Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng

(Dân trí) - Khu nhà lưu niệm Đoan Huy Hoàng Thái hậu Từ Cung, mẹ vua Bảo Đại, nằm bên bờ sông An Cựu bị bỏ hoang nhiều năm, nhiều hạng mục xuống cấp.

Khu nhà lưu niệm Đoan Huy Hoàng Thái hậu Từ Cung (mẹ vua Bảo Đại) nằm bên bờ sông An Cựu, tại số 145 Phan Đình Phùng, phường Thuận Hóa, thành phố Huế.
Nhiều năm trở lại đây, ngôi biệt thự 2 tầng kiểu Pháp cùng công trình phụ phía sau bị bỏ hoang, cỏ cây mọc um tùm, nhiều hạng mục xuống cấp.
Khu nhà lưu niệm bà Hoàng thái hậu cuối cùng của triều Nguyễn hiện do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý.

Theo các tài liệu lịch sử, nhà lưu niệm được xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX theo phong cách kiến trúc Pháp, tường sơn màu vàng, mái lợp ngói âm dương.
Năm 1955, bà Từ Cung mua lại căn khu nhà này để ở sau khi chính quyền Ngô Đình Diệm tịch thu cung An Định, vốn là biệt cung của triều Nguyễn dành cho bà trước năm 1945.
Bà Từ Cung cho mở rộng, sửa sang thêm sân vườn sau khi mua lại khu biệt thự này và sinh sống tại đây cho đến khi qua đời vào năm 1980. Trong khuôn viên đất hiện nay ngoài biệt thự chính và công trình phụ được kết nối với nhau, còn 2 nhà tạm ở sân phía trước và hông bên sau, có người ở.

Hiện nay, toàn bộ cửa dẫn vào bên trong ngôi biệt thự 2 tầng đã bị khoá hoặc gia cố lại để tránh người lạ xâm nhập vào bên trong.
Theo tư liệu, trước khi mất, bà Từ Cung đã có di nguyện giao lại khu nhà này cho chính quyền địa phương. Sau khi được giao tiếp quản, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã chăm lo bảo quản công trình, thờ cúng và tổ chức trưng bày một số hiện vật liên quan bà Từ Cung tại đây.
Tuy nhiên, đến năm 2014, toàn bộ án thờ cũng như các hiện vật được đưa về cung An Định. Ngôi nhà lưu niệm được giao cho một đơn vị kinh doanh dịch vụ giải khát, phục vụ khách tham quan và nhân dân địa phương.

Khung cảnh hoang tàn bên trong một gian phòng của căn nhà phụ phía sau biệt thự 2 tầng.
Theo lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, đơn vị kinh doanh đã trả lại khu nhà lưu niệm và công trình bị bỏ hoang từ đó đến nay.

Một phòng khác của ngôi nhà phụ đã xuống cấp mạnh, tường vỡ toác từ chân lên đến đỉnh.


Mái ngói phía trước và sau của ngôi biệt thự 2 tầng bị hư hỏng, rơi vỡ nhiều vị trí do không có người bảo quản, chăm sóc từ ngày công trình bị bỏ hoang.

Khung cảnh hoang tàn, nhếch nhách tại ngôi nhà từng là nơi sinh sống của một bà Hoàng Thái hậu triều Nguyễn.

Cây gai mắt mèo cùng nhiều loại cỏ dại mọc um tùm xung quanh tiểu cảnh và hòn non bộ phía trước ngôi biệt thự.

Thời điểm nắng nóng, hành lang ngôi biệt thự trở thành nơi trú ngụ tạm thời của những người lang thang cơ nhỡ.

Một tác phẩm nghệ thuật từng nằm bên trong ngôi nhà lưu niệm Hoàng Thái hậu Từ Cung bị "bỏ quên" bên hàng lang.
Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, đơn vị đang nghiên cứu phương án xây dựng khu nhà lưu niệm này thành một trung tâm giáo dục di sản.
Tuy nhiên, đến nay phương án còn gặp nhiều khó khăn nên khu nhà lưu niệm vẫn bị bỏ hoang.