Phe Phúc Kiến của Tập Cận Bình biến mất khỏi Quân Giải phóng Nhân dân

Sự ra đi của các nhân vật quân sự chủ chốt phụ trách chiến lược Đài Loan đang thu hút sự chú ý toàn cầu.

Và rồi chẳng còn ai nữa. Những nhân vật có ảnh hưởng trong quân đội từng ủng hộ nhà lãnh đạo tối cao Tập Cận Bình với vai trò thành viên chủ chốt của “phe Phúc Kiến” trong Quân Giải phóng Nhân dân đều đã bị thanh trừng.

Một trong số các chức danh của Chủ tịch Tập là Chủ tịch Quân ủy Trung ương, cho phép ông nắm quyền chỉ huy Quân Giải phóng Nhân dân. Phe Phúc Kiến được cho là lực lượng nòng cốt của ông trong quân đội hùng mạnh, giúp ông củng cố quyền lực.

Đáng chú ý, những nhân vật chủ chốt này phụ trách chiến lược đối với Đài Loan. Trong số những người bị thanh trừng lần này có cả các tư lệnh chiến khu đương nhiệm và cựu tư lệnh liên quan đến Đài Loan.

Sau làn sóng thanh trừng mới nhất, phe Phúc Kiến của Quân Giải phóng Nhân dân trên thực tế đã biến mất.

Diễn biến này quá bất ngờ đến nỗi đã thu hút sự chú ý của quốc tế. Điều này có lẽ càng được khuấy động bởi loạt phim truyền hình đang được phát sóng ở Đài Loan và một số nơi khác, về một cuộc xâm lược hư cấu của quân đội Trung Quốc vào hòn đảo.

Vào thứ sáu ngày 17/10, Bộ Quốc phòng Trung Quốc bất ngờ tuyên bố trục xuất chín quan chức quân sự cấp cao khỏi Đảng ******** và Quân Giải phóng Nhân dân, với lý do tham nhũng.
Chín người này đều giữ cấp bậc cao nhất là Thượng tướng, tương đương với cấp Tướng (Lục quân) hoặc Đô đốc (Hải quân).
Hà Vệ Đông, cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương, đi sau Chủ tịch Tập Cận Bình tại Đại lễ đường Nhân dân Bắc Kinh vào ngày 10/03. Ông vừa trở thành Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương đương nhiệm đầu tiên bị thanh trừng kể từ sau Cách mạng Văn hóa. © Kyodo
Hà Vệ Đông, một trong hai Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương dưới quyền Tập Cận Bình, là quan chức cấp cao nhất trong chín quan chức quân đội bị thất sủng. Người ta đã không thể xác định tung tích của ông suốt một thời gian khá dài.

Ông là sĩ quan quân đội có cấp bậc cao thứ hai sau Trương Hựu Hiệp, Phó Chủ tịch còn lại của Quân ủy Trung ương. Giống như Trương, Hà là một trong 24 thành viên của Bộ Chính trị, cơ quan quyền lực của đảng.

Người có cấp bậc cao thứ hai trong số chín quan chức bị thanh trừng là Miêu Hoa, cựu Ủy viên kiêm Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương.

Bảy viên chức quân đội khác bị thanh trừng là:

• • Hà Hoành Quân, cựu Phó Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương
  • Vương Tú Bân, cựu Phó Giám đốc Trung tâm Chỉ huy Hợp đồng Tác chiến của Quân ủy Trung ương
  • Lâm Hướng Dương, cựu Tư lệnh Chiến khu Đông bộ
  • Tần Thục Đồng, cựu Chính ủy Lục quân Quân Giải phóng Nhân dân
  • Viên Hoa Chi, cựu Chính ủy Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân
  • Vương Xuân Ninh, cựu Tư lệnh Lực lượng Cảnh sát Vũ trang Nhân dân
  • Vương Hậu Bân, cựu Tư lệnh Quân chủng Tên lửa Quân Giải phóng Nhân dân

Ngoại trừ Vương Hậu Bân, tám người còn lại đều là thành viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 20 hiện tại.

Thông báo khai trừ đột ngột này được đưa ra vào thời điểm nhạy cảm về chính trị, ngay trước thềm Hội nghị Trung ương 4 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 20 diễn ra đến hết thứ năm ngày 23/10 tại Bắc Kinh.

