực, biến mọi tuyến đường tiếp tế thành những "vùng tử thần" tiềm ẩn. Từ những video lan truyền trên mạng xã hội đến các báo cáo tình báo, bằng chứng cho thấy cuộc chiến đang rơi vào một vòng lặp bế tắc giống hầm hào như Thế Chiến I, nơi công nghệ drone thay thế cho đạn bắn thẳng và pháo binh và chỉ có hạt nhân mới có thể kết thúc nó.
Hãy bắt đầu từ phía Ukraine, nơi mà sự sáng tạo trong drone đã trở thành vũ khí sống còn để bù đắp cho sự chênh lệch về nhân lực và thiết bị. Vào tháng 2 năm 2025, một video được lực lượng Ukraine công bố cho thấy một chiếc drone FPV (first-person view – tầm nhìn thứ nhất) được hạ cánh bên lề đường gần tuyến đường tiếp tế của Nga ở vùng Donetsk. Nó nằm im, ngụy trang dưới lớp lá cây và bụi bẩn, chờ đợi đoàn xe Nga đi qua. Khi mục tiêu – một chiếc xe tải chở đạn dược – lăn bánh, drone đột ngột cất cánh, lao thẳng vào động cơ xe và phát nổ, phá hủy toàn bộ phương tiện. Theo báo cáo từ Forbes, chiến thuật "lurk-and-strike" (nằm phục và tấn công) này đang được Ukraine sử dụng rộng rãi, đặc biệt sau khi một cuốn sổ tay quân sự Ukraine bị Nga chia sẻ trên mạng xã hội, tiết lộ cách drone hạ cánh gần đường và chờ đợi mục tiêu. Điều tra sâu hơn, tôi phát hiện rằng vào tháng 6 năm 2025, trong Chiến dịch "Spider’s Web" (Mạng Nhện), Dịch vụ An ninh Ukraine (SBU) đã đưa drone vào sâu lãnh thổ Nga bằng xe tải ngụy trang, hạ cánh chúng ở các khu vực ven đường gần căn cứ không quân như Belaya ở Siberia – cách biên giới hơn 4.000 km. Hơn 117 drone được phóng từ các vị trí như trạm xăng và lề đường, đánh trúng hơn 40 máy bay chiến lược Nga, bao gồm Tu-95MS và Tu-22M3, gây thiệt hại ước tính 34% hạm đội ném bom của Moscow.
The tunnels of green nets span long stretches of road © Roman PILIPEY / AFP
Các nguồn từ CSIS xác nhận rằng drone được giấu trong khoang xe tải, chờ thời cơ lao lên tấn công, minh họa cách Ukraine biến đường sá Nga thành bẫy chết người. Không chỉ dừng ở đó, vào tháng 3 năm 2025, các đơn vị Ukraine ở vùng Kharkiv đã sử dụng mạng lưới drone dân sự và quân sự để phát hiện và phục kích xe Nga, với sản lượng drone đạt 1 triệu chiếc năm 2024 và kế hoạch 2,5 triệu năm 2025, theo Bộ Quốc phòng Ukraine.
Lực lượng Nga đang sử dụng máy bay không người lái kết nối bằng cáp quang trong các cuộc tấn công kiểu phục kích, buộc lực lượng phòng thủ Ukraine phải thận trọng hơn khi di chuyển ở tiền tuyến.
Nhưng Nga không ngồi yên chứng kiến. Họ đã nhanh chóng học hỏi và áp dụng ngược lại, biến chiến thuật này thành một phần của học thuyết chiến tranh hiện đại. Vào tháng 3 năm 2025, một báo cáo từ Forbes mô tả cách drone Nga Rubicon – một loại FPV tiên tiến – hạ cánh bên đường ở vùng Kursk, chờ đợi đoàn xe tiếp tế Ukraine. Khi xe tải Ukraine đi qua, drone cất cánh, đuổi theo và đâm vào thùng hàng, có thể sử dụng cáp quang để tránh nhiễu điện tử. Các nhà phân tích từ Trung tâm Rubicon cho biết họ có kỹ năng hạ cánh drone để phục kích phức tạp, và chiến thuật này đã giúp đẩy lùi lực lượng Ukraine khỏi Kursk. Đi sâu hơn vào các nguồn tình báo, báo cáo từ ISW ngày 11 tháng 9 năm 2025 tiết lộ rằng quân Nga ở hướng Kharkiv đang sử dụng drone FPV và Mavic sản xuất tại Trung Quốc, kết hợp với chiến thuật thâm nhập dần dần để phục kích hậu phương Ukraine. Một binh sĩ Ukraine sống sót sau cuộc phục kích drone Nga ở tháng 4 năm 2025 kể lại với Kyiv Post rằng drone Nga được ngụy trang dưới đường, chờ xe luân phiên của họ đi qua, nhưng hệ thống chiến tranh điện tử Ukraine đã ngăn chặn nó cất cánh kịp thời. Theo Euromaidan Press tháng 5 năm 2025, Nga đang triển khai drone FPV phục kích trên đường, và Ukraine phải dùng drone săn lùng để phá hủy chúng, với hơn 15 nhà sản xuất Ukraine thử nghiệm drone cáp quang để đối phó. Báo cáo từ RUSI tháng 2 năm 2025 nhấn mạnh rằng bộ binh Nga mang drone FPV trực tiếp đến tiền tuyến, hạ cánh chúng bên đường để tấn công nhanh chóng, giống như pháo dẫn đường, giúp họ xuyên thủng tuyến Ukraine với tốc độ cao hơn. Đến tháng 7 năm 2025, Reuters báo cáo rằng drone Nga đã làm chậm tiến quân Ukraine bằng cách tạo "vùng giết chóc" dọc tuyến đường, với các nhóm nhỏ 5-6 người dùng xe máy để dụ địch và drone phục kích từ lề đường.
Sự phổ biến của chiến thuật này từ cả hai bên không chỉ là sự trùng hợp; nó phản ánh một cuộc chiến đang chuyển sang giai đoạn bế tắc, nơi drone thay thế cho các cuộc tấn công lớn quy mô, giống như Thế Chiến I với chiến tranh chiến hào kéo dài. Theo TRADOC G2, từ tháng 6 năm 2023, mặt trận đã trở nên tĩnh lặng như Thế Chiến I, nhưng drone làm cho nó còn chết chóc hơn, với cả hai bên dùng mạng lưới drone để giám sát và phục kích, tạo cảm giác "không nơi nào an toàn". New York Times tháng 3 năm 2025 xác nhận drone chiếm 60-70% thiệt hại thiết bị Nga, và Nga sản xuất 4.000 drone FPV mỗi ngày, trong khi Ukraine nhắm đến 3-4 triệu năm 2025. Kết quả là một vòng lặp: Các cuộc tấn công xe tăng lớn bị drone phục kích từ lề đường làm tê liệt, buộc cả hai bên dùng nhóm nhỏ và xe nhẹ, nhưng lại dễ bị phục kích hơn. CSIS tháng 8 năm 2025 mô tả cách Ukraine đào hầm sâu để tránh drone, trong khi Nga mất hơn 950.000 thương vong đến hè 2025, nhưng vẫn tiến bộ chậm chạp chỉ 135 mét/ngày ở Donetsk.
Điều này gợi nhớ Thế Chiến II, nơi mặt trận phía Đông đóng băng hàng năm trời, chỉ kết thúc bằng bom nguyên tử ở Nhật Bản. Các chuyên gia từ RAND và Bulletin of the Atomic Scientists cảnh báo rằng bế tắc hiện tại ở Ukraine có thể dẫn đến leo thang hạt nhân nếu một bên cảm thấy bị đe dọa tồn vong – Nga có thể dùng vũ khí hạt nhân chiến thuật để phá vỡ thế cân bằng, đặc biệt nếu Ukraine tiếp tục tấn công sâu như ở Kursk hay Siberia. Putin đã diễn tập hạt nhân gần biên giới Ukraine, và các kịch bản từ CFR cho thấy sử dụng hạt nhân chiến lược chống dân thường Ukraine là lựa chọn cuối cùng, nhưng xác suất tăng nếu chiến tranh kéo dài. Washington Institute khẳng định chiến tranh chưa bế tắc hoàn toàn, nhưng nếu không có hỗ trợ, Ukraine có thể thua, đẩy Nga đến lựa chọn hạt nhân để củng cố lợi thế.
Từ những video drone lao vút bên lề đường đến các báo cáo thiệt hại hàng tỷ đô la, rõ ràng chiến thuật phục kích drone đang biến cuộc chiến Ukraine-Nga thành một mê cung chết chóc, nơi tiến bộ chỉ đo bằng mét và thiệt hại bằng nghìn mạng người. Nếu không có sự can thiệp lớn – có lẽ là hạt nhân – nó sẽ tiếp tục đóng băng như Thế Chiến I, với drone là những bóng ma không ngừng săn mồi.
www.forbes.com
Trong những cánh đồng bùn lầy và con đường bụi mù của miền Đông Ukraine, nơi mà tiếng nổ và tiếng vo ve của động cơ nhỏ xíu đã trở thành bản giao hưởng hàng ngày của chiến tranh, một chiến thuật mới đang định hình lại cách thức giao tranh. Đó là những chiếc drone phục kích – những cỗ máy bay không người lái rẻ tiền, được đặt nằm im thin thít bên vệ đường, chờ đợi như những con rắn độc sẵn sàng lao vút lên tấn công khi mục tiêu xuất hiện. Không phải là sản phẩm của một bên nào đó, chiến thuật này đang được cả quân đội Ukraine lẫn lực lượng Nga áp dụng một cách tích cực, biến mọi tuyến đường tiếp tế thành những "vùng tử thần" tiềm ẩn. Từ những video lan truyền trên mạng xã hội đến các báo cáo tình báo, bằng chứng cho thấy cuộc chiến đang rơi vào một vòng lặp bế tắc giống hầm hào như Thế Chiến I, nơi công nghệ drone thay thế cho đạn bắn thẳng và pháo binh và chỉ có hạt nhân mới có thể kết thúc nó.
Hãy bắt đầu từ phía Ukraine, nơi mà sự sáng tạo trong drone đã trở thành vũ khí sống còn để bù đắp cho sự chênh lệch về nhân lực và thiết bị. Vào tháng 2 năm 2025, một video được lực lượng Ukraine công bố cho thấy một chiếc drone FPV (first-person view – tầm nhìn thứ nhất) được hạ cánh bên lề đường gần tuyến đường tiếp tế của Nga ở vùng Donetsk. Nó nằm im, ngụy trang dưới lớp lá cây và bụi bẩn, chờ đợi đoàn xe Nga đi qua. Khi mục tiêu – một chiếc xe tải chở đạn dược – lăn bánh, drone đột ngột cất cánh, lao thẳng vào động cơ xe và phát nổ, phá hủy toàn bộ phương tiện. Theo báo cáo từ Forbes, chiến thuật "lurk-and-strike" (nằm phục và tấn công) này đang được Ukraine sử dụng rộng rãi, đặc biệt sau khi một cuốn sổ tay quân sự Ukraine bị Nga chia sẻ trên mạng xã hội, tiết lộ cách drone hạ cánh gần đường và chờ đợi mục tiêu. Điều tra sâu hơn, tôi phát hiện rằng vào tháng 6 năm 2025, trong Chiến dịch "Spider’s Web" (Mạng Nhện), Dịch vụ An ninh Ukraine (SBU) đã đưa drone vào sâu lãnh thổ Nga bằng xe tải ngụy trang, hạ cánh chúng ở các khu vực ven đường gần căn cứ không quân như Belaya ở Siberia – cách biên giới hơn 4.000 km. Hơn 117 drone được phóng từ các vị trí như trạm xăng và lề đường, đánh trúng hơn 40 máy bay chiến lược Nga, bao gồm Tu-95MS và Tu-22M3, gây thiệt hại ước tính 34% hạm đội ném bom của Moscow.
Các nguồn từ CSIS xác nhận rằng drone được giấu trong khoang xe tải, chờ thời cơ lao lên tấn công, minh họa cách Ukraine biến đường sá Nga thành bẫy chết người. Không chỉ dừng ở đó, vào tháng 3 năm 2025, các đơn vị Ukraine ở vùng Kharkiv đã sử dụng mạng lưới drone dân sự và quân sự để phát hiện và phục kích xe Nga, với sản lượng drone đạt 1 triệu chiếc năm 2024 và kế hoạch 2,5 triệu năm 2025, theo Bộ Quốc phòng Ukraine.
Lực lượng Nga đang sử dụng máy bay không người lái kết nối bằng cáp quang trong các cuộc tấn công kiểu phục kích, buộc lực lượng phòng thủ Ukraine phải thận trọng hơn khi di chuyển ở tiền tuyến.
Nhưng Nga không ngồi yên chứng kiến. Họ đã nhanh chóng học hỏi và áp dụng ngược lại, biến chiến thuật này thành một phần của học thuyết chiến tranh hiện đại. Vào tháng 3 năm 2025, một báo cáo từ Forbes mô tả cách drone Nga Rubicon – một loại FPV tiên tiến – hạ cánh bên đường ở vùng Kursk, chờ đợi đoàn xe tiếp tế Ukraine. Khi xe tải Ukraine đi qua, drone cất cánh, đuổi theo và đâm vào thùng hàng, có thể sử dụng cáp quang để tránh nhiễu điện tử. Các nhà phân tích từ Trung tâm Rubicon cho biết họ có kỹ năng hạ cánh drone để phục kích phức tạp, và chiến thuật này đã giúp đẩy lùi lực lượng Ukraine khỏi Kursk. Đi sâu hơn vào các nguồn tình báo, báo cáo từ ISW ngày 11 tháng 9 năm 2025 tiết lộ rằng quân Nga ở hướng Kharkiv đang sử dụng drone FPV và Mavic sản xuất tại Trung Quốc, kết hợp với chiến thuật thâm nhập dần dần để phục kích hậu phương Ukraine. Một binh sĩ Ukraine sống sót sau cuộc phục kích drone Nga ở tháng 4 năm 2025 kể lại với Kyiv Post rằng drone Nga được ngụy trang dưới đường, chờ xe luân phiên của họ đi qua, nhưng hệ thống chiến tranh điện tử Ukraine đã ngăn chặn nó cất cánh kịp thời. Theo Euromaidan Press tháng 5 năm 2025, Nga đang triển khai drone FPV phục kích trên đường, và Ukraine phải dùng drone săn lùng để phá hủy chúng, với hơn 15 nhà sản xuất Ukraine thử nghiệm drone cáp quang để đối phó. Báo cáo từ RUSI tháng 2 năm 2025 nhấn mạnh rằng bộ binh Nga mang drone FPV trực tiếp đến tiền tuyến, hạ cánh chúng bên đường để tấn công nhanh chóng, giống như pháo dẫn đường, giúp họ xuyên thủng tuyến Ukraine với tốc độ cao hơn. Đến tháng 7 năm 2025, Reuters báo cáo rằng drone Nga đã làm chậm tiến quân Ukraine bằng cách tạo "vùng giết chóc" dọc tuyến đường, với các nhóm nhỏ 5-6 người dùng xe máy để dụ địch và drone phục kích từ lề đường.
Sự phổ biến của chiến thuật này từ cả hai bên không chỉ là sự trùng hợp; nó phản ánh một cuộc chiến đang chuyển sang giai đoạn bế tắc, nơi drone thay thế cho các cuộc tấn công lớn quy mô, giống như Thế Chiến I với chiến tranh chiến hào kéo dài. Theo TRADOC G2, từ tháng 6 năm 2023, mặt trận đã trở nên tĩnh lặng như Thế Chiến I, nhưng drone làm cho nó còn chết chóc hơn, với cả hai bên dùng mạng lưới drone để giám sát và phục kích, tạo cảm giác "không nơi nào an toàn". New York Times tháng 3 năm 2025 xác nhận drone chiếm 60-70% thiệt hại thiết bị Nga, và Nga sản xuất 4.000 drone FPV mỗi ngày, trong khi Ukraine nhắm đến 3-4 triệu năm 2025. Kết quả là một vòng lặp: Các cuộc tấn công xe tăng lớn bị drone phục kích từ lề đường làm tê liệt, buộc cả hai bên dùng nhóm nhỏ và xe nhẹ, nhưng lại dễ bị phục kích hơn. CSIS tháng 8 năm 2025 mô tả cách Ukraine đào hầm sâu để tránh drone, trong khi Nga mất hơn 950.000 thương vong đến hè 2025, nhưng vẫn tiến bộ chậm chạp chỉ 135 mét/ngày ở Donetsk.
Điều này gợi nhớ Thế Chiến II, nơi mặt trận phía Đông đóng băng hàng năm trời, chỉ kết thúc bằng bom nguyên tử ở Nhật Bản. Các chuyên gia từ RAND và Bulletin of the Atomic Scientists cảnh báo rằng bế tắc hiện tại ở Ukraine có thể dẫn đến leo thang hạt nhân nếu một bên cảm thấy bị đe dọa tồn vong – Nga có thể dùng vũ khí hạt nhân chiến thuật để phá vỡ thế cân bằng, đặc biệt nếu Ukraine tiếp tục tấn công sâu như ở Kursk hay Siberia. Putin đã diễn tập hạt nhân gần biên giới Ukraine, và các kịch bản từ CFR cho thấy sử dụng hạt nhân chiến lược chống dân thường Ukraine là lựa chọn cuối cùng, nhưng xác suất tăng nếu chiến tranh kéo dài. Washington Institute khẳng định chiến tranh chưa bế tắc hoàn toàn, nhưng nếu không có hỗ trợ, Ukraine có thể thua, đẩy Nga đến lựa chọn hạt nhân để củng cố lợi thế.
Từ những video drone lao vút bên lề đường đến các báo cáo thiệt hại hàng tỷ đô la, rõ ràng chiến thuật phục kích drone đang biến cuộc chiến Ukraine-Nga thành một mê cung chết chóc, nơi tiến bộ chỉ đo bằng mét và thiệt hại bằng nghìn mạng người. Nếu không có sự can thiệp lớn – có lẽ là hạt nhân – nó sẽ tiếp tục đóng băng như Thế Chiến I, với drone là những bóng ma không ngừng săn mồi.
Lying In Wait, Russia’s Attack Drones Devastate Ukrainian Convoys
Advanced drone tactics drove Ukrainian troops out of Kursk.
www.forbes.com
