Quốc hội đã chính thức thông qua luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi, chốt phương án sửa biểu thuế từ 7 xuống 5 bậc; trong đó, hai bậc thuế suất quan trọng là thuế suất 15% (bậc 2) giảm xuống còn 10%, và thuế suất 25% (bậc 3) giảm còn 20%, riêng mức thuế cao nhất vẫn giữ 35%.
Đối với cá nhân kinh doanh, ngưỡng miễn thuế cũng được tăng từ mức doanh thu dự kiến 200 triệu đồng/năm lên thành 500 triệu đồng/năm và chỉ phải nộp thuế trên phần doanh thu vượt trên 500 triệu.
Biểu thuế suất hiện hành:
Biểu thuế suất mới từ 1/7/2026:
Có thể thấy, phương án vừa được Quốc hội thông qua sẽ giúp biểu thuế suất được đồng đều hơn, tránh nhảy vọt từ 5% lên 15% mà sẽ được nâng dần thành 10%, 20%, 30% và 35%. Việc nâng dần thuế suất này cũng sẽ giúp cho các cá nhân có mức thu nhập ở phân khúc trung bình khá (bậc 2 và bậc 3) được hưởng lợi ngay theo luật mới.
Tiếp theo, phương án này giúp cho các cá nhân đang thực hiện nộp thuế ở mọi bậc thuế đều được giảm thuế so với Luật hiện hành. Làm một phép tính nhanh, cá nhân có thu nhập tính thuế ở bậc 2 sẽ tiết kiệm được tối đa 1 triệu đồng/tháng, còn cá nhân có thu nhập tính thuế ở bậc 3 (trên 30 triệu đến 60 triệu đồng) trở lên sẽ tiết kiệm được tổng cộng tối đa 2,5 triệu đồng/tháng.
Cộng gộp với các tác động từ quy định nâng mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế lên mức 15,5 triệu đồng/tháng, cho mỗi người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng và đề xuất người nộp thuế được trừ một số khoản chi trong năm như chi phí về y tế, giáo dục, mức thuế thực tế nộp của nhiều cá nhân sẽ được giảm đáng kể.
Nhiều người lao động với mức thu nhập trung bình thấp có lẽ sẽ đặt ra câu hỏi: Vậy những thay đổi về thuế suất theo Luật thuế TNCN sửa đổi liệu có tác dụng gì với họ, vì nhóm được hưởng lợi có vẻ đang là nhóm có mức thu nhập trung bình khá? Tuy nhiên, nếu để ý kỹ về quy định nâng mức giảm trừ gia cảnh mới, họ chưa chắc đã thuộc đối tượng phải nộp thuế. Bởi vì, thu nhập tính thuế ở bảng thuế suất mới từ giữa năm 2026 là số tiền sau khi đã trừ bảo hiểm bắt buộc và giảm trừ gia cảnh cho bản thân, cho người phụ thuộc và trừ chi phí về y tế và giáo dục theo quy định mới.
So sánh biểu thuế của Việt Nam theo Luật thuế TNCN sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua với một số nước trong khu vực Đông Nam Á (số liệu được tạm quy đổi theo tỷ giá hiện tại và làm tròn đến hàng triệu đồng cho mục đích minh họa nên sẽ không chính xác tuyệt đối), tương quan nhìn chung như sau:
Có thể thấy, trừ Indonesia, các nước này đang có mức thu nhập tính thuế đến một số tiền nhất định sẽ không chịu thuế (thuế 0%) như Thái Lan là khoảng 10 triệu đồng hoặc Philippines là khoảng 9 triệu đồng. Về thuế suất và thu nhập tính thuế tương ứng ở các bậc trung bình thì Thái Lan sẽ cao hơn, còn các nước khác cũng khá tương đồng với Việt Nam. Tuy nhiên, ở bậc thuế cao nhất 35% thì ngưỡng thu nhập chịu thuế suất tối đa ở các nước này (trừ Lào có bậc thuế suất cao nhất chỉ là 25%) đều cao hơn hẳn Việt Nam.
Do vậy, tôi hoàn toàn chia sẻ tâm lý của nhiều người có thu nhập cao, đặc biệt nhóm ở mức cao nhất, có thể cảm thấy động lực lao động của họ bị bào mòn khi mà mỗi đồng lương hay thưởng sẽ phải nộp thuế 35% trước khi mang tiền về gia đình. Trong khi đó, mức thu nhập 100 triệu đồng/tháng ở đô thị lớn cũng chưa phải là quá cao, đặc biệt nếu đặt trong mối tương quan với các nước hay trong bối cảnh đồng tiền mất giá, chi phí sống ngày càng đắt đỏ. Tôi cũng chia sẻ băn khoăn về ngưỡng thu nhập tính thuế đến 10 triệu đồng đã phải chịu thuế suất 5%, trong khi một số nước lại chưa tính (hoặc tính thuế 0%) ở bậc thu nhập đầu tiên.