Hà Vệ Đông là Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương đương nhiệm đầu tiên bị thanh trừng kể từ Cách mạng Văn hóa (1966-1976), vốn là chiến dịch thảm khốc do Mao Trạch Đông, người sáng lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, phát động nhằm giành lại vị thế đã mất trong cuộc tranh giành quyền lực.
Miêu Hoa, cựu đô đốc Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân, phát biểu trong một buổi lễ tại Tân Cương, Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ, vào ngày 07/10/2024. Ông là quan chức cấp cao thứ hai trong số chín quan chức vừa bị thanh trừng. © Tân Hoa Xã/Kyodo
Năm 1967, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương lúc bấy giờ là Hạ Long – người mà 40 năm trước đó đã chỉ huy lực lượng chủ chốt của Khởi nghĩa Nam Xương ở tỉnh Giang Tây và trở thành một trong những nhân vật sáng lập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc – đã bị bức hại và giam giữ. Ông qua đời một cách bi thảm hai năm sau đó.

Năm 1972, Hà Vệ Đông gia nhập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc khi mới 15 tuổi. Vào thời điểm đó, chẳng ai biết được những cuộc tranh giành quyền lực khốc liệt của đất nước sẽ dẫn đến những hệ quả chính trị nào. Quả vậy, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Lâm Bưu, người được cho là người kế nhiệm Mao, đã qua đời một năm trước khi máy bay của ông bị rơi ở Mông Cổ. Lâm Bưu khi đó đang cố gắng đào tẩu sang Liên Xô do bất ổn chính trị trong nước.

Khi gia nhập Quân Giải phóng Nhân dân, chàng thiếu niên Hà Vệ Đông có lẽ không bao giờ nghĩ rằng mình sẽ thăng tiến lên vị trí Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương, chức vụ mà Lâm Bưu từng nắm giữ, đúng nửa thế kỷ sau đó.

Có lẽ Hà cũng không bao giờ nghĩ rằng mình sẽ bị thanh trừng như Hạ Long trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa.

Hà Vệ Đông, Miêu Hoa, và Lâm Hướng Dương là những thành viên lãnh đạo của phe Phúc Kiến trong Quân Giải phóng Nhân dân.

Trước khi bị thanh trừng, Lâm Hướng Dương từng giữ chức Tư lệnh Chiến khu Đông bộ, phụ trách chiến lược Đài Loan. Hà Vệ Đông cũng từng giữ chức vụ này trước khi được thăng chức Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương vào năm 2022.

Hà Vệ Đông, Miêu Hoa, và Lâm Hướng Dương đều sinh ra ở tỉnh Phúc Kiến, nằm dọc theo Eo biển Đài Loan. Họ từng là thành viên Tập đoàn quân 31, một đơn vị hiện đã giải thể của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đóng tại thành phố Hạ Môn.

Bản thân Tập Cận Bình cũng rất quen thuộc với tỉnh ven biển miền đông nam này vì ông đã làm việc ở đó từ giữa những năm 1980 cho đến năm 2002, đầu tiên là với chức phó thị trưởng Hạ Môn.

Tập đoàn quân 31 thuộc Quân khu Nam Kinh. Tập đã thăng chức cho nhiều cựu sĩ quan của đơn vị này – bao gồm Hà Vệ Đông, Miêu Hoa, và Lâm Hướng Dương – vào các vị trí chủ chốt.
Quách Bá Hùng (trái) và Từ Tài Hậu. Ngày 18/10, tờ Giải phóng quân báo đã đổ lỗi các vụ tham nhũng gần đây cho “ảnh hưởng độc hại của Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu.” (Ảnh: Kyodo)
Trong bài xã luận đăng trên trang nhất hôm thứ Bảy 18/10, tờ Giải phóng quân báo, cơ quan ngôn luận của Quân ủy Trung ương, đã nhấn mạnh sự cần thiết phải kiên quyết thực hiện “cuộc đấu tranh chống tham nhũng” của quân đội đến cùng.

Bài viết khẳng định “Các vụ án tham nhũng liên quan đến Hà Vệ Đông, Miêu Hoa, Hà Hoành Quân, và các quan chức khác là do quá trình lan rộng và biến tướng từ ảnh hưởng độc hại của Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu.”

Quách và Từ là những nhân vật quan trọng trong Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Họ đã được cựu lãnh đạo tối cao Giang Trạch Dân thăng lên cấp tướng và giữ chức Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương dưới thời Hồ Cẩm Đào, người kế nhiệm Giang.

Hai cựu sĩ quan cấp cao này sau đó bị cuốn vào chiến dịch chống tham nhũng của Tập Cận Bình, được phát động ngay sau khi Tập lên nắm quyền lãnh đạo đảng với tư cách là Tổng Bí thư vào tháng 11/2012.

