hexa
Bò lái xe
Rút kinh nghiệm từ bài viết trước, mình sẽ đăng 2 bản tóm tắt, một bản tiếng việt cho xammer thích xem sex hoặc lười, và một bản tiếng anh (sử dụng tính năng google translate trong trình duyệt nếu bán muốn đọc bản tiếng việt của google dịch) dành cho người nghiêm túc đọc.
credit: The Concept of the Political (1932) của Carl Schmitt
Dịch, rút gọn, bổ sung và chỉnh sửa bởi AI.
1. Bản Chất Của Chính Trị: Thằng Nào Phe Ta, Thằng Nào Kẻ Địch
2. Thế Nào Là Một Thực Thể Chính Trị: Nhà Nước và Quyền Lực Tối Cao
3. Kẻ Thù Là Thằng Nào và Tại Sao Phải Có Chiến Tranh
4. Chính Trị Là Bố Của Các Ngành Khác
5. Bóc Phốt Bọn Dân Chủ Tự Do và Thuyết Đa Nguyên
A. Bản Chất Chống Chính Trị Của Bọn Dân Chủ Tự Do
B. Sự Thất Bại Của Bọn Dân Chủ Tự Do
C. Bóc Phốt Thuyết Đa Nguyên
6. Nền Tảng Của Lý Thuyết Chính Trị: Con Người Vốn Tốt Hay Vốn Ác?
credit: The Concept of the Political (1932) của Carl Schmitt
Dịch, rút gọn, bổ sung và chỉnh sửa bởi AI.
1. Bản Chất Của Chính Trị: Thằng Nào Phe Ta, Thằng Nào Kẻ Địch
- Tiêu chí cốt lõi: Muốn hiểu chính trị là cái đéo gì thì phải tìm ra cái tiêu chí đặc trưng của nó. Tiêu chí cuối cùng và duy nhất của chính trị là sự phân biệt giữa bạn và thù. Đây là cái chìa khóa, chứ không phải định nghĩa vớ vẩn trong sách giáo khoa.
- Phải hiểu theo nghĩa đen: Bạn-thù ở đây là nghĩa đen, nghĩa thực tế, sống còn, đéo phải mấy cái thứ văn vở ẩn dụ. Chính trị là một thực tại, một khả năng luôn tồn tại với bất kỳ đám đông nào.
- Quan trọng là cường độ, không phải nội dung: Bất cứ mâu thuẫn nào trong xã hội - tôn giáo, kinh tế, đạo đức - đều có thể trở thành chính trị nếu nó đủ mạnh để chia thiên hạ thành hai phe bạn-thù. Chính trị không nằm ở việc chúng mày cãi nhau về cái gì, mà nằm ở mức độ gay gắt của sự chia rẽ đó.
- Đéo liên quan đến mấy thứ khác:Chính trị là một sân chơi riêng. Nó độc lập với đạo đức (tốt-xấu), thẩm mỹ (đẹp-xấu), kinh tế (lời-lỗ).
- Kẻ thù chính trị của mày không nhất thiết phải là một thằng xấu xa, một thằng mặt lợn, hay một thằng cạnh tranh làm ăn.
- Ngược lại, một thằng đạo đức giả, một thằng xấu như chó, hay một thằng phá hoại kinh tế chưa chắc đã là kẻ thù của mày.
- Dĩ nhiên, người ta hay có thói quen bôi xấu kẻ thù, bảo nó là ác quỷ, là xấu xa. Nhưng đó chỉ là chiêu trò, bản chất của sự phân biệt bạn-thù vẫn không thay đổi.
- Chính trị nó có logic riêng của nó, nó có thể nhìn ra bạn-thù mà đéo cần quan tâm đến mấy cái tiêu chuẩn khác.
2. Thế Nào Là Một Thực Thể Chính Trị: Nhà Nước và Quyền Lực Tối Cao
- Chính trị có trước, nhà nước có sau: Khái niệm nhà nước chỉ là hệ quả của khái niệm chính trị. Mọi thứ về nhà nước đều bắt nguồn từ chính trị. Mấy cái định nghĩa nhà nước là "tổ chức của nhân dân trên một lãnh thổ" chỉ là nói cho oai, đéo phải bản chất.
- Thực thể chính trị:Một nhóm người, một tập thể mà biết phân biệt bạn-thù thì đó là một thực thể chính trị.
- Một giáo hội đi phát động thánh chiến thì nó đã là một thực thể chính trị.
- Một giai cấp công nhân coi tư sản là kẻ thù sống còn và sẵn sàng lật đổ nó thì đó là một thực thể chính trị.
- Một nhóm mà có quyền cấm thành viên của mình tham gia chiến tranh cũng là một thực thể chính trị, vì nó đang đưa ra quyết định về bạn-thù.
