thandieuhieplu11@
Hạt giống tầm thần
Trong bối cảnh căng thẳng giữa Iran và Israel đang bùng nổ, đây cũng là dịp để nhìn lại cuộc cách mạng Hồi giáo Iran. Nhưng đồng thời, ta cũng nên suy ngẫm về một đất nước phương Đông khác – Việt Nam – nơi lịch sử có những vang vọng đáng ngạc nhiên. Hai dân tộc, hai cuộc cách mạng, hai giấc mơ giải phóng… cuối cùng đều dẫn tới chế độ toàn trị, với sự đồng thuận – thậm chí đầy nhiệt huyết – từ chính người dân.
Iran: Khi nhân dân chọn lấy xiềng xích cho chính mình.
Năm 1979, hàng triệu người Iran xuống đường đòi lật đổ Shah – vị vua được phương Tây hậu thuẫn. Mặc dù đã tiến hành hiện đại hóa đất nước, chế độ của Shah ngày càng độc đoán, tàn bạo, và xa rời truyền thống. Phương Tây ủng hộ một vương quyền bị người dân coi là phản bội. Cuộc cách mạng trở thành tất yếu.
Nhưng kết quả không phải là dân chủ. Trong cuộc trưng cầu dân ý tháng 4 năm 1979, 98% cử tri bỏ phiếu “đồng ý” với việc thành lập Cộng hòa Hồi giáo Iran, trong một bầu không khí phấn khích và sùng bái. Cả dân tộc đặt niềm tin vào một giáo chủ – Ayatollah Khomeini – như thể ông là đấng cứu thế.
Tuy nhiên, bản Hiến pháp mới đã thiết lập một cơ chế quyền lực chưa từng có: “Lãnh tụ Tối cao” (Supreme Leader) – người đứng trên cả tổng thống, quốc hội, luật pháp, và nhân dân. Một vị giáo chủ nắm quyền cả về đạo lẫn đời, không thể bị thay thế.
Việt Nam: Một cuộc cách mạng bị giáo điều hóa.
Ba mươi năm trước đó, ở một đất nước xa xôi tại Đông Nam Á, một cuộc cách mạng khác cũng bùng nổ. Tại Việt Nam, Cách mạng tháng Tám năm 1945 lật đổ ách cai trị của Pháp và vị vua Bảo Đại, một ông vua lưu vong, yếu đuối, bị xem là tay sai ngoại bang.
Nhưng cũng giống như Iran, dưới sự lãnh đạo của Việt Minh, chủ nghĩa ******** trở thành quốc giáo, thay thế tôn giáo, luật pháp, và thậm chí cả đạo lý truyền thống. Một hệ tư tưởng toàn trị được thiết lập : chủ nghĩa Mác Lenin
Và giống Iran, Việt Nam cũng thiết lập một vị trí tối cao vượt trên mọi định chế: Tổng Bí thư Đảng ********, người đại diện cho tư tưởng, quyền lực và chân lý duy nhất. Tại Hà Nội cũng như tại Tehran, chủ quyền nhân dân bị tước đoạt dưới danh nghĩa của một lý tưởng tuyệt đối.
Đảng ******** thay thế vai trò của giới giáo sĩ tôn giáo. Sự sùng bái lãnh tụ, tư tưởng duy nhất, các cuộc thanh trừng nội bộ, và hệ thống trại cải tạo – tất cả gợi nhớ đến cơ chế thần quyền, nhưng khoác trên mình một học thuyết Mác Lenin duy nhất đúng.
Trách nhiệm thuộc về ai? Khi nhân dân là người chọn chế độ chuyên chế.
Điều đáng suy ngẫm là: các chế độ toàn trị không phải lúc nào cũng do ngoại bang áp đặt hay do đảo chính mà có. Chúng có thể được sinh ra từ chính lòng dân, từ cuộc nổi dậy chính đáng, thậm chí từ lá phiếu của chính cử tri.
Người Iran đã bỏ phiếu gần như tuyệt đối để trao quyền cho một chế độ Hồi giáo. Người Việt đã ủng hộ cuộc kháng chiến dẫn đến sự toàn trị của Đảng. Ta phải đủ can đảm để thừa nhận: những chế độ ấy không rơi từ trên trời xuống, mà là kết quả của chính những kỳ vọng, giận dữ và niềm tin ngây thơ của nhân dân. Một dân tộc có thể tự chọn lấy xiềng xích, miễn là họ tin rằng xiềng xích ấy sẽ mang lại “giải phóng”.
