Live Ngược dòng thời gian : Boxit Tây Nguyên ,bất chấp dư luận, thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng kiên quyết thông qua,bảo đảm an toàn về môi trường

Hầu như toàn bộ dư luận giới khoa học đều khuyên không nên thông qua
Đại tướng Gõ Nguyên Giáp đã viết tâm thư :

​

Thủ tướng bày tỏ quan điểm về vấn đề khai thác bô xít ở Tây Nguyên​

(Dân trí) - Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, trong điều kiện khoa học kĩ thuật phát triển cùng với nhận biết hiện nay của Chính phủ, sẽ thực hiện khai thác bô xít hiệu quả để làm ra bô xít, nhôm, đồng thời bảo đảm vấn đề môi trường, phát triển bền vững…​

Tại buổi gặp gỡ báo chí đầu xuân (chiều 4/2), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết, đã nhận được thư của Đại tướng Võ Nguyễn Giáp liên quan đến các dự án khai thác quặng bô xít ở Tây Nguyên.

Giờ đã thấy kết quả, hậu quả , nên luận công tội rồi nhỉ
,

Vỡ đường ống nhà máy alumin Nhân Cơ: “Quả bom" môi trường ngang tầm Formosa!​

Thứ ba, 02/08/2016 - 10:00

Sự cố vỡ đường ống dẫn xút Nhà máy Alumin Nhân Cơ (huyện Đắk R’lấp, Đắk Nông) cảnh báo thảm hoạ môi trường ngang tầm Formosa.​

Sự cố vỡ đường ống dẫn xút Nhà máy Alumin Nhân Cơ cảnh báo thảm hoạ môi trường ngang tầm Formosa. Ảnh: Đoàn Yến


Chính quyền chưa báo cáo?

Sáng 23/7, sự cố đường ống Nhà máy Alumin Nhân Cơ (do nhà thầu Chalieco, Trung Quốc phụ trách) khiến hóa chất kiềm tràn ra bên ngoài, một phần kiềm thẩm thấu xuống lòng đất trong phạm vi 600m2, phần còn lại chảy theo đường ống đổ về suối Đắk Dao. Khi thấy cá trên suối Đắk Dao chết, nhiều người dân, trong đó có cả trẻ em đã lội xuống dòng suối này vớt cá về ăn.

Ông Phan Diệu Anh, một trong những người phát hiện sự việc đầu tiên cho biết: “Khi đó, dòng nước có nhiều biểu hiện lạ so với bình thường, nước đục, có màu sẫm đen, trên bề mặt nổi váng loang lổ…; Tiếp xúc thấy có chất nhờn như nước bọt xà bông. Sau khoảng 10 phút tiếp xúc với nước, chân tôi bị ngứa, da khô cứng, căng ra; Những vùng da non bị đau rát, có chỗ rộp lên như bỏng nước sôi”.

Theo khảo sát của PV Báo Giao thông, đến ngày 31/7, đã có hàng chục người dân ở dọc suối Đắk Dao bị ảnh hưởng bởi sự cố. Tuy nhiên, trao đổi với PV, ông Trương Thanh Tùng, Phó chủ tịch tỉnh Đắk Nông cho hay, hiện vẫn chưa nhận được báo cáo sự việc của chính quyền huyện Đắk R’lấp.

“Hiện, vẫn đang rà soát lại toàn bộ vụ việc để có phương án cụ thể. Còn đền bù hay không thì hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân và ảnh hưởng như thế nào. Thời gian khắc phục sự cố cũng chưa xác định là bao lâu", ông Tùng cho hay. Vị Phó chủ tịch tỉnh cũng khẳng định: Nhà máy Alumin Nhân Cơ đã được đánh giá tác động môi trường một các đầy đủ. Ngoài ra, việc giám sát đều được thực hiện cẩn trọng.

Về hướng khắc phục sự cố, Sở TN&MT Đắk Nông cho biết, Công ty Nhôm Đắk Nông đã cho máy móc, công nhân thu gom lượng hóa chất bị thoát ra bên ngoài; Đào xúc phần đất bị kiềm tràn ra ngoài để đổ vào hồ chứa bùn đỏ, đồng thời dùng hóa chất pha loãng trung hòa lượng kiềm. Được biết, công ty cũng đã yêu cầu nhà thầu Chalieco kiểm tra lại toàn bộ thiết kế, thiết bị và quá trình thi công lắp đặt Nhà máy Alumin Nhân Cơ. Theo đó, Chalieco buộc phải lập báo cáo đánh giá chi tiết về sự cố để đưa ra giải pháp khắc phục, không để xảy ra sự cố tương tự ở các điểm bơm kiềm tại các phân khu khác.

