Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Đối với các binh lính mà ông chỉ huy ngoài mặt trận, Napoléon được gọi bằng một tên thân mến là “Viên Hạ Sĩ nhỏ bé” (the Little Corporal). Napoléon là một vị tướng chỉ cao 1 thước 57 (5 ft 2 in.), chiều cao trung bình của một người dân Pháp vào thời đại đó, ông thấp hơn các tướng lãnh dưới quyền và các chính khách đương thời của châu Âu, nhưng Napoléon là một con người đầy nghị lực và rất tham vọng: ông là một nhà cai trị xuất chúng, đã đồng thời kiểm soát hệ thống chính trị, chính sách đối ngoại, các công việc đối nội, ngành báo chí của toàn thể nước Pháp. Napoléon đã nghĩ ra rất nhiều cải cách hữu ích kể cả việc thiết lập nên một chính quyền trung ương vững mạnh, hữu hiệu, đã duyệt xét lại và tổ chức lại hệ thống luật pháp của nước Pháp thành bộ luật hữu lý. Nhiều công trình cải tiến hành chính của Napoléon vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay trong các cơ chế chính quyền của nước Pháp và tại các quốc gia theo ảnh hưởng và văn minh Pháp.
Napoleon đã thay đổi hoàn toàn khái niệm giáo dục của nhân loại, biến nó từ đặc quyền của giới quý tộc thành quyền cơ bản mà Nhà nước phải bảo đảm.
Trước ông, hầu hết trẻ em châu Âu – đặc biệt con nhà nông dân và thợ thuyền – không bao giờ được đặt chân vào trường học. Chỉ trong vài năm (1802-1808), Napoleon xây dựng hệ thống giáo dục công lập tập trung đầu tiên trong lịch sử: từ école primaire miễn phí cho con nghèo, lycée tuyển chọn nghiêm ngặt nhưng cấp hàng nghìn học bổng toàn phần, đến Université Impériale thống nhất toàn quốc và kỳ thi Baccalauréat quốc gia đầu tiên trên thế giới năm 1808.
Mô hình này nhanh chóng lan tỏa khắp châu Âu, Mỹ Latinh, Nhật Bản thời Minh Trị, Ai Cập dưới Muhammad Ali, và sau này là các thuộc địa Pháp – trong đó có Việt Nam với hệ thống trường làng → lycée → tú tài Pháp.
Chính nhờ khung giáo dục Napoleon mà hàng triệu người thuộc tầng lớp dưới lần đầu tiên có cơ hội học hành, thi cử công bằng và thăng tiến xã hội chỉ bằng tài năng.
Di sản lớn nhất của ông không phải những chiến thắng quân sự, mà là ý tưởng cách mạng: một quốc gia hiện đại phải đầu tư vào trí tuệ của mọi công dân, không phân biệt xuất thân. Hệ thống trường công, học bổng, kỳ thi quốc gia mà chúng ta đang hưởng ngày nay đều bắt nguồn từ những sắc lệnh giáo dục của Napoleon hơn 200 năm trước.
Napoleon đã thay đổi hoàn toàn khái niệm giáo dục của nhân loại, biến nó từ đặc quyền của giới quý tộc thành quyền cơ bản mà Nhà nước phải bảo đảm.
Trước ông, hầu hết trẻ em châu Âu – đặc biệt con nhà nông dân và thợ thuyền – không bao giờ được đặt chân vào trường học. Chỉ trong vài năm (1802-1808), Napoleon xây dựng hệ thống giáo dục công lập tập trung đầu tiên trong lịch sử: từ école primaire miễn phí cho con nghèo, lycée tuyển chọn nghiêm ngặt nhưng cấp hàng nghìn học bổng toàn phần, đến Université Impériale thống nhất toàn quốc và kỳ thi Baccalauréat quốc gia đầu tiên trên thế giới năm 1808.
Mô hình này nhanh chóng lan tỏa khắp châu Âu, Mỹ Latinh, Nhật Bản thời Minh Trị, Ai Cập dưới Muhammad Ali, và sau này là các thuộc địa Pháp – trong đó có Việt Nam với hệ thống trường làng → lycée → tú tài Pháp.
Chính nhờ khung giáo dục Napoleon mà hàng triệu người thuộc tầng lớp dưới lần đầu tiên có cơ hội học hành, thi cử công bằng và thăng tiến xã hội chỉ bằng tài năng.
Di sản lớn nhất của ông không phải những chiến thắng quân sự, mà là ý tưởng cách mạng: một quốc gia hiện đại phải đầu tư vào trí tuệ của mọi công dân, không phân biệt xuất thân. Hệ thống trường công, học bổng, kỳ thi quốc gia mà chúng ta đang hưởng ngày nay đều bắt nguồn từ những sắc lệnh giáo dục của Napoleon hơn 200 năm trước.