Mọi chế độ độc tài rồi cũng sẽ sụp đổ
Nhưng nếu nhân dân có thể tạo ra nhà tù cho chính mình, thì họ cũng có thể phá vỡ nó. Lịch sử đã chứng minh điều đó: chế độ Shah đã bị lật đổ. Bức tường Berlin đã sụp đổ. Hàng chục chế độ độc tài – dù sinh ra từ cách mạng hay dân chủ hình thức – đều đã bị chính người dân lật đổ.
Chế độ nào tồn tại bằng sự sợ hãi và độc tôn tư tưởng cũng sẽ kết thúc trong khủng hoảng.
Iran hôm nay đang rung chuyển dù bộ máy đàn áp còn nguyên vẹn. Việt Nam hiện nay thế nào thì các bạn biết giỏi hơn tôi. Tôi khỏi phải dài dòng.
Nhân dân là tối thượng, nhưng không phải bất khả sai lầm.
Bài học sâu sắc nhất ở đây là: nhân dân có quyền tối thượng, nhưng không phải lúc nào cũng đúng đắn. Họ có thể chọn con đường dẫn tới chuyên chế, nếu tin rằng đó là con đường cứu rỗi. Nhưng rồi thực tại sẽ phơi bày sự thật: lý tưởng tuyệt đối thường đi kèm với bạo lực tuyệt đối.
Iran và Việt Nam đều đã từng thần thánh hóa một ý thức hệ. Nhưng không một hệ tư tưởng nào, dù được thần thánh hóa đến đâu, có thể cai trị mãi mãi. Cái gì nhân dân đã dựng nên, nhân dân có thể dỡ bỏ.
Cuộc đối chiếu giữa Iran và Việt Nam cho thấy một quy luật bi kịch trong lịch sử hiện đại: khi một cuộc cách mạng lật đổ chế độ quân chủ thối nát mà không thiết lập được một hệ thống đa nguyên thực sự, thì một hình thức chuyên chế mới sẽ trỗi dậy. Dù nhân danh Thượng đế hay Mác, tư tưởng ấy biến thành đức tin, và tự do của nhân dân trở thành lời hứa bị phản bội.
Iran: Khi nhân dân chọn lấy xiềng xích cho chính mình.
Năm 1979, hàng triệu người Iran xuống đường đòi lật đổ Shah – vị vua được phương Tây hậu thuẫn. Mặc dù đã tiến hành hiện đại hóa đất nước, chế độ của Shah ngày càng độc đoán, tàn bạo, và xa rời truyền thống. Phương Tây ủng hộ một vương quyền bị người dân coi là phản bội. Cuộc cách mạng trở thành tất yếu.
Nhưng kết quả không phải là dân chủ. Trong cuộc trưng cầu dân ý tháng 4 năm 1979, 98% cử tri bỏ phiếu “đồng ý” với việc thành lập Cộng hòa Hồi giáo Iran, trong một bầu không khí phấn khích và sùng bái. Cả dân tộc đặt niềm tin vào một giáo chủ – Ayatollah Khomeini – như thể ông là đấng cứu thế.
Tuy nhiên, bản Hiến pháp mới đã thiết lập một cơ chế quyền lực chưa từng có: “Lãnh tụ Tối cao” (Supreme Leader) – người đứng trên cả tổng thống, quốc hội, luật pháp, và nhân dân. Một vị giáo chủ nắm quyền cả về đạo lẫn đời, không thể bị thay thế.
Việt Nam: Một cuộc cách mạng bị giáo điều hóa.
Ba mươi năm trước đó, ở một đất nước xa xôi tại Đông Nam Á, một cuộc cách mạng khác cũng bùng nổ. Tại Việt Nam, Cách mạng tháng Tám năm 1945 lật đổ ách cai trị của Pháp và vị vua Bảo Đại, một ông vua lưu vong, yếu đuối, bị xem là tay sai ngoại bang.
