Don Jong Un
Trai thôn
Tuần rồi, một trong những chủ đề được thảo luận sôi nổi trên mạng xã hội là việc dựng tượng ông Hồ Chí Minh ở Khu Di Tích Lịch Sử Quốc Gia Đền Hùng (Đền Hùng), tọa lạc ở núi Nghĩa Lĩnh, thuộc thành phố Việt Trì, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
Cổng lên đền thờ các vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh. Cổng được xây từ năm 1917, năm Khải Định thứ hai. (Hình minh họa: Phương Anh/VnExpress)
Ngoài ba đền chính là Hạ, Trung, Thượng, Lăng Hùng Vương, Cột Đá Thề, Giếng Ngọc, Đền Hùng còn có một số đền, miếu phụ trợ. Bởi các vua Hùng vẫn được xem như Quốc Tổ nên Đền Hùng được xem như đất Tổ của người Việt.
Đó cũng là lý do rất nhiều người phản bác ý tưởng đặt tượng ông Hồ Chí Minh ở chân đồi Phân Bùng, khu trung tâm lễ hội Đền Hùng, trong đó có những người như ông Bùi Xuân Đính – Tiến sĩ Dân Tộc Học, ông Đỗ Bang – Tiến sĩ, phó chủ tịch Hội Khoa Học Lịch Sử Việt Nam,…
Ông Bùi Xuân Đính lưu ý, trong tâm thức của người Việt xưa cũng như nay, mộ tổ của bất kỳ dòng tộc nào cũng được xem là nơi vô cùng thiêng liêng với những người cùng huyết thống. Ngoài khơi gợi ý thức về nguồn gốc, mộ tổ còn là yếu tố gắn kết mọi người trong dòng tộc, nuôi dưỡng tình cảm, tạo ra ý thức trách nhiệm với nhau để duy trì, phát triển dòng tộc. Không phải tự nhiên mà người Việt xem mộ tổ liên quan đến sự thịnh suy của dòng tộc và gìn giữ, bảo vệ mộ tổ là trách nhiệm chung của những người cùng huyết thống.
Cũng với nhận thức như vậy, người Việt luôn tôn trọng mộ tổ của các dòng tộc khác, xâm phạm mộ tổ vì bất kỳ lý do nào cũng bị dư luận lên án, bị pháp luật xử lý.
Từ đó, ông Đính đặt vấn đề: Mộ tổ của một dòng tộc mà đã như vậy thì mộ tổ của cả dân tộc thiêng liêng đến mức nào? Ông Đính nhấn mạnh, Đền Hùng là nơi người Việt hướng về cội nguồn, cố kết quốc gia-dân tộc, tạo nên sức mạnh để quốc gia trường tồn và phát triển. Chính vì thế chưa có vương triều nào xâm phạm Đền Hùng hay đưa vị vua nào vào thờ hoặc dựng tượng ở Đền Hùng.
Ông Đính dùng sử liệu chứng minh, các triều đại trước kia ở Việt Nam luôn đề cao việc bảo vệ Đền Hùng. Chẳng hạn, thời Lê, dân các làng quanh Đền Hùng được miễn thuế, miễn phu vì phải trông coi khu vực Đền Hùng. Thời Nguyễn, Đền Hùng có 52 dân phu làm nhiệm vụ đó…
Tuy nhìn nhận Hồ Chí Minh là “lãnh tụ vĩ đại, người sáng lập ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa (nay là Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam), mở ra kỷ nguyên độc lập-tự do cho quốc gia, dân tộc Việt Nam” nên “đã được tôn vinh” qua “lăng ở quảng trường Ba Đình” và “hệ thống các bảo tàng, nhà lưu niệm, tượng đài ở rất nhiều địa phương,” thậm chí “trong tình cảm, tâm trí các thế hệ người Việt Nam” nhưng với ông Đính, chừng đó “đã đủ thể hiện sự biết ơn sâu sắc của toàn dân tộc đối với công lao” và không thể “trong khuôn viên của Khu Di Tích Lịch Sử Đền Hùng.”
