Ông Tô Lâm thăm Triều Tiên: Ảnh hưởng thế nào đến vị thế Việt Nam?

Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Tổng Bí thư Tô Lâm (bìa phải) tham dự sự kiện kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao Động Triều Tiên
12 tháng 10 2025
Dưới cơn mưa phùn trên khán đài lộng gió của quảng trường Kim Nhật Thành ở thủ đô Bình Nhưỡng vào tối 10/10, Tổng Bí thư Tô Lâm xuất hiện bên cạnh nhân vật chính của lễ duyệt binh kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động Triều Tiên – Kim Jong-un.
Sự kiện còn có sự tham dự của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường; Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, Chủ tịch Đảng Nước Nga Thống nhất Dmitry Medvedev và nhiều quan khách.
Điểm nhấn của lễ duyệt binh này là việc Triều Tiên phô diễn tên lửa đạn đạo liên lục địa Hwasong-20, được nước này gọi là "vũ khí hạt nhân chiến lược uy lực nhất", khiến những khán giả có mặt "vỡ òa trong tiếng reo hò nồng nhiệt".
Hãng thông tấn nhà nước KCNA nói rằng tên lửa Hwasong giúp Triều Tiên có khả năng tấn công bất kỳ mục tiêu nào trên lãnh thổ Mỹ, với tầm bắn được cho là lên đến 15.000 km.
Loại tên lửa này sử dụng động cơ nhiên liệu rắn thế hệ mới, được làm từ vật liệu sợi carbon tổng hợp. Trong cuộc thử nghiệm hồi tháng 9, động cơ đạt lực đẩy khoảng 200 tấn, vượt trội so với những mẫu động cơ tên lửa từng được Triều Tiên sản xuất trước đây.

Song vẫn còn nhiều nghi ngờ về mức độ tinh vi của hệ thống dẫn đường cũng như khả năng đầu đạn hạt nhân chịu được nhiệt và áp lực khi tái nhập khí quyển.
Phát biểu trong buổi lễ, nhà lãnh đạo Kim Jong-un khẳng định quân đội Triều Tiên cần phải "phát triển để tiêu diệt tất cả các mối đe dọa", tái khẳng định cam kết tăng cường sức mạnh quân sự trước những áp lực từ bên ngoài.
Nhà lãnh đạo Triều Tiên cũng bày tỏ "sự khích lệ nồng nhiệt" đối với quân đội Triều Tiên đang tham gia các hoạt động ở nước ngoài, nhấn mạnh rằng "anh hùng của quân đội sẽ không chỉ được nhìn thấy trong việc bảo vệ Triều Tiên, mà còn qua những công trình và dự án xây dựng xã hội chủ nghĩa", thể hiện vai trò kép của quân đội trong bảo vệ lãnh thổ và phát triển xã hội.
Chính chương trình phát triển tên lửa hạt nhân, và mới đây là việc điều quân sang hỗ trợ quân đội Nga trong cuộc chiến với Ukraine, khiến Triều Tiên bị nhiều chính phủ trên thế giới coi là một quốc gia bất hảo (rogue state).
Về phía mình, Việt Nam coi Triều Tiên là một đối tác quan trọng trong chính sách đối ngoại đa phương hóa và đa dạng hóa.
Trước lễ duyệt binh vào tối 10/10, Tổng Bí thư Tô Lâm và đoàn đại biểu cấp cao đã chứng kiến lễ ký kết một số văn kiện hợp tác giữa Việt Nam và Triều Tiên trên các lĩnh vực ngoại giao, quốc phòng, y tế, thương mại.

5 văn kiện hợp tác Việt-Triều​

Theo tường thuật của Thông tấn xã Việt Nam, các văn kiện được ký kết gồm:

• Thỏa thuận hợp tác Bộ Ngoại giao Việt Nam và Bộ Ngoại giao Triều Tiên.
• Ý định thư giữa Bộ Quốc phòng Việt Nam và Bộ Quốc phòng Triều Tiên về hợp tác quốc phòng.
• Bản ghi nhớ hợp tác về y tế và y học giữa Bộ Y tế Việt Nam và Bộ Y tế công cộng Triều Tiên.
• Bản ghi nhớ hợp tác giữa Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Phòng Thương mại Triều Tiên.
• Thỏa thuận hợp tác giữa Thông tấn xã Việt Nam và Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên.

