Tăng cường áp dụng hóa đơn điện tử, thay đổi chế độ kế toán theo hướng đơn giản; bỏ phương pháp khoán, chuyển sang tính thuế dựa trên dữ liệu số và khai thuế điện tử là điểm đáng chú ý tại dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) vừa được Bộ Tài chính hoàn thiện trên cơ sở tổng hợp các ý kiến góp ý Bộ Tư pháp thẩm định.
Với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, sẽ áp dụng chế độ kế toán đơn giản theo Thông tư số 88/2021/TT-BTC; hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, đặc biệt là loại hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế đối với hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng, bắt buộc từ 1/6/2025 theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP.
Với hộ/cá nhân kinh doanh có doanh thu đến dưới 1 tỷ đồng/năm thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, được phép sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã do cơ quan thuế cấp (qua phần mềm trung gian miễn phí hoặc cấp lẻ online), hoặc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, bill tính tiền đáp ứng điều kiện hóa đơn điện tử hoặc biên nhận bán hàng điện tử qua các nền tảng như app, Zalo, SMS, QR code... theo quy định của Chính phủ trong giai đoạn từ 01/01/2026 đến 31/12/2026.
Thực hiện ghi chép doanh thu thực tế phát sinh bằng sổ sách đơn giản theo hướng dẫn của Bộ Tài chính (đang được nghiên cứu sửa đổi Thông tư 88 để đơn giản mẫu biểu).
Một trong những điểm cải cách căn bản của dự thảo là thay đổi toàn diện phương pháp xác định thuế với hộ, cá nhân kinh doanh. Điều 42 của Luật hiện hành sẽ được sửa đổi toàn bộ, chuyển từ phương pháp khoán sang cơ chế tự động xác định trước nghĩa vụ thuế bằng hệ thống ứng dụng của cơ quan thuế, trên cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử; gửi tờ khai thuế điền sẵn cho hộ/cá nhân kinh doanh xác nhận; tính thuế dựa trên ngưỡng doanh thu hàng năm và tỷ lệ phần trăm thuế suất theo từng loại hình hàng hóa, dịch vụ kinh doanh.
Điều 64 cũng được sửa đổi để cụ thể hóa lộ trình áp dụng hóa đơn từ máy tính tiền Theo đó, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên khi bán hàng hóa dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải lập hóa đơn điện tử đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế.
Hộ kinh doanh cá nhân kinh doanh có doanh thu trên ngưỡng không chịu thuế hàng năm đến dưới ngưỡng 1 tỷ đồng thì phải sử dụng hóa đơn, chứng từ hoặc sổ sách ghi chép doanh thu thực tế phát sinh.
Từ 1/1/2027, hộ/cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 800 triệu đồng/năm trở lên, khi bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng, phải sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế. Từ 1/1/2028, toàn bộ hộ/cá nhân kinh doanh có doanh thu chịu thuế GTGT đến mức 800 triệu đồng/năm cũng phải áp dụng phương thức này.
Dự thảo cũng lược bỏ 4 nội dung không còn phù hợp, bao gồm, không dùng khái niệm “hộ kinh doanh” mà xác định đây là cá nhân kinh doanh, mã số thuế là số định danh của người đại diện; bỏ quy định công khai mức thuế phải nộp tại xã, phường; bãi bỏ hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thị trấn; bỏ hoàn toàn hình thức khoán thuế tại Điều 42, thay bằng phương pháp mới hiện đại và minh bạch.
Dự thảo luật cũng đề xuất thiết kế một hệ thống quản lý thuế linh hoạt và theo rủi ro, trong đó mọi dữ liệu về doanh thu, hóa đơn, giao dịch, thanh toán... đều được kết nối, đối chiếu tự động trên hệ thống của ngành Thuế.
Cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lưu động, rủi ro thấp sẽ bổ sung quy định cơ quan thuế hỗ trợ tạo lập tờ khai gợi ý từ ứng dụng hệ thống để kiểm tra xác nhận nghĩa vụ thuế phải nộp; xây dựng cơ chế quản lý theo rủi ro thay vì quản lý đồng loạt…
Dự kiến, Luật Quản lý thuế (thay thế) sẽ được Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Lộ trình triển khai sẽ được phân theo vùng miền, lĩnh vực kinh doanh và mức độ sẵn sàng của người nộp thuế.