- Chủ quyền và trường hợp quyết định: Thực thể chính trị thì có chủ quyền. Chủ quyền là cái quyền được đưa ra quyết định cuối cùng trong trường hợp khẩn cấp, cái trường hợp phân định bạn-thù. Điều này không có nghĩa là nó kiểm soát mọi thứ trong đời sống. Nhưng khi có biến, nó là thằng chốt hạ.
- Jus Belli (Quyền gây chiến): Nhà nước, với tư cách là một thực thể chính trị, nắm trong tay cái jus belli. Nó có quyền quyết định ai là kẻ thù và có khả năng bem thằng đó. Cái quyền này bao gồm hai thứ kinh khủng:
- Quyền yêu cầu dân mình phải sẵn sàng chết.
- Quyền yêu cầu dân mình phải giết kẻ thù không do dự.
- Nguyên tắc Bảo Kê - Phục Tùng: Nguyên tắc cốt lõi của nhà nước là protego ergo obligo. Dịch nôm na là: "Tao bảo kê cho mày thì mày phải nghe lời tao." Đây là chân lý. Mọi lý thuyết chính trị mà không hiểu câu này thì vứt. Nếu một đám người sợ dính vào chính trị, sẽ có một đám khác đến bảo kê cho nó, và dĩ nhiên, đám bảo kê sẽ nắm quyền quyết định ai là bạn, ai là thù.
- Nhà nước toàn trị:Ngày xưa, nhà nước và chính trị là một. Nhưng trong thời dân chủ, nhà nước và xã hội hòa vào nhau.
- Kết quả là sự ra đời của nhà nước toàn trị, nơi mọi thứ, từ tôn giáo, văn hóa đến kinh tế, đều có thể trở thành chính trị.
- Lịch sử nhà nước đi từ nhà nước chuyên chế (thế kỷ 18) -> nhà nước trung lập (thế kỷ 19) -> nhà nước toàn trị (thế kỷ 20).
- Trong nhà nước toàn trị, mọi thứ đều có khả năng là chính trị, nên việc chỉ vào nhà nước để định nghĩa chính trị là một vòng luẩn quẩn.
3. Kẻ Thù Là Thằng Nào và Tại Sao Phải Có Chiến Tranh
- Kẻ thù công cộng vs. Kẻ thù cá nhân: Phải phân biệt rõ: kẻ thù chính trị (hostis) và kẻ thù cá nhân (inimicus). Kẻ thù chính trị là kẻ thù của cả một tập thể, đéo phải thằng mày ghét riêng. Kinh Thánh bảo "Hãy yêu kẻ thù của con" (diligite inimicos vestros) là nói về kẻ thù cá nhân, chứ đéo phải bảo mày đi yêu cái thằng muốn xóa sổ dân tộc mày (hostes). Suốt nghìn năm đánh nhau với Hồi giáo, đéo có thằng cha Thiên Chúa giáo nào bảo thôi dâng châu Âu cho chúng nó vì tình yêu cả.
- Kẻ lạ mặt: Kẻ thù đơn giản là "thằng khác," "thằng lạ." Bản chất của nó là nó khác biệt một cách sâu sắc và hiện hữu với phe ta. Sự khác biệt này tạo ra khả năng xung đột tận cùng, một cuộc xung đột mà không thể giải quyết bằng luật lệ hay một thằng trọng tài trung lập.
- Chiến tranh là khả năng tối hậu:Khái niệm kẻ thù bao hàm khả năng chiến đấu, tức là khả năng giết người bằng vũ lực. Chiến tranh là hệ quả của sự thù địch, là sự phủ định sự tồn tại của kẻ thù.
- Chiến tranh không phải là mục đích của chính trị. Nhưng khả năng xảy ra chiến tranh là cái nền tảng quyết định mọi hành động chính trị và tạo ra sự căng thẳng đặc trưng của đời sống chính trị. Một chính trị gia được rèn luyện để chiến đấu cả đời, còn người lính chỉ chiến đấu trong những trường hợp đặc biệt.
- Cái câu nổi tiếng của Clausewitz "chiến tranh là sự tiếp nối của chính trị bằng các phương tiện khác" là trích dẫn sai; chiến tranh có luật chơi riêng của nó.
- Một thế giới hòa bình tuyệt đối sẽ là một thế giới không có bạn-thù, và do đó, không có chính trị.
- Sự biện minh cho chiến tranh:Chiến tranh có ý nghĩa hiện sinh, không phải ý nghĩa chuẩn mực. Đéo có lý do cao cả, lý tưởng hay luật lệ nào có thể biện minh cho việc người giết người. Sự biện minh duy nhất cho chiến tranh là chính trị: nó chỉ được biện minh khi chống lại một kẻ thù thực sự đe dọa đến sự tồn tại của phe ta. Khái niệm "chiến tranh chính nghĩa" chỉ là một công cụ chính trị.
