Dù có sức mạnh không thể phủ nhận, nhưng tiêm kích F-22 cũng đồng thời bị xem là một chương trình không thành công và quá tốn kém của quân đội Mỹ.
Trong bài bình luận ngày 18/11, tạp chí quân sự Military Watch của Mỹ đã đưa ra những lý do khiến tiêm kích tàng hình F-22 trở thành một trong những "thất bại đắt đỏ" của quân đội nước này.Về lịch sử, F-22 là một trong 3 dòng tiêm kích mới được đưa vào biên chế quân đội Mỹ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Máy bay này được phát triển từ giữa thập niên 1970 nhằm thay thế chiến đấu cơ F-15 Eagle trong các nhiệm vụ không chiến cường độ cao.
Tuy vậy, F-22 hiện bị xem là một trong những chương trình tiêm kích kém thành công nhất trong lịch sử Mỹ, với số lượng được sản xuất chỉ dừng ở 187 chiếc. Từ năm 2022, không quân Mỹ đã bắt đầu tìm cách cho F-22 "nghỉ hưu", dù chúng mới chỉ trải qua một phần nhỏ trong vòng đời dự kiến.
Tiêm kích F-22 của quân đội Mỹ. Ảnh: Lockheed Martin
Một trong những nguyên nhân chính dẫn tới sự thất bại của chương trình F-22 là chi phí bảo dưỡng và vận hành quá tốn kém, cao nhất trong mọi dòng tiêm kích của phương Tây. Đây là một nghịch lý, bởi ban đầu máy bay này được thiết kế nhằm giảm nhu cầu bảo dưỡng so với F-15, giúp tăng tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu và giảm chi phí vận hành.
Tuy nhiên, chi phí chế tạo thực tế của F-22 đã cao gấp 3 lần dự kiến, trong khi chi phí duy trì, vốn chiếm phần lớn vòng đời của một tiêm kích, lại càng cao ngất ngưởng hơn. Một báo cáo năm 2023 chỉ ra rằng, việc duy trì 184 tiêm kích F-22 tới năm 2030 sẽ tốn tổng cộng 9 tỷ USD, số tiền đủ để mua 110 chiếc F-35A mới.
Kể từ khi được đưa vào biên chế phục vụ quân đội Mỹ, tỷ lệ sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ của F-22 chỉ đạt khoảng 50% và tình hình này càng trở nên tệ hơn theo thời gian. Với việc dây chuyền sản xuất đã ngừng hoạt động, quân đội Mỹ đã buộc phải thực hiện việc tháo linh kiện để lắp từ chiếc này sang chiếc khác. Những vấn đề nêu trên khiến máy bay này khó đóng góp hiệu quả trong trường hợp một cuộc xung đột lớn nổ ra.
Theo các chuyên gia quân sự, nếu chi phí vận hành thấp hơn và yêu cầu bảo trì không quá khắt khe, chương trình F-22 đã có thể được mở rộng vào năm 2011. Song, máy bay này lại quá đắt đỏ so với những tiêm kích "đàn em" như F-35A và F-15EX, khiến cho việc chấm dứt sớm chương trình F-22 được xem là mang lại lợi ích lớn hơn cho sức mạnh tổng thể của quân đội Mỹ.