Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Ông Ích Khiêm, tự Mục Chi, sinh ngày 21 tháng 12 năm Mậu Tý (25 tháng 1 năm 1829) tại làng Phong Lệ, tổng Thanh Quýt, phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (nay thuộc phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng). Tổ tiên ông vốn là người dân tộc thiểu số từ miền núi xuống định cư làm ruộng ở đồng bằng. Cha ông là Ông Văn Điều, mẹ là Võ Thị Cốt. Sinh ra trong một gia đình nông dân đông con, với tám trai và năm gái, Ông Ích Khiêm là con trai trưởng, từ nhỏ đã tỏ ra thông minh nhưng nghịch ngợm. Ông vừa chăn trâu, cắt cỏ, vừa theo học chữ Hán với người chú là Ông Văn Trị. Nhờ tư chất thông minh, năm 15 tuổi, Ông Ích Khiêm đỗ Hương tiến (tức Cử nhân) dưới triều vua Thiệu Trị. Vua cho triệu vào điện, ra đề thơ “Thiếu niên đăng cao khoa” (Tuổi trẻ đỗ cao), và bài thơ của ông được vua khen ngợi.
Ông Ích Khiêm được xem là nhà khoa bảng trẻ nhất triều Nguyễn
Sau khi đỗ Cử nhân, Ông Ích Khiêm được bổ làm Tri huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Dưới triều Tự Đức, ông từng bị cách chức vào năm 1862 vì can gián việc thu chi tiền tu tạo huyện lỵ. Tuy nhiên, ông xin mộ binh lập công chuộc tội, tham gia đánh dẹp quân Tạ Văn Phụng ở Hải An, được phục chức và thăng dần lên các vị trí như Tri phủ, Đốc binh, rồi Thị độc sung Tán tương. Ông từng lập công trong các trận đánh quân “phỉ” ở Quảng Yên, Lục Ngạn, Đông Triều, và Lạng Sơn, nhưng cũng nhiều lần bị giáng chức vì bất tuân lệnh hoặc thất bại trong quân vụ. Năm 1875, ông bị Tôn Thất Thuyết bắt giam vì tự ý rút quân, nhưng nhờ mắc bệnh “tâm hỏa” mà được tha về quê. Đến năm 1882, vua Tự Đức, dù nhận xét ông “dõng mà không có lễ”, vẫn trọng dụng, bổ làm Hồng lô tự khanh, rồi Thị lang, tham gia xây dựng các đồn lũy ở Huế.
Tội ác tày trời: Giết vua Hiệp Hòa
Năm 1883, sau khi vua Tự Đức băng hà, triều đình rơi vào cảnh rối loạn với liên tiếp các vụ phế lập vua. Ông Ích Khiêm, lúc này là một võ tướng dưới quyền hai quyền thần Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, đã trở thành công cụ cho mưu đồ thao túng triều chính. Vua Hiệp Hòa (Nguyễn Phúc Hồng Dật), lên ngôi ngày 30 tháng 7 năm 1883, chỉ trị vì được bốn tháng. Do bất mãn với Hiệp ước Harmand (25 tháng 8 năm 1883), chấp nhận quyền bảo hộ của Pháp, và vì vua Hiệp Hòa có ý định dựa vào Pháp để thoát khỏi sự kìm kẹp của Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, hai quyền thần này đã âm mưu phế truất và giết vua.
Cuối tháng 10 năm Quý Mùi (1883), Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết mật lệnh cho Ông Ích Khiêm và Trương Văn Để (còn gọi là Trương Đăng Thê) dẫn 50 lính đến điện Càn Thành, bắt vua Hiệp Hòa đến nha Hộ Thành. Tại đây, Ông Ích Khiêm, với bản tính hung bạo và không chút nương tay, đã ép vua uống thuốc độc. Khi vua do dự, hắn còn tàn nhẫn dùng khúc gỗ đập vào họng vua, khiến vua Hiệp Hòa băng hà trong đau đớn vào ngày 29 tháng 11 năm 1883, ở tuổi 36. Hành động này không chỉ là sự bất trung với vua, mà còn thể hiện sự tàn độc, coi thường đạo lý vua tôi, đi ngược lại lòng trung nghĩa mà một võ tướng cần có.