Chi tiết của các văn kiện không được công bố, nhưng các nhà quan sát nói với BBC News Tiếng Việt rằng Việt Nam sẽ chỉ thúc đẩy hợp tác trong một chừng mực không vi phạm các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Bình Nhưỡng.
"Hãy nhớ rằng Việt Nam đã hai lần trúng cử làm ủy viên không thường trực tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Nếu vi phạm lệnh trừng phạt với Triều Tiên, sẽ rất khó để được bầu lại," Giáo sư Carl Thayer từ Đại học New South Wales, Úc, giải thích.
"Nói cách khác, Việt Nam đang 'nắm tay' Triều Tiên và nói: Xin chào, nếu bạn sẵn sàng, chúng tôi có thể chia sẻ kinh nghiệm. Rốt cuộc, chúng tôi cũng từng bị phương Tây cấm vận, bị cô lập, nhưng chúng tôi đã vượt qua," ông nói thêm.
Giáo sư Alexander L Vuving từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye thuộc Bộ Chiến tranh Hoa Kỳ bổ sung thêm rằng những giao thương giữa hai quốc gia ******** sẽ không đáng kể vì bản thân thị trường Triều Tiên không đủ lớn đối với Việt Nam.
Năm gần nhất ghi nhận dữ liệu thương mại giữa Việt Nam và Triều Tiên là 2016, với việc Hà Nội xuất khẩu sang Bình Nhưỡng lượng hàng hóa trị giá gần 3 triệu USD, theo Đại sứ quán Việt Nam tại Bình Nhưỡng.

Nguồn hình ảnh,VGP
Chụp lại hình ảnh,Lễ ký Ý định thư giữa Bộ Quốc phòng Việt Nam và Bộ Quốc phòng Triều Tiên về hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng
Không có nhiều thông tin về các cuộc trao đổi về quân sự, dù trong phái đoàn tháp tùng ông Tô Lâm có Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang.
Giáo sư Vuving cho rằng sự hiện diện của Đại tướng Giang có thể được cho là sự đáp lễ đối với Triều Tiên, vì trong chuyến thăm tới Hàn Quốc hồi tháng Tám của ông Tô Lâm, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam là Đại tướng Nguyễn Tân Cương đã có mặt. Vì thế, theo ông Hà Nội muốn cho Seoul và Bình Nhưỡng thấy rằng họ "không lệch về bên nào".
Cũng trong chuyến thăm tới Hàn Quốc, Việt Nam đã 'chốt đơn' 20 pháo tự hành K9 Thunder trị giá 250 triệu USD, lịch bàn giao dự kiến vào cuối năm 2025.
"Nếu Hàn Quốc đã cung cấp vũ khí cho Việt Nam mà Hà Nội lại quan hệ về vũ khí, quân sự với Triều Tiên thì sẽ ảnh hưởng ngay lập tức đến đơn đặt hàng cũng như những việc mà Việt Nam muốn phát triển như chuyển giao công nghệ, cùng sản xuất vũ khí với Hàn Quốc. Vì vậy, tôi nghĩ Việt Nam sẽ không hợp tác quân sự với Triều Tiên," ông nhận định.
Có thể hiểu điều này khi Việt Nam và Triều Tiên chỉ công bố việc ký ý định thư - vốn chỉ có ý nghĩa bày tỏ ý chí và không có ràng buộc về pháp lý - về hợp tác quốc phòng.