Ông Đính nhắc, Đền Hùng là “di tích đặc biệt của quốc gia,” cần đối xử với di tích này theo đúng Luật Di Sản Văn Hóa: Không tổ chức, cá nhân nào được quyền xâm phạm, việc tôn tạo. Vì là di tích hàng đầu nên xây cất mới cần có ý kiến của thủ tướng.
Từ thông tin trên báo chí, ông Đính thắc mắc, việc dựng tượng ông Hồ Chí Minh ở Đền Hùng đã trình cho Bộ Văn Hóa-Thông Tin-Du Lịch chưa? Ý kiến bộ này thế nào? Ý kiến các chuyên gia lịch sử, văn hóa, mỹ thuật ra sao? Vì sao chưa công bố? Do bí thư Phú Thọ bảo rằng: “Xây dựng tượng đài Hồ Chí Minh tại Khu Di Tích Lịch Sử Đền Hùng là ước nguyện thiêng liêng của nhân dân tỉnh Phú Thọ và đồng bào cả nước,” ông Đính đề nghị nhân vật này cho biết, chính quyền tỉnh Phú Thọ đã lấy ý kiến bao nhiêu người, thuộc tầng lớp nào, bao nhiêu phần trăm tán thành?
Ông Đính nói thêm, nếu được hỏi ý kiến, ông sẽ thẳng thắn phản đối vì điều đó vi phạm Luật Di Sản Văn Hóa, trái với phong tục, đạo lý truyền thống của dân chúng, trái với ứng xử truyền thống của các vương triều trong lịch sử Việt Nam. Thậm chí, theo ông Đính, điều đó trái cả với “đạo đức, tác phong khiêm tốn, giản dị của Chủ Tịch Hồ Chí Minh.” Bởi ý định của chính quyền tỉnh Phú Thọ là việc rất hệ trọng, liên quan đến quan niệm tâm linh về mộ tổ với vận mệnh quốc gia, ông Đính đề nghị các bậc thức giả cũng như mọi người bàn luận nghiêm túc.
***
Trong khi những chuyên gia như ông Đính và nhiều người sử dụng mạng xã hội mạnh mẽ đề nghị chủ tịch nước, thủ tướng chấn chỉnh việc đặt tượng ông Hồ Chí Minh ở Đền Hùng vì những lý do như vừa lược thuật thì cơ quan ngôn luận của Tỉnh Ủy Phú Thọ – đáp trả như vầy: “Một số thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị đã lợi dụng không gian mạng để bóp méo chủ trương nhân văn này, gán ghép những luận điệu sai trái gây hoang mang dư luận làm tổn thương tình cảm thiêng liêng của người dân cả nước đối với Bác Hồ và vùng đất Tổ.”
Hoặc như vầy: “Không thể lấy lý do kinh tế còn khó khăn, đồng bào đang gặp hoạn nạn do thiên tai để ngụy biện, lấp liếm cho việc ‘chọc gậy bánh xe,’ chống phá việc làm quan trọng, ý nghĩa, đáp ứng nguyện ước thiêng liêng của đồng bào cả nước.”
Đáng lưu ý, báo Phú Thọ đáp trả như thế ngay sau khi ông Tô Lâm vừa mạnh miệng đề cao: “Quyết đoán nhưng biết lắng nghe phản biện, dựa vào dân, vì dân” thêm một lần nữa tại hội nghị lần thứ 14, Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng khóa 13.
