newboi
Thanh niên Ngõ chợ
ngày 4 tháng 8 năm 2025
chỉ với 11.500 dòng lệnh gọi hàm (application programming interface – API), Oracle đòi Google bồi thường 9 tỷ USD [Xem lại bản án của Toà tối cao Mỹ the U.S. Supreme Court's opinion in Oracle v. Google]. Một vụ kiện tưởng như “kỹ thuật thuần túy” nhưng lại làm rung chuyển cả thế giới pháp lý phần mềm. Nếu Quý Doanh nghiệp đang phát triển phần mềm có giao diện lập trình ứng dụng, giao diện người dùng (UI), hoặc logic xử lý – bạn không thể bỏ qua vụ kiện này. Bross & Partners giúp Quý Doanh nghiệp nhìn lại tóm tắt vụ đại chiến pháp lý trong lĩnh vực phần mềm này và đúc rút bài học cho doanh nghiệp phần mềm Việt.
Tóm tắt vụ kiện – Cuộc chiến 10 năm vì 11.500 dòng code
năm 2010 Oracle khởi kiện Google tại Hoa Kỳ với hai nhóm cáo buộc: (1) xâm phạm quyền tác giả đối với 37 gói API trong nền tảng Java SE; và (2) vi phạm sáu bằng sáng chế (patents) liên quan đến công nghệ Java. Trong quá trình tố tụng, Oracle rút 5/6 bằng sáng chế do khó chứng minh hành vi xâm phạm, bằng sáng chế còn lại – RE38,104 (một bằng sáng chế được cấp lại – reissue patent) – được đưa ra xét xử nhưng bồi thẩm đoàn tuyên Google không vi phạm vì cách Google hiện thực hệ thống (bằng máy ảo Dalvik – Dalvik Virtual Machine) không sử dụng hoặc không tương đương với các giải pháp kỹ thuật được mô tả trong bằng sáng chế RE38,104.
về xâm phạm quyền tác giả, bồi thẩm đoàn tuyên Google thắng vì Google đã sao chép đoạn khai báo lệnh gọi hàm (declaring code). Mặc dù vậy, bồi thẩm đoàn không đạt được đồng thuận về việc liệu Google có được miễn trừ theo học thuyết sử dụng hợp lý (fair use) hay không dẫn tới phán quyết sơ thẩm không giải quyết rõ ràng về trách nhiệm pháp lý. Tuy nhiên, thẩm phán Alsup đã tự mình đưa ra phán quyết pháp lý rằng API không thể được bảo hộ bản quyền theo luật Hoa Kỳ vì mang tính chức năng, tức API không phải là hình thức thể hiện được bảo hộ nên dẫn tới Oracle kháng cáo. Tòa Phúc thẩm Liên bang – CAFC (2014 & 2018) đảo ngược bản án sơ thẩm tuyên bố rằng API có thể được bảo hộ quyền tác giả và Google không được hưởng miễn trừ theo fair use. Cuối cùng, Tòa Tối cao Hoa Kỳ – SCOTUS (2021) đảo ngược toàn bộ phán quyết trước đó, tuyên Google thắng kiện, kết luận rằng hành vi sử dụng API là sử dụng hợp lý (fair use).
Fair use thắng thế vì việc sử dụng API là “sáng tạo biến đổi” (transformative use)?
SCOTUS cho rằng việc Google sử dụng đoạn code khai báo (declaring code) từ Java để phát triển hệ điều hành Android là một hành vi sáng tạo biến đổi (transformative use) – cùng đoạn mã nhưng được sử dụng trong một bối cảnh khác (thiết bị di động thay vì máy tính để bàn), phục vụ nhóm người dùng khác, tạo ra một hệ sinh thái mới. Trước đó, API – do tính chất chỉ định danh các hàm – thường bị các toà án Mỹ xem là ý tưởng hoặc chức năng thuần túy, không đủ điều kiện bảo hộ bản quyền. Tuy nhiên, phán quyết của SCOTUS đánh dấu lần đầu tiên API được đánh giá dưới góc độ bản quyền và kết luận rằng việc sử dụng API có thể thuộc phạm vi fair use, tùy thuộc vào mục đích và ngữ cảnh sử dụng – thay vì được bảo hộ tuyệt đối như phần mềm thông thường.