Kết cục bi thảm và sự phẫn uất của hậu thế
Sau tội ác giết vua, Ông Ích Khiêm được thăng làm Thị lang, tước Kiên Trung nam dưới triều vua Kiến Phúc (1884). Tuy nhiên, Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, lo sợ Ông Ích Khiêm sẽ quay lại phản bội họ như cách hắn đã giết vua, đã tìm cách trừ khử. Sau khi dẫn quân dẹp cuộc nổi dậy của dân thiểu số ở Trà My, Quảng Nam, tháng 5 năm 1884, Ông Ích Khiêm bị xiềng và đày về quê. Tại đây, nhận ra số phận bi thảm của mình, hắn đã tự vẫn bằng thuốc độc – một kết cục nghiệt ngã, như một sự trừng phạt của trời đất cho tội ác tày trời mà hắn gây ra.
Sử sách nhà Nguyễn, như Đại Nam chính biên liệt truyện, chép rằng Ông Ích Khiêm “kiêu ngạo, khinh đời, vô lễ, tâm địa không ra chi”. Một câu phong dao thời bấy giờ đã khắc họa rõ nhân cách của hắn: “Nước Nam có bốn anh hùng/ Tường gian, Viêm láo, Khiêm khùng, Thuyết ngu!”. Hậu thế nhìn lại, không thể không phẫn nộ trước hành động của Ông Ích Khiêm. Hắn vốn có tài năng văn võ, từng lập công trong các trận đánh, nhưng lại để lòng kiêu ngạo và tham vọng quyền lực dẫn dắt, trở thành tay sai cho Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, nhúng tay vào tội ác giết vua. Hành động của hắn không chỉ là sự phản bội vua Hiệp Hòa, mà còn đẩy triều đình vào cảnh rối loạn, làm suy yếu thêm sức mạnh của Đại Nam trước sự xâm lược của thực dân Pháp.
Ông Ích Khiêm, từ một danh tướng đầy tiềm năng, đã tự biến mình thành kẻ loạn thần tặc tử, để lại vết nhơ không thể xóa trong lịch sử. Tội ác giết vua Hiệp Hòa, với sự tàn nhẫn ép uống thuốc độc và đập họng vua, là hành động không thể tha thứ, đi ngược lại đạo lý trung quân ái quốc. Kết cục tự vẫn bằng chính thuốc độc là cái giá phải trả cho sự bất trung, bất nghĩa của hắn. Hậu thế nhắc đến Ông Ích Khiêm không phải để ca ngợi tài năng, mà để răn đe về lòng trung nghĩa và đạo làm người. Hắn là bài học cho những kẻ vì quyền lực mà đánh mất nhân tính, để lại tiếng xấu muôn đời.
Nguồn tham khảo:
- Đại Nam chính biên liệt truyện
- Wikipedia tiếng Việt: Ông Ích Khiêm
- Wikipedia tiếng Việt: Tôn Thất Thuyết
- Phượt 3 Miền: Thăm Lăng Vua Hiệp Hòa
Sau khi đỗ Cử nhân, Ông Ích Khiêm được bổ làm Tri huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Dưới triều Tự Đức, ông từng bị cách chức vào năm 1862 vì can gián việc thu chi tiền tu tạo huyện lỵ. Tuy nhiên, ông xin mộ binh lập công chuộc tội, tham gia đánh dẹp quân Tạ Văn Phụng ở Hải An, được phục chức và thăng dần lên các vị trí như Tri phủ, Đốc binh, rồi Thị độc sung Tán tương. Ông từng lập công trong các trận đánh quân “phỉ” ở Quảng Yên, Lục Ngạn, Đông Triều, và Lạng Sơn, nhưng cũng nhiều lần bị giáng chức vì bất tuân lệnh hoặc thất bại trong quân vụ. Năm 1875, ông bị Tôn Thất Thuyết bắt giam vì tự ý rút quân, nhưng nhờ mắc bệnh “tâm hỏa” mà được tha về quê. Đến năm 1882, vua Tự Đức, dù nhận xét ông “dõng mà không có lễ”, vẫn trọng dụng, bổ làm Hồng lô tự khanh, rồi Thị lang, tham gia xây dựng các đồn lũy ở Huế.