Vì đến giờ, giới lãnh đạo đảng CSVN vẫn không đặt định tiêu chí giúp xác lập thế nào là phản biện nên phản biện vẫn là đặt một chân bên… phản động. Chỉ cần… nghịch nhĩ thì phản biện sẽ chuyển thành phản động! Tương tự, ngoài việc không ngừng nhấn nhá “giữ gìn bản sắc, tôn trọng cội nguồn, phát huy giá trị truyền thống” như đã từng bày ra ở “dự thảo nghị quyết chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới,” chỉ cần “công bộc” to đầu nào đó cảm thấy khó chịu, những băn khoăn dẫu có cơ sở vững chắc rằng chủ trương này, quyết định kia là báng bổ bản sắc, xúc phạm cội nguồn, xâm hại truyền thống cũng vẫn dễ dàng bị quy kết thành “cơ hội chính trị” ngay lập tức
Cổng lên đền thờ các vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh. Cổng được xây từ năm 1917, năm Khải Định thứ hai. (Hình minh họa: Phương Anh/VnExpress)Ngoài ba đền chính là Hạ, Trung, Thượng, Lăng Hùng Vương, Cột Đá Thề, Giếng Ngọc, Đền Hùng còn có một số đền, miếu phụ trợ. Bởi các vua Hùng vẫn được xem như Quốc Tổ nên Đền Hùng được xem như đất Tổ của người Việt.
Đó cũng là lý do rất nhiều người phản bác ý tưởng đặt tượng ông Hồ Chí Minh ở chân đồi Phân Bùng, khu trung tâm lễ hội Đền Hùng, trong đó có những người như ông Bùi Xuân Đính – Tiến sĩ Dân Tộc Học, ông Đỗ Bang – Tiến sĩ, phó chủ tịch Hội Khoa Học Lịch Sử Việt Nam,…
Ông Bùi Xuân Đính lưu ý, trong tâm thức của người Việt xưa cũng như nay, mộ tổ của bất kỳ dòng tộc nào cũng được xem là nơi vô cùng thiêng liêng với những người cùng huyết thống. Ngoài khơi gợi ý thức về nguồn gốc, mộ tổ còn là yếu tố gắn kết mọi người trong dòng tộc, nuôi dưỡng tình cảm, tạo ra ý thức trách nhiệm với nhau để duy trì, phát triển dòng tộc. Không phải tự nhiên mà người Việt xem mộ tổ liên quan đến sự thịnh suy của dòng tộc và gìn giữ, bảo vệ mộ tổ là trách nhiệm chung của những người cùng huyết thống.
Cũng với nhận thức như vậy, người Việt luôn tôn trọng mộ tổ của các dòng tộc khác, xâm phạm mộ tổ vì bất kỳ lý do nào cũng bị dư luận lên án, bị pháp luật xử lý.
Từ đó, ông Đính đặt vấn đề: Mộ tổ của một dòng tộc mà đã như vậy thì mộ tổ của cả dân tộc thiêng liêng đến mức nào? Ông Đính nhấn mạnh, Đền Hùng là nơi người Việt hướng về cội nguồn, cố kết quốc gia-dân tộc, tạo nên sức mạnh để quốc gia trường tồn và phát triển. Chính vì thế chưa có vương triều nào xâm phạm Đền Hùng hay đưa vị vua nào vào thờ hoặc dựng tượng ở Đền Hùng.
Ông Đính dùng sử liệu chứng minh, các triều đại trước kia ở Việt Nam luôn đề cao việc bảo vệ Đền Hùng. Chẳng hạn, thời Lê, dân các làng quanh Đền Hùng được miễn thuế, miễn phu vì phải trông coi khu vực Đền Hùng. Thời Nguyễn, Đền Hùng có 52 dân phu làm nhiệm vụ đó…
Tuy nhìn nhận Hồ Chí Minh là “lãnh tụ vĩ đại, người sáng lập ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa (nay là Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam), mở ra kỷ nguyên độc lập-tự do cho quốc gia, dân tộc Việt Nam” nên “đã được tôn vinh” qua “lăng ở quảng trường Ba Đình” và “hệ thống các bảo tàng, nhà lưu niệm, tượng đài ở rất nhiều địa phương,” thậm chí “trong tình cảm, tâm trí các thế hệ người Việt Nam” nhưng với ông Đính, chừng đó “đã đủ thể hiện sự biết ơn sâu sắc của toàn dân tộc đối với công lao” và không thể “trong khuôn viên của Khu Di Tích Lịch Sử Đền Hùng.”
Ông Đính nhắc, Đền Hùng là “di tích đặc biệt của quốc gia,” cần đối xử với di tích này theo đúng Luật Di Sản Văn Hóa: Không tổ chức, cá nhân nào được quyền xâm phạm, việc tôn tạo. Vì là di tích hàng đầu nên xây cất mới cần có ý kiến của thủ tướng.