Liên quan đến cá nhân và hộ kinh doanh, ngưỡng miễn thuế với doanh thu 500 triệu đồng/năm có thể không đáp ứng được kỳ vọng của nhiều người, đặc biệt là những ai làm việc trong các ngành được coi là có biên lợi nhuận mỏng như bán lẻ do các chi phí điện, nước, thuê mặt bằng hay nhân công liên tục tăng. Tuy nhiên, điểm sáng của Luật mới là chỉ tính thuế TNCN và tính thuế giá trị gia tăng đối với phần vượt trên 500 triệu đồng (quy định trước đây là 200 triệu đồng) cũng sẽ phần nào giảm được gánh nặng cho người nộp thuế.
Cũng giống như nhiều nước khác trên thế giới, một trong những mục đích của thuế TNCN ở Việt Nam là để thực hiện công bằng xã hội. Cụ thể, những người có thu nhập cao chi tiêu không hết cho nhu cầu cơ bản sẽ nộp thuế để Nhà nước có nguồn thu, thực hiện các chính sách xã hội. Với những người có thu nhập cao, nộp thuế TNCN vừa là trách nhiệm nhưng cũng đồng thời là quyền lợi khi họ chẳng may lâm vào hoàn cảnh khó khăn cần trợ cấp.
Kỳ vọng rằng, quy định mới về thuế TNCN sẽ là động lực thúc đẩy người lao động, cá nhân nỗ lực làm việc và kinh doanh hơn để có thêm thu nhập và góp phần phát triển đất nước. Trong bất cứ môi trường và quy định pháp lý nào, tốt nhất vẫn là, khi cá nhân kinh doanh hay người lao động đã thuộc diện phải nộp thuế - nghĩa là họ có thể san sẻ bớt nguồn thu nhập của mình cho người khác - thì bản thân họ không nên thuộc vào nhóm phải tính toán đồng nào mua thịt, đồng nào mua rau.
Tác giả: Anh Nguyễn Mạnh Hà là Giám đốc tư vấn thuế, hiện công tác tại một công ty tư vấn kiểm toán hàng đầu ở Việt Nam và có trên 20 năm kinh nghiệm trong các lĩnh vực kiểm toán, kế toán và tư vấn thuế. Anh có chứng chỉ hành nghề dịch vụ làm thủ tục thuế từ năm 2010 và là hội viên kỳ cựu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh Quốc (FCCA).
Bài viết trên thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả!
Đối với cá nhân kinh doanh, ngưỡng miễn thuế cũng được tăng từ mức doanh thu dự kiến 200 triệu đồng/năm lên thành 500 triệu đồng/năm và chỉ phải nộp thuế trên phần doanh thu vượt trên 500 triệu.
Biểu thuế suất hiện hành:
Biểu thuế suất mới từ 1/7/2026:
Có thể thấy, phương án vừa được Quốc hội thông qua sẽ giúp biểu thuế suất được đồng đều hơn, tránh nhảy vọt từ 5% lên 15% mà sẽ được nâng dần thành 10%, 20%, 30% và 35%. Việc nâng dần thuế suất này cũng sẽ giúp cho các cá nhân có mức thu nhập ở phân khúc trung bình khá (bậc 2 và bậc 3) được hưởng lợi ngay theo luật mới.
Tiếp theo, phương án này giúp cho các cá nhân đang thực hiện nộp thuế ở mọi bậc thuế đều được giảm thuế so với Luật hiện hành. Làm một phép tính nhanh, cá nhân có thu nhập tính thuế ở bậc 2 sẽ tiết kiệm được tối đa 1 triệu đồng/tháng, còn cá nhân có thu nhập tính thuế ở bậc 3 (trên 30 triệu đến 60 triệu đồng) trở lên sẽ tiết kiệm được tổng cộng tối đa 2,5 triệu đồng/tháng.
Cộng gộp với các tác động từ quy định nâng mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế lên mức 15,5 triệu đồng/tháng, cho mỗi người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng và đề xuất người nộp thuế được trừ một số khoản chi trong năm như chi phí về y tế, giáo dục, mức thuế thực tế nộp của nhiều cá nhân sẽ được giảm đáng kể.
Nhiều người lao động với mức thu nhập trung bình thấp có lẽ sẽ đặt ra câu hỏi: Vậy những thay đổi về thuế suất theo Luật thuế TNCN sửa đổi liệu có tác dụng gì với họ, vì nhóm được hưởng lợi có vẻ đang là nhóm có mức thu nhập trung bình khá? Tuy nhiên, nếu để ý kỹ về quy định nâng mức giảm trừ gia cảnh mới, họ chưa chắc đã thuộc đối tượng phải nộp thuế. Bởi vì, thu nhập tính thuế ở bảng thuế suất mới từ giữa năm 2026 là số tiền sau khi đã trừ bảo hiểm bắt buộc và giảm trừ gia cảnh cho bản thân, cho người phụ thuộc và trừ chi phí về y tế và giáo dục theo quy định mới.