Ông Đỗ Thanh Bái, Hội Hóa học Việt Nam bày tỏ sự lo lắng khi biết thông tin vụ việc. “Một khi người dân bị bỏng và cá chết thì rõ ràng nồng độ phải lớn mới gây ra hậu quả như vậy. Cách xử lý là đổ axit để trung hòa chất xút. Xút là một chất cực độc hòa vào nguồn nước là một điều rất đáng sợ. Theo tôi, đây là một cảnh báo cho việc khai thác boxit”, ông Bái nhấn mạnh.

Không cẩn trọng sẽ có Formosa thứ hai

Trao đổi với Báo Giao thông, PGS. TS. Nguyễn Văn Phổ, Viện Công nghệ địa chất và Khoáng sản, (Hội Địa chất Việt Nam) cho biết, nếu không cẩn trọng trong khai thác boxit ở Nhân Cơ sẽ có nguy cơ thảm họa môi trường giống Formosa ở Tây Nguyên.

PGS. TS. Nguyễn Văn Phổ bày tỏ lo lắng khi mới đây Nhà máy Alumin Nhân Cơ vỡ ống xút và tràn ra ngoài. “Quả thực đây là điều báo động cực kỳ nguy hiểm đối với quá trình sản xuất alumin ở khu vực Nhân Cơ. Về nguy hại lâu dài sẽ vô cùng khủng khiếp”.

Được biết, năm 1984 PGS. Phổ đã bảo vệ luận án liên quan đến boxit ở Việt Nam. “Hiện nay, trên thế giới người ta sợ nhất là bùn đỏ trong sản xuất nhôm từ boxit. Bùn đỏ này có độ kiềm rất cao lên đến 12 PH (nước ở mức trung tính độ PH= 7-PV). Trong khi đó, công nghệ của thế giới hiện nay vẫn chưa xử lý được loại xút trong bùn đỏ. Xút này xả ra ngoài thì mức độ phá hủy quá kinh khủng, mọi thứ nó đi qua đều bị tiêu diệt hết”, vị chuyên gia phân tích.

Theo PGS. Phổ, ngay Trung Quốc cũng đã cấm hơn 100 nhà máy sản xuất nhôm theo hình thức chiết quặng boxit. “Tây Nguyên là khu vực nằm ở vị trí đầu nguồn các con sông, suối chảy về Nam Trung bộ, Nam bộ. Nếu để xảy ra ô nhiễm môi trường liên quan đến boxit thì hậu họa sẽ khôn lường. Công nghệ xử lý bùn đỏ trên thế giới chưa nước nào chế ngự được xút. Nếu mà vỡ ra thì nguy hại toàn vùng, ảnh hưởng đến dòng chảy, môi trường sống của sinh vật ở các dòng sông, con suối trong khu vực… Tôi nghĩ ở góc độ tác hại môi trường chẳng khác gì Formosa”, PGS. Phổ lo ngại.

Tương tự, ông Đỗ Thanh Bái cho biết, xử lý được vấn đề bùn đỏ phải tốn chi phí rất cao nên người ta chủ yếu sử dụng các hồ chứa để trữ lại lượng bùn này nhằm vào một số việc khác. “Tuy nhiên, hiện nay thời tiết tiêu cực, diễn biến thất thường do biến đổi khí hậu, thế nên trong trường hợp xấu, lượng bùn đỏ này có thể tràn xuống lưu vực các con sông. Khi đó, nó thực sự như một “quả bom” môi trường ở thượng nguồn”, ông Bái đặt vấn

Tám hà nào ở đâu xa
Bác X ta đó chính là ....

Sản xuất vật liệu xây dựng từ bùn đỏ​

Ngày đăng: 12/03/2025 08:29

Tính khả thi kinh tế và hiệu quả về mặt kỹ thuật đã biến quy trình sản xuất vật liệu xây dựng từ bùn đỏ trở thành ứng viên đáng chú ý trong số các giải pháp xử lý chất thải nguy hại này.​

PGS.TS Lưu Đức Hải (bên trái) lấy mẫu bùn đỏ ở Tây Nguyên.