​

'Đồng chí - không phải đồng minh'​

Trước chuyến thăm của ông Tô Lâm, luật sư Vũ Đức Khanh, nhà bình luận chính trị Việt Nam và Canada, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế, nói với BBC News Tiếng Việt rằng nếu Tổng Bí thư Tô Lâm đến Bình Nhưỡng chỉ để "ghi điểm" trong "câu lạc bộ ********" thì điều đó có thể khiến ông "mất nhiều hơn được".
"Nhưng nếu ông sử dụng chuyến đi này như một thông điệp cân bằng - rằng Việt Nam sẵn sàng nói chuyện với tất cả, dù ở phía nào - thì đó là một bước đi táo bạo, dù đầy hiểm nguy," ông Khanh nhận định.
Tiến sĩ Vũ Xuân Khang từ Đại học Boston (Boston College), Mỹ, lại cho rằng "Việt Nam thực ra được nhiều hơn mất khi tham gia vào các sự kiện của Đảng Lao Động Triều Tiên bên cạnh các lãnh đạo từ Trung Quốc, Nga và Lào".
Theo ông, do chính sách nhất quán của Việt Nam là làm bạn với tất cả các nước, nên chuyến thăm của ông Tô Lâm tái khẳng định cam kết ngoại giao của Hà Nội không chỉ với khối ******** mà còn cả với quốc gia phương Tây.
"Cần phải đặt chuyến thăm này vào tổng thể ngoại giao của Việt Nam, khi [các lãnh đạo Việt Nam] vẫn có các chuyến thăm tới các nước phương Tây hay các lãnh đạo phương Tây vẫn thăm Việt Nam, chứng tỏ là quan hệ Việt Nam-Triều Tiên không phải là rào cản lớn."
"Triều Tiên bị cô lập hay không cũng không quá quan trọng, khi nước này là một mắt xích không thể thiếu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam do Triều Tiên có quan hệ đồng minh với hai đối tác của Hà Nội là Nga và Trung Quốc, cũng như họ có thể trực tiếp tác động quân sự tới các đối tác quan trọng của Việt Nam là Mỹ, Nhật, và Hàn Quốc," ông Khang nêu quan điểm.
Theo chuyên gia về an ninh ở Đông Á và quan hệ giữa các quốc gia ******** này, việc ông Tô Lâm có thể tham gia sự kiện của Triều Tiên mà không lo ngại chỉ trích từ quốc tế chứng minh vị thế đang lên của Việt Nam.
Giáo sư Vuving bổ sung thêm rằng thông điệp mà Việt Nam muốn phát đi trong chuyến thăm Triều Tiên này là Việt Nam "chung thủy với bạn bè", với những nước ******** cũ đã từng giúp đỡ chế độ hiện nay của Việt Nam trong thời kì chiến tranh.
Trong những sự kiện duyệt binh kỷ niệm 50 năm kết thúc Chiến tranh Việt Nam, 80 năm Quốc khánh, Việt Nam đã mời Nga, Trung Quốc, Lào, Campuchia tham dự đội hình diễu binh. Gần đây nhất, vào ngày 1/9, Việt Nam đã trao tặng số tiền 385 tỷ đồng cho Cuba, quốc gia đang chìm trong khủng hoảng kinh tế.
Đó là số tiền quyên góp được cho đến thời điểm trao của chương trình toàn quốc "65 năm quan hệ giữa Việt Nam - Cuba" do Hội Chữ thập đỏ Việt Nam chủ trì phát động.
Tuy nhiên, chuyên gia từ Bộ Chiến tranh Hoa Kỳ lưu ý rằng thông điệp này được quốc tế hiểu và tiếp nhận ra sao lại là một chuyện khác.
"Liệu những nước mà Việt Nam muốn gửi thông điệp đến, họ có hiểu như thế không, tin như thế không, thì đó lại là chuyện khác," ông đặt vấn đề.
Trong khi đó, Giáo sư Thayer nhấn mạnh rằng sau khi Việt Nam bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc vào năm 1991, Việt Nam đã tìm kiếm một liên minh các nước xã hội chủ nghĩa, với tinh thần "chúng ta có thể là đồng chí, nhưng không phải là đồng minh".
"Việt Nam sẽ rất cẩn thận và không tham gia những bài ca chống Hàn Quốc, chống Mỹ, chống Nhật, chống phương Tây của Triều Tiên," Giáo sư Vuving đánh giá.