Từ thông tin trên báo chí, ông Đính thắc mắc, việc dựng tượng ông Hồ Chí Minh ở Đền Hùng đã trình cho Bộ Văn Hóa-Thông Tin-Du Lịch chưa? Ý kiến bộ này thế nào? Ý kiến các chuyên gia lịch sử, văn hóa, mỹ thuật ra sao? Vì sao chưa công bố? Do bí thư Phú Thọ bảo rằng: “Xây dựng tượng đài Hồ Chí Minh tại Khu Di Tích Lịch Sử Đền Hùng là ước nguyện thiêng liêng của nhân dân tỉnh Phú Thọ và đồng bào cả nước,” ông Đính đề nghị nhân vật này cho biết, chính quyền tỉnh Phú Thọ đã lấy ý kiến bao nhiêu người, thuộc tầng lớp nào, bao nhiêu phần trăm tán thành?
Ông Đính nói thêm, nếu được hỏi ý kiến, ông sẽ thẳng thắn phản đối vì điều đó vi phạm Luật Di Sản Văn Hóa, trái với phong tục, đạo lý truyền thống của dân chúng, trái với ứng xử truyền thống của các vương triều trong lịch sử Việt Nam. Thậm chí, theo ông Đính, điều đó trái cả với “đạo đức, tác phong khiêm tốn, giản dị của Chủ Tịch Hồ Chí Minh.” Bởi ý định của chính quyền tỉnh Phú Thọ là việc rất hệ trọng, liên quan đến quan niệm tâm linh về mộ tổ với vận mệnh quốc gia, ông Đính đề nghị các bậc thức giả cũng như mọi người bàn luận nghiêm túc.
***
Trong khi những chuyên gia như ông Đính và nhiều người sử dụng mạng xã hội mạnh mẽ đề nghị chủ tịch nước, thủ tướng chấn chỉnh việc đặt tượng ông Hồ Chí Minh ở Đền Hùng vì những lý do như vừa lược thuật thì cơ quan ngôn luận của Tỉnh Ủy Phú Thọ – đáp trả như vầy: “Một số thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị đã lợi dụng không gian mạng để bóp méo chủ trương nhân văn này, gán ghép những luận điệu sai trái gây hoang mang dư luận làm tổn thương tình cảm thiêng liêng của người dân cả nước đối với Bác Hồ và vùng đất Tổ.”
Hoặc như vầy: “Không thể lấy lý do kinh tế còn khó khăn, đồng bào đang gặp hoạn nạn do thiên tai để ngụy biện, lấp liếm cho việc ‘chọc gậy bánh xe,’ chống phá việc làm quan trọng, ý nghĩa, đáp ứng nguyện ước thiêng liêng của đồng bào cả nước.”
Đáng lưu ý, báo Phú Thọ đáp trả như thế ngay sau khi ông Tô Lâm vừa mạnh miệng đề cao: “Quyết đoán nhưng biết lắng nghe phản biện, dựa vào dân, vì dân” thêm một lần nữa tại hội nghị lần thứ 14, Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng khóa 13.
Vì đến giờ, giới lãnh đạo đảng CSVN vẫn không đặt định tiêu chí giúp xác lập thế nào là phản biện nên phản biện vẫn là đặt một chân bên… phản động. Chỉ cần… nghịch nhĩ thì phản biện sẽ chuyển thành phản động! Tương tự, ngoài việc không ngừng nhấn nhá “giữ gìn bản sắc, tôn trọng cội nguồn, phát huy giá trị truyền thống” như đã từng bày ra ở “dự thảo nghị quyết chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới,” chỉ cần “công bộc” to đầu nào đó cảm thấy khó chịu, những băn khoăn dẫu có cơ sở vững chắc rằng chủ trương này, quyết định kia là báng bổ bản sắc, xúc phạm cội nguồn, xâm hại truyền thống cũng vẫn dễ dàng bị quy kết thành “cơ hội chính trị” ngay lập tức