​

Tìm hướng đi phù hợp cho bùn đỏ Việt Nam
Với bề mặt khô cứng nứt nẻ như những cánh đồng ngày hạn, thoạt nhìn những hồ chứa bùn đỏ ở Tây Nguyên không có gì đáng sợ, thậm chí người ta vẫn có thể đi bộ ở trên. Nhưng đó chỉ là phần ven hồ. “Nếu bước ra xa hơn sẽ cực kỳ nguy hiểm”, PGS.TS Lưu Đức Hải, nguyên Chủ nhiệm Khoa Môi trường, trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐHQGHN), hiện là Chủ tịch Hội Kinh tế môi trường Việt Nam, giải thích. “Nó chỉ khô trên bề mặt thôi, vì tính chất của bùn đỏ rất khó đông cứng. Đây là chất thải độc hại, có độ pH rất cao, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và sinh vật”.
Hàng chục triệu tấn bùn đỏ như vậy đang nằm trong các hồ chứa ở Tây Nguyên. Bùn đỏ là chất thải của quy trình sản xuất alumin (oxit nhôm) từ quặng bauxite theo công nghệ Bayer. Màu đỏ của bùn xuất phát từ các ion sắt bị oxy hóa - thường chiếm khoảng 60% khối lượng bùn đỏ. Thành phần chủ yếu của bùn đỏ là các loại oxit và hydroxit kim loại sắt, mangan… cùng một số khoáng sét. “Bùn đỏ là một trong những vấn đề lớn nhất khi khai thác bauxite ở Tây Nguyên”, PGS.TS Lưu Đức Hải cho biết. Nếu không có biện pháp đảm bảo an toàn, để bùn đỏ rò rỉ ra ngoài môi trường sẽ dẫn đến những hậu quả khó khó lường. Thảm họa tràn bùn đỏ ở Hungary cách đây 15 năm, khiến nhiều người chết và bị thương, hủy hoại phần lớn hệ sinh thái, là bài học cảnh báo về mức độ nguy hiểm của loại chất thải này.
Việc xử lý bùn đỏ là điều hết sức quan trọng với Việt Nam - quốc gia có tiềm năng rất lớn về quặng bauxite, đứng thứ ba trên thế giới, có trữ lượng dự báo trên 7 tỷ tấn, tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên. Hiện nay cả nước có hai nhà máy sản xuất alumin theo công nghệ Bayer tại Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (Đắk Nông) với tổng công suất hơn 1,3 triệu tấn alumin/năm. Hằng năm mỗi nhà máy thải ra khoảng hơn 650 nghìn tấn bùn đỏ và chôn lấp trong các hồ được thiết kế chống thấm đặc biệt. Theo PGS.TS Lưu Đức Hải, nếu khai thác hết 7 tỷ tấn quặng bauxite hiện có để sản xuất alumin, thì lượng bùn đỏ sinh ra khoảng 1,75 tỷ tấn. Nếu các hồ chôn bùn đỏ cao 10m, thì diện tích mặt hồ chôn bùn đỏ cần có là 10.000 ha (100 km2). Hơn nữa, các hồ bùn đỏ này không bị đông cứng hoàn toàn, nên sẽ là tác nhân tiềm ẩn gây ô nhiễm và suy thoái môi trường đối với toàn bộ Tây Nguyên.
Bài toán bùn đỏ đã được tính đến ngay từ khi bắt đầu khai thác bauxite ở Tây Nguyên, bao gồm các phương pháp thu hồi kim loại trong bùn đỏ, sử dụng bùn đỏ làm vật liệu hấp phụ, sản xuất gạch… đã được nghiên cứu ở Việt Nam từ lâu. Tuy nhiên, tính khả thi của các giải pháp này còn thấp. Do vậy, cũng giống như nhiều quốc gia trên thế giới, chôn lấp vẫn là cách xử lý bùn đỏ đang được áp dụng ở Việt Nam hiện nay và trong tương lai gần khi chưa có công nghệ xử lý có hiệu quả kinh tế.
Tuy nhiên, dưới góc nhìn của các chuyên gia trong ngành như PGS.TS Lưu Đức Hải, đây chưa phải là lựa chọn phù hợp nhất với Việt Nam. “Hầu hết các nước phải chôn lấp bùn đỏ vì bùn đỏ ở đó chứa phóng xạ. Nhưng bùn đỏ ở Việt Nam thì không, chính xác hơn là cường độ phóng xạ của bùn đỏ Việt Nam thấp hơn phông phóng xạ tự nhiên. Điều này bắt nguồn từ sự khác biệt trong cơ chế hình thành quặng bauxite ở mỗi nơi”, PGS.TS Lưu Đức Hải cho biết. “Có hai loại khoáng sản bauxite có khả năng khai thác ở quy mô công nghiệp là bauxite lanterit và bauxite biến chất. Các mỏ bauxite ở Tây Nguyên là bauxite laterit, chủ yếu được hình thành trong quá trình phong hóa đá bazan dưới tác động của các yếu tố nhiệt độ, lượng nước mưa và oxy khí quyển. Đá bazan Tây Nguyên không chứa các nguyên tố phóng xạ, nên bauxite ở Tây Nguyên không chứa các nguyên tố phóng xạ”.