Mở cánh cửa tới quốc gia bí ẩn​

Giáo sư Thayer đánh giá nếu một cây cầu được Việt Nam xây dựng, giúp Triều Tiên học hỏi thêm về thế giới bên ngoài và điều chỉnh, thì đó sẽ là một đóng góp tích cực của Hà Nội.
"Năm 2015, tôi từng soạn một tài liệu mật cho một cơ quan chính phủ mà tôi không thể nêu tên, và sau đó tôi đã đăng tải công khai trên mạng, chỉ ra rằng ngay từ thời điểm đó, Triều Tiên đã quan tâm đến cải cách của Việt Nam và họ đã cử các phái đoàn nhỏ sang Việt Nam. Giờ đây, nhiều học giả khác đang viết về vấn đề này, nhưng thực tế mối quan tâm đó đã tồn tại từ rất lâu," nhà quan sát Việt Nam lâu năm cho biết.
Vì vậy, điều Việt Nam đang làm - như tôi đã nói trong cuộc phỏng vấn trước với BBC về Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị - là chủ động, không chỉ phản ứng trước các sự kiện mà còn cố gắng định hình chúng. Một trong những cách đó là hành động ngay lập tức: 'Chúng ta có mối quan hệ truyền thống và chúng ta sẽ có mặt. Trung Quốc sẽ ở đó, Nga cũng sẽ ở đó. Đừng để Việt Nam bị đứng bên lề. Hãy khiến Việt Nam trở nên quan trọng'," ông nói.
Theo ông, qua đó, các quốc gia bên ngoài - những nước không có quyền tiếp cận như Mỹ, châu Âu - sẽ tôn trọng và lắng nghe Việt Nam nhiều hơn.
Các chuyên gia khác cũng đánh giá cao vị thế và chính sách ngoại giao của Việt Nam trong tình hình địa chính trị trên thế giới có nhiều diễn biến phức tạp như hiện nay.
Theo Giáo sư Vuving, nếu như thời kỳ Chiến tranh Lạnh có khái niệm không liên kết, không muốn đứng về phe này hay phe kia thì mới đây nổi lên khái niệm đa liên kết, hay nói nôm na là "làm bạn với tất cả các nước, chơi với tất cả các bên" theo kiểu của Việt Nam.
"Việc các quốc gia nhìn thấy ông tổng bí thư của Việt Nam vừa mới đi Hàn Quốc rồi bây giờ lại đi Triều Tiên, ông đi hết nước này đến nước khác… thì đó là một biểu hiện đúng của phương châm làm bạn với tất cả các nước của Việt Nam, của đường lối ngoại giao cây tre, đa liên kết."
"Các nước như là ASEAN họ nhìn vào thì tôi nghĩ đa phần là họ sẽ khâm phục hơn là họ nghi ngại, vì chính bản thân họ cũng đang đi theo đuổi những cái đường lối ngoại giao có thể gọi là đa liên kết đó," ông nói.

Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Sự kiện kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động Triều Tiên
Trong khối ASEAN, Indonesia có quan đối tác chiến lược toàn diện với cả Trung Quốc lẫn Mỹ, nhưng đồng thời cũng gia nhập với BRICS, một khối đa phương tập hợp 10 nền kinh tế của Nam Toàn cầu (Global South). Trước Việt Nam, Thái Lan và Malaysia cũng đã tham dự khối này với tư cách là quốc gia đối tác của BRICS.
"Với việc thấy rằng biên độ cây tre của Việt Nam có thể rộng hơn họ, thì các nước ASEAN có thể là họ cũng có cái sự khâm phục nhất định chăng?" ông Vuving đặt vấn đề.
Trong khi đó, Giáo sư Thayer cho rằng dù Việt Nam chưa tự nhận là một "quốc gia tầm trung", nhưng ông nêu dẫn chứng rằng trong giới học thuật, nhiều năm qua đã có cả một dòng nghiên cứu cho rằng Việt Nam chính là một quốc gia trung cường.
"Một trong những đặc điểm của quốc gia trung cường là có thể định hình an ninh toàn cầu, thay vì chỉ phản ứng," nhà quan sát Việt Nam lâu năm nhận xét.