Tội ác tày trời: Giết vua Hiệp Hòa
Năm 1883, sau khi vua Tự Đức băng hà, triều đình rơi vào cảnh rối loạn với liên tiếp các vụ phế lập vua. Ông Ích Khiêm, lúc này là một võ tướng dưới quyền hai quyền thần Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, đã trở thành công cụ cho mưu đồ thao túng triều chính. Vua Hiệp Hòa (Nguyễn Phúc Hồng Dật), lên ngôi ngày 30 tháng 7 năm 1883, chỉ trị vì được bốn tháng. Do bất mãn với Hiệp ước Harmand (25 tháng 8 năm 1883), chấp nhận quyền bảo hộ của Pháp, và vì vua Hiệp Hòa có ý định dựa vào Pháp để thoát khỏi sự kìm kẹp của Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, hai quyền thần này đã âm mưu phế truất và giết vua.
Cuối tháng 10 năm Quý Mùi (1883), Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết mật lệnh cho Ông Ích Khiêm và Trương Văn Để (còn gọi là Trương Đăng Thê) dẫn 50 lính đến điện Càn Thành, bắt vua Hiệp Hòa đến nha Hộ Thành. Tại đây, Ông Ích Khiêm, với bản tính hung bạo và không chút nương tay, đã ép vua uống thuốc độc. Khi vua do dự, hắn còn tàn nhẫn dùng khúc gỗ đập vào họng vua, khiến vua Hiệp Hòa băng hà trong đau đớn vào ngày 29 tháng 11 năm 1883, ở tuổi 36. Hành động này không chỉ là sự bất trung với vua, mà còn thể hiện sự tàn độc, coi thường đạo lý vua tôi, đi ngược lại lòng trung nghĩa mà một võ tướng cần có.
Kết cục bi thảm và sự phẫn uất của hậu thế
Sau tội ác giết vua, Ông Ích Khiêm được thăng làm Thị lang, tước Kiên Trung nam dưới triều vua Kiến Phúc (1884). Tuy nhiên, Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, lo sợ Ông Ích Khiêm sẽ quay lại phản bội họ như cách hắn đã giết vua, đã tìm cách trừ khử. Sau khi dẫn quân dẹp cuộc nổi dậy của dân thiểu số ở Trà My, Quảng Nam, tháng 5 năm 1884, Ông Ích Khiêm bị xiềng và đày về quê. Tại đây, nhận ra số phận bi thảm của mình, hắn đã tự vẫn bằng thuốc độc – một kết cục nghiệt ngã, như một sự trừng phạt của trời đất cho tội ác tày trời mà hắn gây ra.
Sử sách nhà Nguyễn, như Đại Nam chính biên liệt truyện, chép rằng Ông Ích Khiêm “kiêu ngạo, khinh đời, vô lễ, tâm địa không ra chi”. Một câu phong dao thời bấy giờ đã khắc họa rõ nhân cách của hắn: “Nước Nam có bốn anh hùng/ Tường gian, Viêm láo, Khiêm khùng, Thuyết ngu!”. Hậu thế nhìn lại, không thể không phẫn nộ trước hành động của Ông Ích Khiêm. Hắn vốn có tài năng văn võ, từng lập công trong các trận đánh, nhưng lại để lòng kiêu ngạo và tham vọng quyền lực dẫn dắt, trở thành tay sai cho Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, nhúng tay vào tội ác giết vua. Hành động của hắn không chỉ là sự phản bội vua Hiệp Hòa, mà còn đẩy triều đình vào cảnh rối loạn, làm suy yếu thêm sức mạnh của Đại Nam trước sự xâm lược của thực dân Pháp.
Ông Ích Khiêm, từ một danh tướng đầy tiềm năng, đã tự biến mình thành kẻ loạn thần tặc tử, để lại vết nhơ không thể xóa trong lịch sử. Tội ác giết vua Hiệp Hòa, với sự tàn nhẫn ép uống thuốc độc và đập họng vua, là hành động không thể tha thứ, đi ngược lại đạo lý trung quân ái quốc. Kết cục tự vẫn bằng chính thuốc độc là cái giá phải trả cho sự bất trung, bất nghĩa của hắn. Hậu thế nhắc đến Ông Ích Khiêm không phải để ca ngợi tài năng, mà để răn đe về lòng trung nghĩa và đạo làm người. Hắn là bài học cho những kẻ vì quyền lực mà đánh mất nhân tính, để lại tiếng xấu muôn đời.
Nguồn tham khảo:
- Đại Nam chính biên liệt truyện
- Wikipedia tiếng Việt: Ông Ích Khiêm
- Wikipedia tiếng Việt: Tôn Thất Thuyết
- Phượt 3 Miền: Thăm Lăng Vua Hiệp Hòa