- Việc ký các hiệp ước cấm chiến tranh như Hiệp ước Kellogg (1928) không xóa bỏ sự phân biệt bạn-thù, mà chỉ tạo ra cách thức mới để quốc tế tuyên bố một thằng nào đó là kẻ thù bằng cách gọi nó là "kẻ xâm lược".
- Nếu một phong trào như chủ nghĩa hòa bình trở nên thù địch với chiến tranh đến mức phát động một "cuộc chiến chống chiến tranh," nó tự chứng tỏ mình có năng lượng chính trị bằng cách chia nhân loại thành bạn (phe hòa bình) và thù (phe không hòa bình).
4. Chính Trị Là Bố Của Các Ngành Khác
- Sự phụ thuộc của các mâu thuẫn khác: Khi một mâu thuẫn phi chính trị (tôn giáo, kinh tế, v.v.) trở nên gay gắt và biến thành chính trị, nó sẽ gạt bỏ và đặt các động cơ ban đầu của nó xuống dưới các điều kiện của tình hình chính trị mới. Sự phân chia bạn-thù mạnh đến mức nó bắt buộc phải có sự phụ thuộc này.
- Chính trị và các lĩnh vực khác:Nhờ quyền lực đối với sinh mạng con người, cộng đồng chính trị vượt lên trên tất cả các hiệp hội khác.
- Luật pháp: Các quy tắc pháp lý phụ thuộc vào một "tình trạng bình thường" được thiết lập và bảo đảm bởi nhà nước chính trị. Khi hiến pháp bị tấn công, cuộc chiến diễn ra bên ngoài luật pháp và được quyết định bằng vũ lực.
- Tôn giáo: Một cộng đồng tôn giáo trở thành chính trị khi nó đưa ra quyết định về kẻ thù, như trong các cuộc thánh chiến.
- Kinh tế: Một xã hội thuần kinh tế không có cơ sở nào để đòi hỏi sự hy sinh tính mạng. Yêu cầu người ta giết và bị giết để thương mại phát triển là một trò "độc ác và điên rồ".
- Nhân loại: "Nhân loại" không phải là một khái niệm chính trị; nó không có kẻ thù và không thể gây chiến. Khi một quốc gia chiến đấu nhân danh nhân loại, nó đang chiếm đoạt một khái niệm phổ quát làm vũ khí để phủ nhận tư cách con người của kẻ thù và tiến hành chiến tranh một cách tàn bạo nhất. Như Proudhon đã nói: "thằng nào mở mồm ra nói nhân loại là thằng đó muốn bịp."
5. Bóc Phốt Bọn Dân Chủ Tự Do và Thuyết Đa Nguyên
A. Bản Chất Chống Chính Trị Của Bọn Dân Chủ Tự Do
- Chủ nghĩa tự do, nếu nhất quán, thì bản chất của nó là chống chính trị. Nó được định nghĩa bằng sự phủ nhận chính trị. Nó chỉ có thể tạo ra một sự phê phán chính trị, chứ không thể tạo ra một lý thuyết tích cực về nhà nước.
- Nguyên tắc cốt lõi của nó là cá nhân. Điều này dẫn đến một thái độ nghi ngờ đối với mọi lực lượng chính trị.
- Tư duy của bọn này luôn lảng tránh chính trị bằng cách xoay quanh hai cực đối lập: đạo đức và kinh tế (hoặc trí tuệ và thương mại, giáo dục và tài sản).
- Cái cặp đôi này được dùng để biến đổi và phi chính trị hóa mọi khái niệm chính trị:
- Chiến đấu trở thành cạnh tranh (kinh tế) và tranh luận (trí tuệ).
- Nhà nước tan biến thành Xã hội.
- Một dân tộc thống nhất về chính trị trở thành một đám công chúng quan tâm đến văn hóa và một đám đông người tiêu dùng.
- Chính quyền và quyền lực trở thành tuyên truyền và kiểm soát.
- Hòa ước Versailles là một ví dụ hoàn hảo cho cái trò này, kết hợp giữa giọng điệu đạo đức (bắt Đức nhận tội, trả lại đất) với tính toán kinh tế (bắt bồi thường chiến phí đến sạt nghiệp).
B. Sự Thất Bại Của Bọn Dân Chủ Tự Do
- Vào thế kỷ 19, bọn này tạo ra một liên minh giữa Tự do, Tiến bộ, và Kinh tế để chống lại Phong kiến, Phản động, và Nhà nước.