Khả năng làm cầu nối liên Triều?​

Trao đổi với BBC, các chuyên gia cũng đề cập đến khả năng Việt Nam mong muốn tạo dựng và củng cố một vai trò sẵn sàng làm cầu nối giữa những nước như Triều Tiên với Hàn Quốc, giống như lần Hà Nội đăng cai Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều năm 2019.
Tiến sĩ Xuân Khang cho rằng với tư cách là nước chủ nhà tổ chức cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un hồi 2019, Việt Nam có đủ uy tín với cả hai miền Triều Tiên cũng như với Mỹ để có thể một lần nữa trở thành cầu nối liên Triều.
"Hiện giờ không có nhiều quốc gia có được niềm tin của cả hai phe như Việt Nam. Trong cả trao đổi với Bình Nhưỡng và với Seoul hồi tháng 8 đều nhấn mạnh mong muốn hai miền duy trì đối thoại và hòa bình trên bán đảo Triều Tiên," ông Khang chia sẻ quan điểm.
Trong khi đó, Giáo sư Thayer nhấn mạnh có khả năng Việt Nam sẽ trở thành một cầu nối, nhưng không phải là một "cầu nối lớn".
Trong bối cảnh căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên gia tăng trong những năm gần đây - với việc ông Kim Jong-un đã thẳng thừng bác bỏ các khả năng thống nhất, gọi Hàn Quốc là "kẻ thù hàng đầu' và đánh sập cổng chào biểu tượng thống nhất hai miền hồi năm 2024 - đã có nhiều kịch bản được đưa ra.
Một kịch bản có thể xảy ra – theo một số ý kiến – là tổ chức hội nghị thượng đỉnh ở biên giới giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, nhưng nếu cần các cuộc thảo luận cấp thấp hơn, thay vì đến Thụy Điển hay Na Uy, có thể tổ chức ở Hà Nội.
Theo Giáo sư Thayer, một lần nữa, khi người ta nhìn vào "danh mục" để lựa chọn địa điểm, Việt Nam "đang đảm bảo mình có mặt trong danh sách đó: 'Chúng tôi sẵn sàng. Chúng tôi đã xây dựng quan hệ. Chúng tôi hiểu vấn đề và có thể hỗ trợ cả hai bên'."
"Lập luận của tôi là: Bên nào cũng có lợi ích tại Việt Nam. Vì sao? Bởi vì Việt Nam hành động độc lập. Và nếu bạn cố gây áp lực lên Việt Nam, bạn sẽ mất đi cơ hội tiếp cận. Vì vậy, điều có lợi cho tất cả là giữ cho Việt Nam tiếp tục hành động một cách độc lập – nhưng không chỉ độc lập, mà còn tích cực đóng góp vào hòa bình và an ninh quốc tế," ông đánh giá.
Nhưng Giáo sư Vuving lại nhấn mạnh rằng tình hình hiện nay đã không còn giống như thời điểm 2018-2019.
"Sau khi Nga xâm lược Ukraine, và Triều Tiên trở thành một đồng minh thân cận của Nga, cung cấp cho Moscow vũ khí rồi cả quân lực, và ngược lại cũng được nhiều viện trợ của Nga thì nhu cầu hòa giải hay đàm phán, đạt được điều gì với những nước thù địch của họ như Hàn Quốc và Mỹ đã trở nên là rất mong manh."
Chuyên gia quốc phòng này cũng cho rằng, ngược lại, phía Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng không có nhiều nhu cầu nói chuyện với Triều Tiên trong hoàn cảnh Bình Nhưỡng đã có được sự ủng hộ nhiệt tình, mạnh mẽ từ phía Nga.
"Như vậy chuyện bên nào đó muốn đóng vai trò cầu nối giữa Triều Tiên với các nước cũng khó có thể xảy ra," ông kết luận.
Vào tháng 1/2024, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un gọi Hàn Quốc là kẻ thù chính của Bình Nhưỡng, nói rằng mối quan hệ ngày càng xấu đi với Hàn Quốc là "giai đoạn thay đổi mới" và "thực tế không thể tránh khỏi".
Đương kim Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung, người lên nhậm chức vào tháng Sáu, đã có những động thái hòa bình, nói rằng cần phải đối thoại với Bình Nhưỡng, đồng thời đề xuất các bước để xây dựng lòng tin và cuối cùng là kết thúc chương trình hạt nhân của Triều Tiên.