Kết cục có khác nếu vụ Oracle v. Google xảy ra tại Việt Nam và bài học rút ra?
API liệu có được bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam? Hay nó sẽ bị xem là “phương pháp hoạt động” và bị loại trừ bảo hộ theo khoản 3 Điều 15 Luật Sở hữu trí tuệ? Câu trả lời không hẳn rõ ràng – và đó chính là điều mà các doanh nghiệp phần mềm cần chủ động cân nhắc khi xây dựng chiến lược sở hữu trí tuệ, nhất là trong bối cảnh API, UI/UX hay cấu trúc xử lý logic ngày càng giữ vai trò trung tâm trong mô hình kinh doanh. Đừng để mình rơi vào thế bị động như Google năm 2010 và liệu Quý Doanh nghiệp có dám chắc phần mềm của mình đủ mạnh để đứng vững trước khả năng bị kiện hay bị yêu cầu gỡ bỏ khỏi App Store hoặc Google Play?.
bài học rút ra từ vụ kiện trên là Quý Doanh nghiệp cần: (1) rà soát toàn diện tài sản phần mềm: mã nguồn, giao diện, API, database, kiến trúc hệ thống; (2) đăng ký quyền tác giả là cần thiết nhưng chưa đủ (dù việc đăng ký quyền tác giả phần mềm là không bắt buộc theo Luật SHTT 2022) – cần xem xét bảo hộ đồng thời dưới dạng bằng độc quyền sáng chế, kiểu dáng công nghiệp ở 5 cơ quan sở hữu trí tuệ lớn nhất thế giới (IP5), triển khai chặt chẽ hợp đồng NDA, và đặc biệt là chiến lược phòng thủ liên quan đến sử dụng thư viện mã nguồn mở; và (3) kiểm toán phần mềm và chuẩn hóa chính sách nội bộ là điều kiện tiên quyết nếu Quý Doanh nghiệp muốn gọi vốn, chuyển nhượng phần mềm hoặc niêm yết
chỉ với 11.500 dòng lệnh gọi hàm (application programming interface – API), Oracle đòi Google bồi thường 9 tỷ USD [Xem lại bản án của Toà tối cao Mỹ the U.S. Supreme Court's opinion in Oracle v. Google]. Một vụ kiện tưởng như “kỹ thuật thuần túy” nhưng lại làm rung chuyển cả thế giới pháp lý phần mềm. Nếu Quý Doanh nghiệp đang phát triển phần mềm có giao diện lập trình ứng dụng, giao diện người dùng (UI), hoặc logic xử lý – bạn không thể bỏ qua vụ kiện này. Bross & Partners giúp Quý Doanh nghiệp nhìn lại tóm tắt vụ đại chiến pháp lý trong lĩnh vực phần mềm này và đúc rút bài học cho doanh nghiệp phần mềm Việt.
Tóm tắt vụ kiện – Cuộc chiến 10 năm vì 11.500 dòng code
năm 2010 Oracle khởi kiện Google tại Hoa Kỳ với hai nhóm cáo buộc: (1) xâm phạm quyền tác giả đối với 37 gói API trong nền tảng Java SE; và (2) vi phạm sáu bằng sáng chế (patents) liên quan đến công nghệ Java. Trong quá trình tố tụng, Oracle rút 5/6 bằng sáng chế do khó chứng minh hành vi xâm phạm, bằng sáng chế còn lại – RE38,104 (một bằng sáng chế được cấp lại – reissue patent) – được đưa ra xét xử nhưng bồi thẩm đoàn tuyên Google không vi phạm vì cách Google hiện thực hệ thống (bằng máy ảo Dalvik – Dalvik Virtual Machine) không sử dụng hoặc không tương đương với các giải pháp kỹ thuật được mô tả trong bằng sáng chế RE38,104.