Trong khi đó, bauxite ở hầu hết các quốc gia trên thế giới là bauxite trầm tích biến chất, được hình thành từ quá trình biến đổi bauxite laterit. “Khi quặng bauxite lanterit bị nhấn chìm vào lòng đất hàng trăm triệu năm, dưới tác động của các tác nhân biến chất (nhiệt độ, áp suất và dung dịch biến chất), quặng bauxite laterit bị biến đổi về mặt thành phần hóa học và khoáng vật; đồng thời hấp thụ các nguyên tố phóng xạ di chuyển từ bên ngoài. Kết quả là tạo ra quặng bauxite trầm tích biến chất chứa các nguyên tố phóng xạ như ở Hungary, các nước châu Âu hay Trung Quốc”, ông giải thích.
Nếu quặng bauxite không chứa phóng xạ thì đương nhiên, bùn đỏ thải ra sau quá trình khai thác cũng không nhiễm phóng xạ. “Kết quả phân tích thành phần bùn đỏ của các nhà máy alumin Tân Rai và Nhân Cơ có phông phóng xạ rất thấp, được xem là không nhiễm phóng xạ. Điều này hoàn toàn khác biệt với bùn đỏ thải ra sau quá trình khai thác bauxite của Hungary và các nước khác. Do vậy, chúng ta có thể tận dụng bùn đỏ cho các ứng dụng thực tiễn khác, thay cho việc chôn lấp thường xuyên được thực hiện ở Hungary, Ấn Độ hay Trung Quốc”, PGS.TS Lưu Đức Hải cho biết. “Và một trong những giải pháp rất tiềm năng là sản xuất gạch xây dựng từ bùn đỏ”.
Cân bằng mục tiêu môi trường và kinh tế
Giữa nhiều giải pháp tận dụng bùn đỏ từng được triển khai ở Việt Nam, tại sao PGS.TS Lưu Đức Hải và các cộng sự lại nghĩ đến sản xuất gạch xây dựng? “Điều quan trọng là giải pháp phải đảm bảo hiệu quả trong giải quyết vấn đề môi trường với chất thải có khối lượng lớn, và khả thi về mặt kinh tế”, ông giải thích. Không ít giải pháp xử lý bùn đỏ tiềm năng nhưng chỉ dừng lại ở quy mô nghiên cứu vì chưa đáp ứng được các tiêu chí này. Đơn cử như giải pháp thu hồi sắt từ bùn đỏ, do hàm lượng sắt trong bùn đỏ thấp hơn so với quặng sắt thông thường, lại chứa nhiều chất khác nhau nên quy trình chiết tách sẽ phức tạp và tốn kém hơn, khiến sắt thu được từ bùn đỏ có giá thành cao hơn so với thông thường. “Nếu không có lãi thì rất khó thu hút các bên đầu tư, giải pháp không đi vào thực tế và sẽ không giải quyết được triệt để vấn đề”, ông nói. Nhưng nếu chỉ khả thi về mặt kinh tế, chẳng hạn như sử dụng bùn đỏ làm chất hấp thụ ô nhiễm hay phụ gia xi măng thì nhu cầu nhỏ, không xử lý được khối lượng bùn đỏ tính bằng đơn vị triệu tấn như quy hoạch khai thác và chế biến bauxite Tây Nguyên (theo Quyết định 866).
Điểm mấu chốt để xử lý bùn đỏ nằm ở lượng kiềm tồn dư. Bản chất của công nghệ Bayer trong sản xuất alumin là sử dụng tính lưỡng tính của nhôm hòa tan trong dung dịch kiềm (NaOH) ở nhiệt độ thích hợp để tách hydroxit nhôm Al(OH)3 ra khỏi quặng bauxite. Ngoài khối lượng 48-50% trọng lượng quặng tinh ban đầu được chuyển thành alumin, toàn bộ khối lượng còn lại của quặng bauxite đầu vào cùng với hóa chất dư là NaOH và Ca(OH)2 sẽ chuyển thành bùn đỏ. Do vậy, bùn đỏ có độ pH rất cao (11-13), nơi nào bùn đỏ đi qua thì hệ sinh thái nơi đó sẽ bị hủy hoại nghiêm trọng. Độ kiềm cao khiến người tiếp xúc trực tiếp với bùn đỏ, không mang đồ bảo hộ có thể bị bỏng chỉ sau 15 phút, giống như khi tiếp xúc với bê tông ướt.
