Nguồn hình ảnh,BBC/Xavier Vanpevenaege
Chụp lại hình ảnh,Binh lính Ukraine có thể đổi video các vụ tiêu diệt đã được xác nhận để lấy điểm và dùng điểm để mua trang thiết bị
19 tháng 7 2025
Hàng ngàn bức ảnh được gửi về mỗi ngày.
Binh lính và thiết bị của Nga đang bị truy kích dọc theo các tuyến mặt trận kéo dài và còn nhiều tranh chấp ở Ukraine. Tất cả đều được quay phim, ghi chép và thống kê.
Và giờ đây, những thông tin này đang được tận dụng tối đa, trong lúc quân đội Ukraine tìm cách khai thác mọi lợi thế có thể để chống lại với đối thủ mạnh hơn rất nhiều.
Theo "Army of Drones: Bonus" (tạm dịch: Đội quân thiết bị bay không người lái: phần thưởng) - một chương trình thí điểm năm ngoái còn được gọi tắt là "e-points" (điểm điện tử) - các đơn vị sẽ được tích lũy thêm điểm cho mỗi binh sĩ Nga hoặc thiết bị quân sự họ tiêu diệt thành công.
Tựa như một "killstreak" (chuỗi giết chóc) trong trò chơi Call of Duty, hay một chương trình truyền hình từ thập niên 1970, điểm số sẽ được dùng để thành phần thưởng.
"Mục tiêu càng lớn và có tầm quan trọng chiến lược càng cao thì đơn vị nhận được càng nhiều điểm," theo thông cáo từ nhóm Brave 1 - đơn vị tập hợp các chuyên gia từ chính phủ và quân đội.
"Ví dụ, phá hủy một hệ thống pháo phản lực phóng loạt của đối phương sẽ nhận được tối đa 50 điểm; phá hủy một xe tăng được thưởng 40 điểm, còn làm hư hại một xe tăng thì được 20 điểm."
Như kiểu biến chiến tranh thành một trò chơi vậy.
Mỗi video được tải lên giờ đây đều được phân tích kỹ lưỡng tại Kyiv - các đơn vị sẽ được thưởng điểm dựa trên một hệ thống ưu tiên quân sự cập nhật liên tục.
"Tôi nghĩ điều quan trọng trước hết là chất lượng của dữ liệu, là toán học chiến tranh và hiểu được cách sử dụng nguồn lực có hạn một cách hiệu quả hơn," ông Mykhailo Fedorov, Bộ trưởng Chuyển đổi Số của Ukraine – người đứng sau chương trình e-points – cho biết.
Nguồn hình ảnh,BBC/Xavier Vanpevenaege
Chụp lại hình ảnh,Ông Mykhailo Fedorov giới thiệu với phóng viên Paul Adams của BBC về cách hệ thống hoạt động
Nhưng sau ba năm rưỡi chiến tranh toàn diện kéo dài và khốc liệt, hệ thống này lại có thêm một công dụng quan trọng khác.
"Động cơ là một vấn đề khác," ông Fedorov nói. "Khi thay đổi cách tính điểm thưởng, chúng tôi có thể quan sát sự thay đổi của động cơ."
Văn phòng của ông Fedorov có một màn hình khổng lồ phát hàng chục video truyền trực tiếp từ các drone của Ukraine ở tiền tuyến.
Tóm lại, những video này mang lại cái nhìn sống động về cuộc chiến bằng drone của Ukraine. Các chỉ huy nói rằng những cỗ máy biết bay được điều khiển từ xa này gây ra tới 70% số thương vong của Nga.
Từ những ngày đầu Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện, các nền tảng mạng xã hội đã tràn ngập video từ drone, thường được lồng nhạc nền heavy metal "nặng đô".
Tháp pháo của một chiếc xe tăng phát nổ, biến thành quả cầu lửa.
Một người lính đơn độc chống lại drone tấn công bằng súng trường hoặc một cây gậy.
