Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Một bức tranh tường ở Quảng trường Enqelab của Tehran
- Tác giả,BBC Tiếng Ba Tư
- Vai trò,
- 27 tháng 6 2025
Động thái này diễn ra sau khi giới chức Iran mô tả các điệp viên Israel đã thực hiện một cuộc xâm nhập chưa từng có vào hệ thống an ninh Iran.
Nhà chức trách quốc gia Hồi giáo nghi ngờ các thông tin được cung cấp cho Israel đã góp phần vào một loạt vụ ám sát, trong đó nổi bật là các vụ nhắm đến những chỉ huy cấp cao của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) và các nhà khoa học hạt nhân – những vụ mà Iran quy trách nhiệm cho các điệp viên của cơ quan tình báo Mossad của Israel hoạt động bên trong nước.
Bị chấn động trước quy mô và độ chính xác của các vụ ám sát này, giới chức Iran đã nhắm tới bất kỳ ai bị nghi làm việc cho tình báo nước ngoài, nói rằng đó là vì lợi ích an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, nhiều người lo ngại rằng đó cũng là cách để chính quyền bịt miệng những tiếng nói bất đồng và siết chặt kiểm soát người dân.
Trong cuộc xung đột kéo dài 12 ngày, nhà chức trách Iran đã xử tử ba người bị cáo buộc làm gián điệp cho Israel. Vào thứ Tư (25/6) – chỉ một ngày sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực – ba người nữa cũng bị hành quyết với cáo buộc tương tự.
Sau đó, giới chức tuyên bố đã bắt giữ hàng trăm nghi phạm trên khắp cả nước với cáo buộc gián điệp. Truyền hình nhà nước đã phát sóng các đoạn video được cho là lời thú tội của một số người bị bắt thừa nhận họ đã hợp tác với tình báo Israel.
Các tổ chức nhân quyền và các nhà hoạt động đã bày tỏ lo ngại về những diễn biến mới nhất, nhấn mạnh đến việc Iran lâu nay bị cáo buộc ép cung và tổ chức các phiên tòa không công bằng, bày tỏ lo ngại sẽ còn nhiều vụ xử tử khác tiếp theo.
Bộ Tình báo Iran tuyên bố đang "chiến đấu không ngừng nghỉ" chống lại những gì mà cơ quan này gọi là mạng lưới tình báo của phương Tây và Israel – bao gồm cả CIA, Mossad và MI6.
Theo Hãng thông tấn Fars, cơ quan liên kết với IRGC, kể từ khi Israel bắt đầu tấn công Iran vào ngày 13/6, "mạng lưới gián điệp của Israel đã trở nên hoạt động tích cực bên trong Iran". Fars cho biết, trong vòng 12 ngày, lực lượng tình báo và an ninh Iran đã bắt giữ "hơn 700 cá nhân có liên hệ với mạng lưới này."
Người dân Iran nói với BBC Persian rằng họ nhận được tin nhắn cảnh báo từ Bộ Tình báo Iran thông báo số điện thoại của họ đã xuất hiện trên các trang mạng xã hội liên quan đến Israel. Họ được yêu cầu rời khỏi các trang này nếu không sẽ bị truy tố.
Chính phủ Iran cũng gia tăng áp lực lên các nhà báo làm việc cho các kênh truyền thông tiếng Ba Tư ở nước ngoài, bao gồm cả BBC Tiếng Ba Tư, Iran International và Manoto TV có trụ sở tại London.
Theo Iran International, IRGC đã bắt giữ mẹ, cha và anh trai của một người dẫn chương trình truyền hình của kênh này tại Tehran để gây áp lực buộc cô nghỉ việc, do đưa tin về cuộc xung đột Iran-Israel.
Người dẫn chương trình này đã nhận được một cuộc gọi từ cha mình – được cho là theo lệnh của các nhân viên an ninh – kêu gọi cô nghỉ việc và cảnh báo sẽ lãnh hậu quả nếu không làm vậy.
Sau khi xung đột nổ ra, mối đe dọa nhắm vào các nhà báo của BBC Tiếng Ba Tư và gia đình họ ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Theo lời kể của những nhà báo mới bị đe dọa, các quan chức an ninh Iran khi liên hệ với gia đình họ đã tuyên bố rằng trong bối cảnh thời chiến, việc nhắm vào người thân của các nhà báo, coi đó là con tin, là điều chính đáng. Họ cũng gán cho các nhà báo này tội danh "mohareb" - có nghĩa là "gây chiến chống lại Thượng Đế" - một cáo buộc có thể dẫn đến án tử hình theo luật Iran.
Đài Manoto TV cũng thông báo về những sự việc tương tự, trong đó các mối đe dọa nhằm vào gia đình của nhân viên và yêu cầu họ cắt đứt mọi quan hệ với đài. Một số người thân được cho là đã bị đe dọa với các cáo buộc như "chống lại Thượng Đế" và gián điệp - cả hai đều là tội có thể bị tử hình theo luật pháp Iran.
Các nhà phân tích cho rằng những chiến thuật này nằm trong một chiến lược rộng lớn hơn nhằm bịt miệng các tiếng nói bất đồng chính kiến và đe dọa những người làm truyền thông lưu vong.
Lực lượng an ninh cũng đã bắt giữ hàng chục nhà hoạt động, nhà văn và nghệ sĩ. Và trong nhiều trường hợp, lực lượng an ninh không đưa ra bất kỳ cáo buộc chính thức nào.
Đã có các báo cáo ghi nhận các vụ bắt giữ nhắm đến người thân của những người thiệt mạng trong các cuộc biểu tình phản đối chính phủ năm 2022 với khẩu hiệu "Phụ nữ, Cuộc sống, Tự do."
Những hành động này cho thấy một chiến dịch quy mô hơn, không chỉ nhằm vào các nhà hoạt động hiện tại mà còn nhắm đến những người có liên quan đến các làn sóng bất đồng chính kiến trước đó.
Trong suốt cuộc chiến, chính phủ Iran đã hạn chế nghiêm ngặt việc truy cập internet, và ngay cả sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, việc truy cập internet vẫn chưa được khôi phục.
Việc hạn chế internet trong thời kỳ khủng hoảng, đặc biệt là trong các cuộc biểu tình toàn quốc chống lại chính phủ, đã trở nên quen thuộc ở Iran. Ngoài ra, hầu hết các mạng xã hội như Instagram, Telegram, X (Twitter), YouTube và các trang tin tức như BBC Tiếng Ba Tư từ lâu đã bị chặn tại Iran và chỉ có thể truy cập được thông qua các dịch vụ VPN.
Các nhà vận động nhân quyền và giới quan sát chính trị đã so sánh tình hình hiện tại với những năm 1980, thời điểm chính quyền Iran đàn áp tàn bạo lực lượng đối lập chính trị trong thời kỳ chiến tranh Iran-Iraq.
Nhiều người lo ngại rằng, sau khi vị thế quốc tế bị suy yếu vì cuộc xung đột với Israel, giới chức Iran có thể quay lại đàn áp trong nước, tiến hành hàng loạt vụ bắt bớ, xử tử và đàn áp bằng bàn tay sắt.
Các nhà chỉ trích dẫn chứng sự kiện năm 1988, khi, theo các tổ chức nhân quyền, hàng ngàn tù chính trị – nhiều trong số đó đang chịu án – đã bị xử tử sau các phiên tòa ngắn gọn và bí mật bởi các tổ chức gọi là "ủy ban hành quyết" thực hiện.
Hầu hết các nạn nhân được chôn trong các ngôi mộ tập thể không để lại dấu tích.