Việc kết hợp bùn đỏ với các loại phụ gia để sản xuất gạch gốm là phương án tối ưu để giải quyết vấn đề này. “Nếu dùng bùn đỏ làm gạch không nung thì không thể chuyển các kim loại kiềm từ dạng di động thành dạng cố định, cũng như không tạo ra sự chuyển pha của khoáng vật sét và các khoáng vật chứa nước trong bùn đỏ để hình thành các tinh thể có tính liên kết vật liệu. Nhưng nếu chỉ nung riêng bùn đỏ thì lượng kiềm dư sẽ bay hơi gây ra ô nhiễm không khí”, PGS.TS Lưu Đức Hải giải thích. “Cách tốt nhất là trước khi đem nung, bổ sung thêm oxit nhôm và silic để tạo ra các tinh thể khoáng silicat, giúp cố định các ion kim loại kiềm”. Loại phụ gia mà nhóm nghiên cứu lựa chọn là tro bay và đất sét có sẵn ở địa phương - đáp ứng được tiêu chí rẻ tiền và dễ kiếm.
Bắt đầu cách đây 10 năm với nguồn kinh phí khiêm tốn, PGS.TS Lưu Đức Hải và các cộng sự đã nỗ lực để hoàn thành những mục tiêu đề ra. Sau không ít lần thử - sai để tìm ra công thức phối trộn nguyên liệu tối ưu cho quá trình sản xuất gạch, nhóm nghiên cứu đã xây dựng thành công quy trình sản xuất gạch gốm từ bùn đỏ. “Cũng phải xoay xở nhiều chứ, nhưng ‘khéo co thì ấm’. Một điều may mắn là chúng tôi cũng nhận được sự hỗ trợ từ trường cũng như các anh em đồng nghiệp, vận chuyển giúp 1 tấn bùn đỏ từ Tây Nguyên ra đây để phục vụ nghiên cứu”, ông chia sẻ.
Kết quả sản xuất thử nghiệm tại nhà máy gạch tại địa phương đã chứng minh quy trình sản xuất gạch gốm từ bùn đỏ của nhóm nghiên cứu không chỉ giải quyết bài toán môi trường mà còn hứa hẹn tiềm năng về mặt kinh tế. Từ những nguyên liệu tại địa phương và dây chuyền sản xuất gạch sẵn có, nhóm nghiên cứu đã sản xuất được sản phẩm gạch gốm xây dựng từ bùn đỏ có hình dạng, màu sắc như gạch đất sét nung nhưng có tính chất cơ lý cao hơn gạch đất sét nung thông thường theo tiêu chuẩn Việt Nam. Để kiểm tra khả năng cố định các ion kim loại kiềm, nhóm nghiên cứu đã sử dụng phương pháp phân tích nhiễu xạ tia X thành phần gạch gốm và nhận thấy sự xuất hiện các pha kết tinh có thành phần khoáng vật albit NaAlSi3O8. “Như vậy, phần lớn lượng Na linh động còn dư trong bùn đỏ đã kết hợp với phụ gia để tạo nên pha kết tinh mới là khoáng vật albit có trong gạch gốm”, PGS.TS Lưu Đức Hải cho biết.
Nhờ tính mới và giá trị ứng dụng cao, quy trình sản xuất vật liệu xây dựng từ bùn đỏ của PGS.TS Lưu Đức Hải đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích vào năm 2023. Một điều đáng mừng nhiều doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng rất hứng thú với giải pháp này. Tưởng chừng con đường từ nghiên cứu đến ứng dụng sẽ rất gần song thực tế, vẫn còn những nút thắt chính sách cần tháo gỡ để đẩy nhanh quá trình này. “Nếu có chính sách khuyến khích thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ để cải tiến và phát triển thêm nhiều sản phẩm mới từ bùn đỏ”, ông nói. “Một lợi thế rất lớn của bùn đỏ là chứa nhiều sắt, do vậy chỉ cần thay đổi chế độ oxy hóa là có thể tạo ra nhiều sản phẩm vật liệu xây dựng với nhiều màu sắc khác nhau rất dễ dàng”.
Bài đăng KH&PT số 1334 (số 10/2025)​

Quả bô xít này đéo khác bán nước là bao

Tội đồ nguyễn tấn dũng. Tuy nhiên hậu quả này đek bằng 1 góc của bơm thổi thằng bđs như vin lên tận nóc