So sánh biểu thuế của Việt Nam theo Luật thuế TNCN sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua với một số nước trong khu vực Đông Nam Á (số liệu được tạm quy đổi theo tỷ giá hiện tại và làm tròn đến hàng triệu đồng cho mục đích minh họa nên sẽ không chính xác tuyệt đối), tương quan nhìn chung như sau:
Có thể thấy, trừ Indonesia, các nước này đang có mức thu nhập tính thuế đến một số tiền nhất định sẽ không chịu thuế (thuế 0%) như Thái Lan là khoảng 10 triệu đồng hoặc Philippines là khoảng 9 triệu đồng. Về thuế suất và thu nhập tính thuế tương ứng ở các bậc trung bình thì Thái Lan sẽ cao hơn, còn các nước khác cũng khá tương đồng với Việt Nam. Tuy nhiên, ở bậc thuế cao nhất 35% thì ngưỡng thu nhập chịu thuế suất tối đa ở các nước này (trừ Lào có bậc thuế suất cao nhất chỉ là 25%) đều cao hơn hẳn Việt Nam.
Do vậy, tôi hoàn toàn chia sẻ tâm lý của nhiều người có thu nhập cao, đặc biệt nhóm ở mức cao nhất, có thể cảm thấy động lực lao động của họ bị bào mòn khi mà mỗi đồng lương hay thưởng sẽ phải nộp thuế 35% trước khi mang tiền về gia đình. Trong khi đó, mức thu nhập 100 triệu đồng/tháng ở đô thị lớn cũng chưa phải là quá cao, đặc biệt nếu đặt trong mối tương quan với các nước hay trong bối cảnh đồng tiền mất giá, chi phí sống ngày càng đắt đỏ. Tôi cũng chia sẻ băn khoăn về ngưỡng thu nhập tính thuế đến 10 triệu đồng đã phải chịu thuế suất 5%, trong khi một số nước lại chưa tính (hoặc tính thuế 0%) ở bậc thu nhập đầu tiên.
Liên quan đến cá nhân và hộ kinh doanh, ngưỡng miễn thuế với doanh thu 500 triệu đồng/năm có thể không đáp ứng được kỳ vọng của nhiều người, đặc biệt là những ai làm việc trong các ngành được coi là có biên lợi nhuận mỏng như bán lẻ do các chi phí điện, nước, thuê mặt bằng hay nhân công liên tục tăng. Tuy nhiên, điểm sáng của Luật mới là chỉ tính thuế TNCN và tính thuế giá trị gia tăng đối với phần vượt trên 500 triệu đồng (quy định trước đây là 200 triệu đồng) cũng sẽ phần nào giảm được gánh nặng cho người nộp thuế.
Cũng giống như nhiều nước khác trên thế giới, một trong những mục đích của thuế TNCN ở Việt Nam là để thực hiện công bằng xã hội. Cụ thể, những người có thu nhập cao chi tiêu không hết cho nhu cầu cơ bản sẽ nộp thuế để Nhà nước có nguồn thu, thực hiện các chính sách xã hội. Với những người có thu nhập cao, nộp thuế TNCN vừa là trách nhiệm nhưng cũng đồng thời là quyền lợi khi họ chẳng may lâm vào hoàn cảnh khó khăn cần trợ cấp.
Kỳ vọng rằng, quy định mới về thuế TNCN sẽ là động lực thúc đẩy người lao động, cá nhân nỗ lực làm việc và kinh doanh hơn để có thêm thu nhập và góp phần phát triển đất nước. Trong bất cứ môi trường và quy định pháp lý nào, tốt nhất vẫn là, khi cá nhân kinh doanh hay người lao động đã thuộc diện phải nộp thuế - nghĩa là họ có thể san sẻ bớt nguồn thu nhập của mình cho người khác - thì bản thân họ không nên thuộc vào nhóm phải tính toán đồng nào mua thịt, đồng nào mua rau.
Tác giả: Anh Nguyễn Mạnh Hà là Giám đốc tư vấn thuế, hiện công tác tại một công ty tư vấn kiểm toán hàng đầu ở Việt Nam và có trên 20 năm kinh nghiệm trong các lĩnh vực kiểm toán, kế toán và tư vấn thuế. Anh có chứng chỉ hành nghề dịch vụ làm thủ tục thuế từ năm 2010 và là hội viên kỳ cựu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh Quốc (FCCA).
Bài viết trên thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả!