Nhưng cũng giống như Iran, dưới sự lãnh đạo của Việt Minh, chủ nghĩa ******** trở thành quốc giáo, thay thế tôn giáo, luật pháp, và thậm chí cả đạo lý truyền thống. Một hệ tư tưởng toàn trị được thiết lập : chủ nghĩa Mác Lenin
Và giống Iran, Việt Nam cũng thiết lập một vị trí tối cao vượt trên mọi định chế: Tổng Bí thư Đảng ********, người đại diện cho tư tưởng, quyền lực và chân lý duy nhất. Tại Hà Nội cũng như tại Tehran, chủ quyền nhân dân bị tước đoạt dưới danh nghĩa của một lý tưởng tuyệt đối.
Đảng ******** thay thế vai trò của giới giáo sĩ tôn giáo. Sự sùng bái lãnh tụ, tư tưởng duy nhất, các cuộc thanh trừng nội bộ, và hệ thống trại cải tạo – tất cả gợi nhớ đến cơ chế thần quyền, nhưng khoác trên mình một học thuyết Mác Lenin duy nhất đúng.
Trách nhiệm thuộc về ai? Khi nhân dân là người chọn chế độ chuyên chế.
Điều đáng suy ngẫm là: các chế độ toàn trị không phải lúc nào cũng do ngoại bang áp đặt hay do đảo chính mà có. Chúng có thể được sinh ra từ chính lòng dân, từ cuộc nổi dậy chính đáng, thậm chí từ lá phiếu của chính cử tri.
Người Iran đã bỏ phiếu gần như tuyệt đối để trao quyền cho một chế độ Hồi giáo. Người Việt đã ủng hộ cuộc kháng chiến dẫn đến sự toàn trị của Đảng. Ta phải đủ can đảm để thừa nhận: những chế độ ấy không rơi từ trên trời xuống, mà là kết quả của chính những kỳ vọng, giận dữ và niềm tin ngây thơ của nhân dân. Một dân tộc có thể tự chọn lấy xiềng xích, miễn là họ tin rằng xiềng xích ấy sẽ mang lại “giải phóng”.
Mọi chế độ độc tài rồi cũng sẽ sụp đổ
Nhưng nếu nhân dân có thể tạo ra nhà tù cho chính mình, thì họ cũng có thể phá vỡ nó. Lịch sử đã chứng minh điều đó: chế độ Shah đã bị lật đổ. Bức tường Berlin đã sụp đổ. Hàng chục chế độ độc tài – dù sinh ra từ cách mạng hay dân chủ hình thức – đều đã bị chính người dân lật đổ.
Chế độ nào tồn tại bằng sự sợ hãi và độc tôn tư tưởng cũng sẽ kết thúc trong khủng hoảng.
Iran hôm nay đang rung chuyển dù bộ máy đàn áp còn nguyên vẹn. Việt Nam hiện nay thế nào thì các bạn biết giỏi hơn tôi. Tôi khỏi phải dài dòng.
Nhân dân là tối thượng, nhưng không phải bất khả sai lầm.
Bài học sâu sắc nhất ở đây là: nhân dân có quyền tối thượng, nhưng không phải lúc nào cũng đúng đắn. Họ có thể chọn con đường dẫn tới chuyên chế, nếu tin rằng đó là con đường cứu rỗi. Nhưng rồi thực tại sẽ phơi bày sự thật: lý tưởng tuyệt đối thường đi kèm với bạo lực tuyệt đối.
Iran và Việt Nam đều đã từng thần thánh hóa một ý thức hệ. Nhưng không một hệ tư tưởng nào, dù được thần thánh hóa đến đâu, có thể cai trị mãi mãi. Cái gì nhân dân đã dựng nên, nhân dân có thể dỡ bỏ.
Cuộc đối chiếu giữa Iran và Việt Nam cho thấy một quy luật bi kịch trong lịch sử hiện đại: khi một cuộc cách mạng lật đổ chế độ quân chủ thối nát mà không thiết lập được một hệ thống đa nguyên thực sự, thì một hình thức chuyên chế mới sẽ trỗi dậy. Dù nhân danh Thượng đế hay Mác, tư tưởng ấy biến thành đức tin, và tự do của nhân dân trở thành lời hứa bị phản bội.
.png "Sex :vozvn (22):"){kind=icon}