Những hình ảnh đó có thể rất ghê rợn. Mỗi video đều là sự ăn mừng cho cái chết của đối phương. Và khi drone phát nổ, màn hình sẽ chỉ còn những đốm nhiễu mờ.
Nhưng vượt lên trên cảm giác hài lòng u tối ấy, các đơn vị tiền tuyến hiện vẫn đang chiến đấu và hiểu rằng những bằng chứng về thành tích của họ có thể mang lại phần thưởng.
Nguồn hình ảnh,BBC/Xavier Vanpevenaege
Chụp lại hình ảnh,Các đơn vị có thể sử dụng điểm tích lũy được để mua thiết bị mới trên trang web của chính phủ
BBC đã liên hệ với nhiều đơn vị để tìm hiểu xem các binh sĩ tiền tuyến suy nghĩ như thế nào về chương trình này. Phản hồi nhận được tương đối đa chiều.
"Nhìn chung, tôi và các đồng đội có cái nhìn tích cực," Volodymyr, một binh sĩ thuộc Lữ đoàn Phòng vệ Lãnh thổ số 108, chia sẻ. Anh đề nghị không nêu tên đầy đủ.
Trong bối cảnh các đơn vị tiền tuyến đang tiêu hao trang thiết bị – đặc biệt là drone – với tốc độ chóng mặt, Volodymyr cho rằng chương trình e-points đang phát huy tác dụng.
"Đây là cách để gỡ gạc lại những thứ chúng tôi đã mất… đồng thời gây ra thiệt hại lớn nhất có thể cho kẻ thù."
Lữ đoàn Cơ giới số 22, hiện đang chiến đấu ở vùng đông bắc Ukraine, đã có khoảng ba tháng để làm quen với hệ thống mới.
"Khi chúng tôi hiểu được cách thức vận hành thì hóa ra đây là một hệ thống khá ổn," một binh sĩ có biệt danh Jack từ Lữ đoàn 22 chia sẻ.
"Anh em chúng tôi kiệt sức rồi, chẳng còn gì khiến họ có động lực nữa," Jack kể. "Nhưng hệ thống này lại có ích. Drone được cung cấp thông qua chương trình, và các anh em được thưởng. Đó là một động lực khá ổn."
Tuy nhiên, không phải ai cũng thấy như thế.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Quân đội Ukraine đã kiệt sức sau hơn ba năm chiến đấu với Nga
"Hệ thống này không giải quyết được vấn đề cốt lõi về động lực," một người lính yêu cầu chỉ nêu biệt danh Snake của mình cho biết.
"Điểm thưởng sẽ không ngăn được người ta đào ngũ."
Một binh sĩ khác, tự xưng là Dymytro, đã gửi cho chúng tôi một phản hồi dài, phàn nàn rằng các đơn vị đang tốn quá nhiều thời gian để tranh giành công trạng của nhau - hoặc cố tình tấn công vào một phương tiện Nga đã bị vô hiệu hóa từ trước, chỉ để kiếm thêm điểm.
Với Dymytro, nguyên tắc đạo đức của hệ thống này tương đối mơ hồ.
"Hệ thống này chỉ là hệ quả của thói quen lệch lạc trong đầu con người - thói quen biến mọi thứ thành lợi nhuận," Dymytro than phiền, "kể cả cái chết tàn nhẫn."
Tuy nhiên, chương trình điểm thưởng điện tử này lại một ví dụ điển hình cho cách Ukraine chiến đấu: suy nghĩ sáng tạo, đột phá, nhằm tận dụng tối đa khả năng đổi mới của đất nước và giảm thiểu bất lợi về mặt quân số.
Ông Fedorov cho biết hiện có từ 90–95% đơn vị chiến đấu đang tham gia, cung cấp một lượng dữ liệu hữu ích và ổn định.
"Chúng tôi bắt đầu nhận được thông tin chất lượng và đưa ra các quyết định dựa trên dữ liệu đó," ông nói.