Sau khi phát động chiến dịch chống tham nhũng một cách quyết liệt, Tập đã thề sẽ thẳng tay trừng trị “hổ và ruồi” – những từ dùng để chỉ các lãnh đạo quyền lực và các quan chức cấp thấp hơn. Chu Vĩnh Khang, ông trùm an ninh Trung Quốc, là con hổ lớn đầu tiên bị nhắm đến.

Chu từng phục vụ trong Ban Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đảng. Ông kiểm soát bộ máy an ninh nội bộ của Trung Quốc, bao gồm cơ quan tình báo, tư pháp, và cảnh sát, và cũng được cho là lãnh đạo cấp cao của cái gọi là “phe dầu mỏ.”

Sau khi đàn áp Chu Vĩnh Khang, Tập tiếp tục nhắm đến hai con hổ lớn trong quân đội là Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu. Quách bị kết án tù chung thân vào năm 2016, còn Từ qua đời vì ung thư vào năm 2015 khi đang bị giam giữ.

Một phi công chiến đấu thuộc Chiến khu Đông bộ của Quân Giải phóng Nhân dân tham gia cuộc tập trận kiểm tra năng lực sẵn sàng chiến đấu quanh Đài Loan vào ngày 09/04/2023. © Tân Hoa Xã/AP
Quách và Từ đã nghỉ hưu hoàn toàn khi họ bị bãi nhiệm. Tập loại bỏ họ để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thời kỳ của hai người tiền nhiệm Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào, đồng thời mở ra một kỷ nguyên mới.

Nhưng việc khai trừ chín quan chức quân đội cấp cao trong tháng này lại mang hàm ý khác. Tập không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thanh trừng những phụ tá thân cận mà chính ông từng đề bạt một cách rầm rộ.

Cuộc thanh trừng những người này cho thấy việc diệt trừ tham nhũng khó như thế nào ngay cả trong thời đại Tập Cận Bình.

Bằng cách sử dụng các thuật ngữ như “lan rộng,” “biến tướng,” và “độc hại” để nói về Quách và Từ trong bài xã luận hôm thứ bảy, tờ Giải phóng quân báo dường như đang ám chỉ rằng các vụ tham nhũng mới nhất bắt nguồn từ thời Giang và Hồ, hai người tiền nhiệm trực tiếp của Tập Cận Bình.

Có thể nói đây là một trò đổ lỗi. Nhưng đồng thời, bài xã luận cũng gián tiếp thừa nhận rằng đã không có tiến triển đáng kể nào dưới thời Tập liên quan đến việc siết chặt kỷ luật và cải cách Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.

Vậy nên, chẳng có gì ngạc nhiên khi ban lãnh đạo Trung Quốc không muốn công khai công bố việc khai trừ chín quan chức quân đội cấp cao. Thông báo này chỉ được đưa ra thông qua Bộ Quốc phòng, chứ không phải qua các phương tiện truyền thông chính thức, vốn được kỳ vọng sẽ đưa các tin quan trọng.

Trên thực tế, Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc do nhà nước điều hành đã không đưa tin về cuộc thanh trừng trong chương trình tin tức buổi tối chính ngày hôm đó, dù đây là một vấn đề rất nghiêm trọng.

Hành động trừng phạt Hà Vệ Động nói riêng đáng lẽ phải gây chú ý lớn, vì ông cũng là ủy viên Bộ Chính trị đương nhiệm đầu tiên bị thanh trừng kể từ năm 2017, khi Tôn Chính Tài, Bí thư Thành ủy Trùng Khánh, đột ngột bị cách chức.

Không còn nghi ngờ gì, làn sóng thanh trừng mới nhất trong quân đội là kết quả của những sai lầm về nhân sự trong quá khứ của chính quyền Tập Cận Bình.
Một nhân viên bảo vệ kiểm tra địa điểm diễn ra Hội nghị Trung ương 4 tại Bắc Kinh vào ngày 19/10. © Kyodo
Sau Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ 20 của đảng vào tháng 10/2022, Quân ủy Trung ương có bảy thành viên. Nhưng con số đó hiện chỉ còn bốn: Chủ tịch Tập và ba sĩ quan quân đội, bao gồm Phó Chủ tịch Trương Hựu Hiệp.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng kiêm Ủy viên Quân ủy Trung ương Lý Thượng Phúc đã bị thanh trừng vào năm 2023. Câu hỏi hiện nay là các vị trí Quân ủy Trung ương còn trống sẽ được lấp đầy như thế nào tại Hội nghị Trung ương 4 và sau đó.

Bất kỳ thay đổi nhân sự nào cũng sẽ tác động đáng kể đến cán cân quyền lực hiện tại trong quân đội.