- Liên minh này đã thắng, kẻ thù cũ của nó (nhà nước chuyên chế) đã chết. Và khi kẻ thù biến mất, liên minh này cũng mất đi ý nghĩa. Giờ đây: kinh tế đéo mặc nhiên là tự do; công nghệ tạo ra vũ khí chứ không chỉ tiện nghi.
- Niềm tin của bọn này vào một nền kinh tế phi chính trị là một sự ảo tưởng. Kinh tế có thể trở thành chính trị. Một hệ thống thuần kinh tế có thể trở thành hệ thống bóc lột và đàn áp tồi tệ nhất.
- Một vị thế chính trị dựa trên sức mạnh kinh tế không hề "phi chiến tranh" như Joseph Schumpeter nói; nó sẽ sử dụng các biện pháp kinh tế "hòa bình" (cấm vận, trừng phạt) và, nếu cần, các phương tiện hủy diệt hiện đại.
- Một cuộc chiến tranh để mở rộng quyền lực kinh tế, thông qua tuyên truyền, phải biến thành một cuộc thánh chiến - "cuộc chiến cuối cùng của nhân loại." Cái hệ thống có vẻ phi chính trị này cuối cùng vẫn không thoát khỏi logic của chính trị.
C. Bóc Phốt Thuyết Đa Nguyên
- Thuyết đa nguyên (của mấy thằng như Laski, Cole) phủ nhận chủ quyền của thực thể chính trị. Nó cho rằng cá nhân thuộc về nhiều hội đoàn (tôn giáo, kinh tế, v.v.), và đéo có hội nào là quyết định cuối cùng.
- Lý thuyết này sai bét vì nó lờ đi câu hỏi cốt lõi của chính trị: thằng đéo nào sẽ quyết định trong trường hợp khẩn cấp và phân định bạn-thù?
- Mấy ví dụ lịch sử mà bọn này đưa ra, như cuộc đấu tranh của Bismarck với Giáo hội và phe xã hội, đều bị hiểu sai. Cả hai nhóm này đều không thể ngăn cản một cuộc chiến do Đế chế Đức phát động, và cũng không sẵn sàng gây nội chiến.
- Thuyết đa nguyên cuối cùng lại quay về một khái niệm duy nhất bao trùm tất cả, như "xã hội" hay "nhân loại", chứ không phải là một sự đa nguyên thực sự.
6. Nền Tảng Của Lý Thuyết Chính Trị: Con Người Vốn Tốt Hay Vốn Ác?
- Tốt vs. Ác: Tất cả các lý thuyết chính trị xịn đều có thể được phân loại dựa trên quan điểm của chúng về bản chất con người: chúng nó coi con người là tốt (một sinh vật vô hại) hay là ác (một sinh vật nguy hiểm và năng động). Câu trả lời cho câu hỏi này là tiền đề quyết định cho mọi tư duy chính trị.
- Tiền Đề "Ác": Tất cả các nhà tư tưởng chính trị thực thụ - như Machiavelli, Hobbes, Bossuet, Hegel - đều cho rằng bản chất con người có vấn đề. Họ luôn nhận thức được khả năng cụ thể về một kẻ thù. Đối với Hobbes, niềm tin của mỗi bên rằng mình nắm giữ chân lý và công lý sẽ dẫn đến sự thù địch tồi tệ nhất.
- Tiền Đề "Tốt":Các lý thuyết dựa trên bản chất tốt của con người vốn dĩ là chống chính trị.
- Chủ nghĩa vô chính phủ: Niềm tin vào bản chất tốt của con người gắn liền với sự phủ nhận triệt để nhà nước.
- Chủ nghĩa tự do: Coi con người là tốt để làm lý lẽ bắt nhà nước phải phục vụ xã hội. Như Thomas Paine đã viết: "xã hội là kết quả của nhu cầu hợp lý của chúng ta, chính phủ là kết quả của sự xấu xa của chúng ta."
- Liên Hệ Với Thần Học: Có một mối liên hệ trực tiếp giữa các lý thuyết chính trị và giáo điều thần học về tội tổ tông. Giáo điều về sự xấu xa của thế giới và con người, giống như sự phân biệt bạn-thù, dẫn đến sự phân loại con người và làm cho một sự lạc quan phổ quát, không phân biệt trở nên bất khả thi. Trong một thế giới tốt đẹp với những người tốt, chính trị gia cũng thừa thãi như linh mục.
- Sự Thất Bại Của Nhận Thức Chính Trị: Việc không có khả năng hoặc không sẵn lòng phân biệt bạn-thù là một triệu chứng của sự kết thúc chính trị. Điều này đã được thấy ở tầng lớp quý tộc Pháp trước năm 1789, những người, như Tocqueville đã ghi nhận, nói về lòng tốt của nhân dân ngay cả khi năm 1793 đã cận kề - một cảnh tượng vừa lố bịch vừa kinh hoàng.
Sửa lần cuối: