Câu hỏi này đã từng có nhiều câu trả lời khác nhau. Vậy thực chất của vấn đề là gì?
Mỗi khi xuất hiện hình ảnh máy bay lật ngửa, va chạm chướng ngại vật hay hạ cánh khẩn cấp trên truyền thông, không ít người lại hoài nghi về mức độ an toàn của hàng không.
Một trong những câu hỏi phổ biến nhất là: Liệu có vị trí nào trên máy bay có thể giúp tăng cơ hội sống sót khi xảy ra tai nạn?
Đường hàng không vẫn là phương tiện an toàn bậc nhất
Trước tiên cần khẳng định: di chuyển bằng máy bay vẫn là một trong những hình thức vận tải an toàn nhất hiện nay. Phó Giáo sư Cheng-Lung Wu, Khoa Hàng không – Đại học New South Wales (Úc), cho biết tỷ lệ tử vong do tai nạn hàng không thấp hơn rất nhiều so với tai nạn ô tô.
Theo một nghiên cứu công bố năm 2024 trên Tạp chí Quản lý Vận tải Hàng không (Mỹ), tỷ lệ tử vong khi đi máy bay thương mại tại Mỹ là 1 trên 13,7 triệu chuyến bay.
Đặc biệt, dữ liệu từ Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ cho thấy 94% các vụ tai nạn từ năm 2001–2017 đều có tỷ lệ sống sót 100%.
Chỗ ngồi có thể quyết định sống còn trong tai nạn nhẹ
Dù chưa có nghiên cứu khoa học nào đưa ra kết luận chắc chắn về vị trí ngồi an toàn nhất, song các nhà nghiên cứu đã phân tích nhiều vụ tai nạn để rút ra một số nguyên tắc.
Theo ông Daniel Kwasi Adjekum, chuyên gia an toàn hàng không tại Đại học North Dakota (Mỹ), yếu tố quyết định sự sống sót thường là động lực va chạm.
Nếu máy bay gặp sự cố nghiêm trọng dẫn đến phá hủy hoàn toàn, vị trí ngồi gần như không còn ý nghĩa. Tuy nhiên, trong những va chạm năng lượng thấp, như trượt khỏi đường băng khi hạ cánh, vị trí ngồi có thể ảnh hưởng đến khả năng sống sót.
Trong các kịch bản này, phần đầu máy bay thường chịu lực tác động lớn nhất, có nguy cơ vỡ nát hoặc bị lửa bao trùm. Do đó, phần đuôi – 1/3 phía sau máy bay – được xem là khu vực có tỷ lệ tử vong thấp hơn, theo phân tích dữ liệu của Cục Hàng không Liên bang Mỹ do tạp chí Time thực hiện năm 2015.
Ngồi gần cánh: Vừa vững, vừa gần cửa thoát hiểm
Giáo sư Wu cũng lưu ý rằng khu vực gần cánh máy bay là phần có kết cấu khung vững chắc nhất, thường được gia cố nhiều để chịu lực. Điều này có thể tạo ra một vùng đệm an toàn trong các cú va chạm.
Ngoài ra, khu vực này cũng gần các cửa thoát hiểm - yếu tố quan trọng giúp hành khách sơ tán nhanh hơn trong trường hợp khẩn cấp. Tuy nhiên, nếu bạn ngồi tại hàng ghế thoát hiểm, hãy sẵn sàng giúp đỡ người khác theo quy định an toàn bay.
Điều cần lưu ý là ngay dưới phần giữa thân máy bay cũng là nơi chứa các bình nhiên liệu. Dù nguyên tắc an toàn yêu cầu xả bớt nhiên liệu trước khi hạ cánh khẩn, nhưng nguy cơ khói hoặc cháy vẫn hiện hữu nếu va chạm xảy ra.
Thời gian sơ tán là yếu tố then chốt
Dù ngồi ở đâu, yếu tố sống còn là rời khỏi máy bay trong vòng 90 giây sau khi tai nạn xảy ra, ông Adjekum nhấn mạnh. “Đừng mang theo hành lý. Đừng quay phim. Đừng hoảng loạn. Hãy lắng nghe và làm theo chỉ dẫn của tổ bay”, ông nói.
Ông cũng cho biết, máy bay hiện đại được thiết kế với nhiều cơ chế an toàn: từ ghế ngồi cố định chắc chắn, dây an toàn giảm chấn, đến các khoang vỡ theo kiểm soát để bảo vệ cabin chính.
Tóm lại, không có chỗ ngồi "bất tử" trên máy bay. Nhưng hiểu biết đúng về cơ chế an toàn, tuân thủ hướng dẫn, giữ bình tĩnh và chú ý tới môi trường xung quanh có thể giúp bạn tăng đáng kể cơ hội sống sót nếu sự cố xảy ra.
Một vài nguyên tắc vàng khi lên máy bay
- Ghi nhớ số hàng ghế từ chỗ ngồi đến cửa thoát hiểm gần nhất.
- Chú ý quan sát sơ đồ an toàn và lối đi thoát nạn.
- Thắt dây an toàn bất cứ khi nào ngồi xuống.
- Không chủ quan, dù là trên những chuyến bay ngắn.