Đổi mới quản lý thuế đối với hộ/cá nhân kinh doanh là bước đi quan trọng để xây dựng nền tài chính số, đồng thời đảm bảo công bằng giữa các loại hình kinh doanh, nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế, và từng bước giảm thiểu việc “thất thu” ngân sách từ khu vực kinh tế cá thể.
Với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, sẽ áp dụng chế độ kế toán đơn giản theo Thông tư số 88/2021/TT-BTC; hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, đặc biệt là loại hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế đối với hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng, bắt buộc từ 1/6/2025 theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP.
Với hộ/cá nhân kinh doanh có doanh thu đến dưới 1 tỷ đồng/năm thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, được phép sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã do cơ quan thuế cấp (qua phần mềm trung gian miễn phí hoặc cấp lẻ online), hoặc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, bill tính tiền đáp ứng điều kiện hóa đơn điện tử hoặc biên nhận bán hàng điện tử qua các nền tảng như app, Zalo, SMS, QR code... theo quy định của Chính phủ trong giai đoạn từ 01/01/2026 đến 31/12/2026.
Thực hiện ghi chép doanh thu thực tế phát sinh bằng sổ sách đơn giản theo hướng dẫn của Bộ Tài chính (đang được nghiên cứu sửa đổi Thông tư 88 để đơn giản mẫu biểu).
Một trong những điểm cải cách căn bản của dự thảo là thay đổi toàn diện phương pháp xác định thuế với hộ, cá nhân kinh doanh. Điều 42 của Luật hiện hành sẽ được sửa đổi toàn bộ, chuyển từ phương pháp khoán sang cơ chế tự động xác định trước nghĩa vụ thuế bằng hệ thống ứng dụng của cơ quan thuế, trên cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử; gửi tờ khai thuế điền sẵn cho hộ/cá nhân kinh doanh xác nhận; tính thuế dựa trên ngưỡng doanh thu hàng năm và tỷ lệ phần trăm thuế suất theo từng loại hình hàng hóa, dịch vụ kinh doanh.
Điều 64 cũng được sửa đổi để cụ thể hóa lộ trình áp dụng hóa đơn từ máy tính tiền Theo đó, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên khi bán hàng hóa dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải lập hóa đơn điện tử đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế.
Hộ kinh doanh cá nhân kinh doanh có doanh thu trên ngưỡng không chịu thuế hàng năm đến dưới ngưỡng 1 tỷ đồng thì phải sử dụng hóa đơn, chứng từ hoặc sổ sách ghi chép doanh thu thực tế phát sinh.
Từ 1/1/2027, hộ/cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 800 triệu đồng/năm trở lên, khi bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng, phải sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế. Từ 1/1/2028, toàn bộ hộ/cá nhân kinh doanh có doanh thu chịu thuế GTGT đến mức 800 triệu đồng/năm cũng phải áp dụng phương thức này.
Dự thảo cũng lược bỏ 4 nội dung không còn phù hợp, bao gồm, không dùng khái niệm “hộ kinh doanh” mà xác định đây là cá nhân kinh doanh, mã số thuế là số định danh của người đại diện; bỏ quy định công khai mức thuế phải nộp tại xã, phường; bãi bỏ hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thị trấn; bỏ hoàn toàn hình thức khoán thuế tại Điều 42, thay bằng phương pháp mới hiện đại và minh bạch.
Dự thảo luật cũng đề xuất thiết kế một hệ thống quản lý thuế linh hoạt và theo rủi ro, trong đó mọi dữ liệu về doanh thu, hóa đơn, giao dịch, thanh toán... đều được kết nối, đối chiếu tự động trên hệ thống của ngành Thuế.
Cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lưu động, rủi ro thấp sẽ bổ sung quy định cơ quan thuế hỗ trợ tạo lập tờ khai gợi ý từ ứng dụng hệ thống để kiểm tra xác nhận nghĩa vụ thuế phải nộp; xây dựng cơ chế quản lý theo rủi ro thay vì quản lý đồng loạt…
Dự kiến, Luật Quản lý thuế (thay thế) sẽ được Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Lộ trình triển khai sẽ được phân theo vùng miền, lĩnh vực kinh doanh và mức độ sẵn sàng của người nộp thuế.
Đổi mới quản lý thuế đối với hộ/cá nhân kinh doanh là bước đi quan trọng để xây dựng nền tài chính số, đồng thời đảm bảo công bằng giữa các loại hình kinh doanh, nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế, và từng bước giảm thiểu việc “thất thu” ngân sách từ khu vực kinh tế cá thể.
