Don Jong Un
Địt xong chạy
Giữa cảnh tượng tàn phá và đói nghèo ở Gaza cùng vụ đánh bom ở Qatar tuần này, các nhà lãnh đạo châu Âu đầy thất vọng đang đe dọa áp đặt lệnh trừng phạt lên Israel và xem xét lại quan hệ với đồng minh lâu năm của họ.
Tuy nhiên, dù có rất nhiều sự phẫn nộ — bao gồm cả việc thúc đẩy nhà nước Palestine và một số hạn chế giới hạn trong việc bán vũ khí — một lĩnh vực mà họ chưa động đến là ngành công nghiệp quốc phòng trị giá nhiều tỷ đô la của Israel. Các quân đội châu Âu là khách hàng lớn nhất của vũ khí và hệ thống quốc phòng do Israel sản xuất, mua tới 8 tỷ đô la vào năm ngoái, chiếm hơn một nửa tổng xuất khẩu, và nhu cầu này chỉ có thể tăng lên.
Được thúc đẩy bởi Tổng thống Mỹ Donald Trump, các thành viên NATO ở châu Âu đã cam kết tăng chi tiêu liên quan đến quốc phòng lên 5% GDP hàng năm vào năm 2035, so với yêu cầu 2% đã được áp dụng từ năm 2014, một chiến dịch trở nên cấp bách hơn kể từ sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga năm 2022. Điều này có thể khó đạt được nếu thiếu Israel, khi ba công ty quốc phòng lớn nhất của nước này đã tích hợp sâu sắc vào nền kinh tế và chuỗi cung ứng quân sự của họ.
"Tâm lý đối với Israel có thể tiêu cực nhưng khách hàng ở châu Âu và các nơi khác đang tìm cách mua các sản phẩm tốt nhất có thể và không thể phủ nhận các hệ thống của Israel đã được kiểm chứng trong chiến đấu," ông Elad Kraus, Trưởng bộ phận Nghiên cứu tại Meitav Brokerage Services Ltd có trụ sở tại Tel-Aviv, cho biết. "Sẽ rất khó để gây áp lực đối với Israel thông qua ngành công nghiệp quốc phòng khi nhu cầu toàn cầu đang tăng vọt."
Ba ông lớn quốc phòng của Israel — Elbit Systems Ltd., Rafael Advanced Defense Systems Ltd. và Israel Aerospace Industries — không chỉ bán cho châu Âu; họ còn có hoạt động thực tế thông qua các công ty con và các quan hệ đối tác với các công ty địa phương. Bất chấp dư luận chống lại Israel, lục địa này có khả năng tiếp tục mua sản phẩm của nước này, theo hai quan chức quốc phòng cấp cao Israel giấu tên.
Sự phụ thuộc này làm phức tạp nỗ lực của châu Âu trong việc thuyết phục Israel chấm dứt hoặc ít nhất là tạm dừng chiến dịch ở Gaza, bắt đầu sau cuộc xâm lược chết người của các chiến binh Hamas từ lãnh thổ Palestine vào tháng 10 năm 2023. Cuộc tấn công của Israel đã phá hủy phần lớn dải đất này, khiến gần như toàn bộ 2 triệu dân phải di cư, trong khi một tổ chức do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn đã tuyên bố có nạn đói ở một số khu vực của lãnh thổ sau ba tháng Israel phong tỏa viện trợ.
Các cuộc biểu tình đã diễn ra khắp phương Tây phản đối hành xử của Israel trong cuộc chiến, với một số chỉ thẳng vào các nhà thầu quốc phòng của nước này. Các nhà máy châu Âu do các công ty quốc phòng Israel sở hữu đã bị phá hoại, trong đó có nhà máy Elbit tại Ulm, Đức.
Các sự cố tại các hoạt động của Elbit ở Anh được cho là do nhóm biểu tình Palestinian Action gây ra, nhóm này đã bị chính phủ Thủ tướng Keir Starmer liệt vào danh sách tổ chức khủng bố vào tháng 7. Điều này khiến công ty Israel phải giữ kín một số vị trí của mình ở EU.
Elbit vận hành 40 công ty con trên toàn cầu, ít nhất một nửa trong số đó ở châu Âu, theo phát ngôn viên. Các cơ sở tại Anh, Hà Lan và Romania đều được mở rộng gần đây do nhu cầu tăng. Công ty có trụ sở tại Haifa này thuê khoảng 2,000 lao động trên toàn lục địa, chiếm khoảng 10% lực lượng lao động, và điều hành một trường bay tại Hy Lạp đào tạo các học viên từ nhiều quốc gia Liên minh châu Âu.