"Bằng cách thu thập dữ liệu, chúng tôi có thể đưa ra các đề xuất điều chỉnh, nhưng nền tảng luôn là chiến lược quân sự."
Nguồn hình ảnh,BBC/Xavier Vanpevenaege
Chụp lại hình ảnh,Ông Mykhailo Fedorov cho biết chính phủ đang sử dụng dữ liệu để đưa ra các quyết định chiến lược
Tại một tòa nhà văn phòng vô danh ở Kyiv, chúng tôi đã gặp một số nhà phân tích - những người có nhiệm vụ xem hàng loạt video, xác minh từng đòn tấn công và nhập điểm cho đơn vị thực hiện.
Chúng tôi được yêu cầu không tiết lộ địa điểm cũng như không sử dụng tên thật của họ.
"Chúng tôi có hai mục: trúng và tiêu diệt. Mỗi hạng mục sẽ được tính điểm khác nhau", Volodia nói với chúng tôi.
Hóa ra, việc tiêu diệt lại nhận được ít điểm hơn so với bắt sống được một binh sĩ Nga – do tù binh có thể được sử dụng trong các thỏa thuận trao đổi tù binh trong tương lai.
"Nếu giết một lính Nga thì được một thì bắt sống anh ta điểm được nhiều hơn gấp 10 lần", Volodia giải thích.
Nhóm của Volodia phân tích hàng ngàn đòn tấn công mỗi ngày.
"Pháo binh là phần khó nhất," anh chia sẻ, đồng thời cho chúng tôi xem một đoạn video cảnh drone khéo léo bay xuyên qua những tán cây, tiến vào một chiến hào đang che giấu một khẩu pháo.
"Người Nga rất giỏi trong việc ngụy trang và đào hầm."
Khi chiến thuật của Nga thay đổi, hệ thống điểm thưởng điện tử cũng được điều chỉnh theo.
Việc Moscow ngày càng sử dụng nhiều đơn vị nhỏ, đi bộ hoặc chạy xe máy để thăm dò, khiến giá trị điểm của mỗi binh sĩ Nga tăng lên, gần tương đương với một chiếc xe tăng hoặc xe bọc thép.
"Trước đây, tiêu diệt một binh sĩ địch được tính 2 điểm," tuyên bố của dự án Brave 1 nêu rõ, "nay thì được tính 6 điểm."
Và những người điều khiển drone của đối phương luôn có giá trị điểm cao hơn chính chiếc drone.
Hệ thống phần thưởng cũng đang được cải tiến.
Trước đây, các đơn vị có thể quy đổi điểm thành tiền mặt. Nhiều người đã dùng tiền này, kết hợp với gây quỹ cộng đồng, để mua thiết bị bổ sung cần thiết.
Nay, hệ thống e-points đang được tích hợp trực tiếp vào một nền tảng gọi là "Brave 1 Market" – một kiểu cửa hàng "Amazon cho chiến tranh" theo cách mô tả của các nhà thiết kế.
Binh sĩ có thể tham khảo hơn 1.600 sản phẩm, sử dụng điểm tích lũy để mua trực tiếp từ nhà sản xuất và để lại đánh giá. Sau đó, Bộ Quốc phòng sẽ thanh toán chi phí.
Brave 1 Market được thiết kế để vận hành song song với hệ thống mua sắm quân sự truyền thống và cồng kềnh chứ không phải để thay thế hoàn toàn.
Mục tiêu là để các đơn vị tiếp cận nhanh hơn với các thiết bị cần thiết - từ drone cho đến linh kiện và những phương tiện mặt đất không người lái (UGV) dùng để sơ tán thương binh khỏi những vị trí tiền tuyến nguy hiểm.
Điểm thưởng cho mạng sống. Amazon phục vụ chiến tranh. Với một số người, tất cả điều này có thể nghe thật tàn nhẫn, thậm chí phi nhân tính.
Nhưng đây là chiến tranh, và Ukraine quyết tâm cầm cự - bằng cách chiến đấu hiệu quả và tối ưu có thể.