về xâm phạm quyền tác giả, bồi thẩm đoàn tuyên Google thắng vì Google đã sao chép đoạn khai báo lệnh gọi hàm (declaring code). Mặc dù vậy, bồi thẩm đoàn không đạt được đồng thuận về việc liệu Google có được miễn trừ theo học thuyết sử dụng hợp lý (fair use) hay không dẫn tới phán quyết sơ thẩm không giải quyết rõ ràng về trách nhiệm pháp lý. Tuy nhiên, thẩm phán Alsup đã tự mình đưa ra phán quyết pháp lý rằng API không thể được bảo hộ bản quyền theo luật Hoa Kỳ vì mang tính chức năng, tức API không phải là hình thức thể hiện được bảo hộ nên dẫn tới Oracle kháng cáo. Tòa Phúc thẩm Liên bang – CAFC (2014 & 2018) đảo ngược bản án sơ thẩm tuyên bố rằng API có thể được bảo hộ quyền tác giả và Google không được hưởng miễn trừ theo fair use. Cuối cùng, Tòa Tối cao Hoa Kỳ – SCOTUS (2021) đảo ngược toàn bộ phán quyết trước đó, tuyên Google thắng kiện, kết luận rằng hành vi sử dụng API là sử dụng hợp lý (fair use).
Fair use thắng thế vì việc sử dụng API là “sáng tạo biến đổi” (transformative use)?
SCOTUS cho rằng việc Google sử dụng đoạn code khai báo (declaring code) từ Java để phát triển hệ điều hành Android là một hành vi sáng tạo biến đổi (transformative use) – cùng đoạn mã nhưng được sử dụng trong một bối cảnh khác (thiết bị di động thay vì máy tính để bàn), phục vụ nhóm người dùng khác, tạo ra một hệ sinh thái mới. Trước đó, API – do tính chất chỉ định danh các hàm – thường bị các toà án Mỹ xem là ý tưởng hoặc chức năng thuần túy, không đủ điều kiện bảo hộ bản quyền. Tuy nhiên, phán quyết của SCOTUS đánh dấu lần đầu tiên API được đánh giá dưới góc độ bản quyền và kết luận rằng việc sử dụng API có thể thuộc phạm vi fair use, tùy thuộc vào mục đích và ngữ cảnh sử dụng – thay vì được bảo hộ tuyệt đối như phần mềm thông thường.
Kết cục có khác nếu vụ Oracle v. Google xảy ra tại Việt Nam và bài học rút ra?
API liệu có được bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam? Hay nó sẽ bị xem là “phương pháp hoạt động” và bị loại trừ bảo hộ theo khoản 3 Điều 15 Luật Sở hữu trí tuệ? Câu trả lời không hẳn rõ ràng – và đó chính là điều mà các doanh nghiệp phần mềm cần chủ động cân nhắc khi xây dựng chiến lược sở hữu trí tuệ, nhất là trong bối cảnh API, UI/UX hay cấu trúc xử lý logic ngày càng giữ vai trò trung tâm trong mô hình kinh doanh. Đừng để mình rơi vào thế bị động như Google năm 2010 và liệu Quý Doanh nghiệp có dám chắc phần mềm của mình đủ mạnh để đứng vững trước khả năng bị kiện hay bị yêu cầu gỡ bỏ khỏi App Store hoặc Google Play?.
bài học rút ra từ vụ kiện trên là Quý Doanh nghiệp cần: (1) rà soát toàn diện tài sản phần mềm: mã nguồn, giao diện, API, database, kiến trúc hệ thống; (2) đăng ký quyền tác giả là cần thiết nhưng chưa đủ (dù việc đăng ký quyền tác giả phần mềm là không bắt buộc theo Luật SHTT 2022) – cần xem xét bảo hộ đồng thời dưới dạng bằng độc quyền sáng chế, kiểu dáng công nghiệp ở 5 cơ quan sở hữu trí tuệ lớn nhất thế giới (IP5), triển khai chặt chẽ hợp đồng NDA, và đặc biệt là chiến lược phòng thủ liên quan đến sử dụng thư viện mã nguồn mở; và (3) kiểm toán phần mềm và chuẩn hóa chính sách nội bộ là điều kiện tiên quyết nếu Quý Doanh nghiệp muốn gọi vốn, chuyển nhượng phần mềm hoặc niêm yết