Năm ngoái, doanh số bán hàng của Elbit tại châu Âu đã tăng gấp đôi so với năm 2021, đạt 1.8 tỷ đô la. Tháng 8, công ty thông báo hợp đồng lớn nhất trong lịch sử — trị giá 1.6 tỷ đô la với một quốc gia châu Âu chưa được tiết lộ trong vòng năm năm.
Công ty nhà nước Rafael — nổi tiếng với các hệ thống phòng thủ tên lửa Iron Dome và Laser Iron Beam — bán và sản xuất tên lửa thông qua liên doanh Đức Euro Spike GmbH, hợp tác với Diehl Defense và Rheinmetall Group. Năm ngoái, doanh thu của Rafael được chia đều giữa thị trường trong nước và toàn cầu, trong đó châu Âu chiếm 45% doanh số quốc tế.
Rafael đang nỗ lực thành lập thêm các liên doanh tại Đức: Euro Dome — cho hệ thống phòng thủ tên lửa Iron Dome, và Euro Spyder — cho hệ thống phòng không di động tầm ngắn đến tầm dài, theo một quan chức quốc phòng.
Quyết định của Thủ tướng Đức Friedrich Merz tháng trước cấm vận chuyển vũ khí có thể sử dụng ở Gaza cho thấy sự phản đối ngày càng tăng của châu Âu đối với hành xử của Israel. Nhưng các hạn chế — áp dụng cho các phụ tùng thay thế cho xe tăng và các hàng hóa liên quan quốc phòng khác — chỉ áp dụng cho xuất khẩu chứ không phải nhập khẩu hoặc hợp tác khác.
Tác động còn bị giảm bớt khi tuần này xuất hiện kế hoạch Đức mua ba máy bay không người lái Heron từ Israel với giá gần 1 tỷ euro (1.2 tỷ đô la).
Tuy nhiên, cũng đã có một số phản ứng chống lại thương mại vũ khí bùng nổ này. Hai quan chức Israel nói với Bloomberg rằng gần đây, một số bộ ngoại giao châu Âu đã yêu cầu các quản lý mua hàng tạm hoãn việc mua hàng từ Israel cho đến khi có lệnh ngừng bắn ở Gaza.
Một quan chức Bộ Quốc phòng Israel, người yêu cầu giấu tên vì không được phép công khai thảo luận vấn đề, cho biết các đồng cấp ở châu Âu đang nói ông hãy kết thúc chiến tranh để việc kinh doanh có thể dễ dàng tiếp tục.
Một giám đốc cấp cao của một trong những công ty quốc phòng lớn nhất Israel, cũng giấu tên, cho biết ngày càng nhiều khách hàng châu Âu yêu cầu giữ kín các cuộc đàm phán về đơn đặt hàng trong tương lai. Nhưng một giám đốc cấp cao khác cho rằng các quy trình mua sắm kéo dài và sẽ không bị ảnh hưởng bởi những gì ông mô tả là một vấn đề tạm thời.
Một công ty nhà nước Israel khác, IAI, đồng phát triển và sản xuất hệ thống phòng thủ trên không Arrow, đã có hai phần ba doanh thu năm ngoái đến từ xuất khẩu nước ngoài. Thỏa thuận lớn nhất trong lịch sử công ty là bán hệ thống Arrow 3 cho Đức năm 2023 trị giá khoảng 4.3 tỷ đô la.
Giống như Elbit và Rafael, IAI đang tìm cách mở rộng hoạt động thực địa ở châu Âu. Năm ngoái, công ty đã mua lại Intracom Defense của Hy Lạp "để tăng cường năng lực kinh doanh tại Hy Lạp và châu Âu," theo tuyên bố của công ty.
"Dù phản ứng toàn cầu chống lại Israel, tốc độ đặt hàng từ Rafael vẫn tăng hàng năm," Giám đốc điều hành Yedidia Yaari nói với báo kinh doanh Israel Calcalist vào ngày 28 tháng 8. "Không một dự án hay đơn hàng nào bị hủy bỏ. Ngay cả khi một số dự án chậm lại, tôi ước tính rằng nếu chúng ta kết thúc chiến tranh ở Gaza, mọi thứ sẽ nhanh chóng trở lại bình thường."
Bloomberg
