Don Jong Un
Địt xong chạy
Chủ tịch Fed Jay Powell bất ngờ phát tín hiệu sẵn sàng hạ lãi suất ngay trong tháng tới, khiến thị trường tài chính dậy sóng. Nhưng đằng sau động thái này là bóng dáng tham vọng của Donald Trump, nhiều khả năng sẽ định hình lại Fed theo hướng có lợi cho ông.
Cuộc gặp gỡ mới nhất của các nhà hoạch định chính sách tiền tệ hàng đầu tại vùng hoang dã Wyoming đã phác thảo khá rõ nan giải mà những người có ảnh hưởng lớn nhất đến thị trường tài chính đang phải đối mặt, cùng với làn sóng thay đổi theo hướng “Maga” đang đến gần. Sáng sớm theo giờ địa phương ở Jackson Hole, Chủ tịch Fed Jay Powell bước lên bục phát biểu trong bài diễn văn gần như chắc chắn sẽ là bài cuối cùng của ông tại sự kiện thường niên quan trọng nhất của Fed. Như mong đợi từ một bài diễn văn nghiêm túc của một người nghiêm túc, đây là một bài trình bày được chuẩn bị kỹ lưỡng và đầy suy tư — một sự diễn giải cẩn trọng về những thách thức mà Fed đang đối mặt: thị trường việc làm ảm đạm đòi hỏi phải cắt giảm lãi suất, trong khi nguy cơ lạm phát quay trở lại vẫn hiện hữu và ngân hàng trung ương không muốn dung thứ. Đây sẽ là một bài toán khó cho người kế nhiệm ông Powell — bất kể đó là ai — khi ông rời vị trí vào tháng 5 năm sau.
Hiện tại, Chủ tịch Fed tỏ ra nghiêng về phía bảo vệ việc làm, cho thấy rằng “điều chỉnh” có thể cần thiết — một gợi ý mạnh mẽ rằng ngân hàng trung ương sẽ nối lại việc cắt giảm lãi suất ngay trong tháng tới. Điều này khiến nhà đầu tư bất ngờ, khi họ vốn trông đợi một bài phát biểu tẻ nhạt. Đồng USD giảm mạnh, giá trái phiếu chính phủ tăng vọt và thị trường chứng khoán khởi sắc vào cuối một tuần đầy biến động khi thị trường định giá lại triển vọng mới này. Giờ đây, việc cắt giảm lãi suất trong tháng tới gần như được xem là chắc chắn, kèm theo khả năng tiếp tục cắt giảm ở hai cuộc họp tiếp theo.
“Chúng tôi cho rằng phản ứng của thị trường xuất phát từ sự bất ngờ khi Powell mở cửa rõ ràng cho việc cắt giảm lãi suất thay vì giữ lập trường phụ thuộc tối đa vào dữ liệu như tại cuộc họp tháng 7,” cựu quan chức Fed Richard Clarida, nay là cố vấn tại công ty trái phiếu Pimco, viết. Quan điểm này mang phần nào mỉa mai: Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kêu gọi giảm lãi suất trong nhiều tháng. Tuy nhiên, Powell dường như rất khó đáp ứng các mức cắt giảm mạnh tay mà Trump yêu cầu. “Ngưỡng cho các đợt cắt giảm quy mô lớn là rất cao,” theo các nhà phân tích của Barclays. Nhưng có vẻ như ông Powell sẽ vẫn đưa ra một số động thái.
Điều này cũng tiềm ẩn rủi ro. Nếu dữ liệu việc làm tháng 8 khởi sắc sau giai đoạn trầm lắng mùa hè — điều sẽ chỉ được biết vào tuần đầu tháng 9 — thì Fed sẽ rơi vào thế khó khi cắt giảm lãi suất trong bối cảnh thị trường lao động khá tốt và lạm phát vẫn trên mục tiêu. “Fed sẽ có nguy cơ mắc sai lầm chính sách nếu hạ lãi suất,” các nhà phân tích của Bank of America cảnh báo.
Tuy nhiên, kịch tính thực sự lại nằm ngoài bài phát biểu của Powell. Ngay sau khi ông phát biểu, Trump tiếp tục lên tiếng về vấn đề liên quan đến quan chức Fed Lisa Cook. Đội chiếc mũ đỏ quen thuộc với dòng chữ “Trump đã đúng về mọi thứ” trên trán, ông tuyên bố sẽ sa thải Cook nếu bà không từ chức vì các cáo buộc sai phạm trong hồ sơ thế chấp, mà bà nói rằng sẽ không để bị “đe dọa” buộc phải làm vậy.
Đây chính là điểm then chốt. Đúng là Powell đưa ra lập trường đầy sắc thái: ông đồng thời cảnh giác với nguy cơ lạm phát tăng tốc — điều mà ông cam kết xử lý “bằng mọi giá” — nhưng cũng thừa nhận nguy cơ các vết nứt trên thị trường việc làm có thể nhanh chóng vượt tầm kiểm soát. Đây là cách tiếp cận điển hình của các ngân hàng trung ương, vốn hiếm khi nghiêng hẳn về một phía trừ khi xảy ra khủng hoảng toàn diện. Nhưng chúng ta sẽ thấy tiếc sự thận trọng này khi nó biến mất.
Trump chưa bao giờ giấu giếm sự thù địch với Powell, người mà ông gọi là “kẻ ngu ngốc” vì không sớm tái khởi động việc cắt giảm lãi suất mạnh tay. Fed được bảo vệ bởi các cơ chế bảo đảm tính độc lập, nhưng ai nghi ngờ mong muốn của Trump uốn nắn tổ chức này theo ý mình thì đang tự lừa dối bản thân — như đã thấy khi ông phế truất lãnh đạo Cục Thống kê Lao động và bổ nhiệm một người trung thành thay thế. Trump cũng đã đề cử Stephen Miran, một cố vấn từng viết về lợi ích của việc cho phép tổng thống sa thải quan chức Fed theo ý muốn, vào một vị trí tạm thời tại Fed nhân danh “dân chủ hóa” tổ chức này.
Thời điểm này năm sau, Fed gần như chắc chắn sẽ trông rất khác, nhiều khả năng dưới sự lãnh đạo của một chủ tịch “thân Trump” hơn. Nhà đầu tư sẽ phải tự quyết định cách diễn giải các tín hiệu từ Fed khi đó. Liệu những bất đồng của chủ tịch với các phiếu biểu quyết về lãi suất có phải là tín hiệu tốt — cho thấy ủy ban vẫn có nhiều tiếng nói đa dạng — hay là dấu hiệu người đứng đầu đang tách khỏi tập thể và muốn đưa chính sách đi theo hướng sai lầm?
Tất cả vẫn chỉ là giả định vào lúc này. Nhưng thị trường đã bắt đầu lo lắng. Những tuần gần đây chứng kiến giá trái phiếu chính phủ dài hạn giảm yếu hơn so với các loại nợ ngắn hạn — dấu hiệu nhà đầu tư lo sợ ngân hàng trung ương sẽ chịu sức ép giữ lãi suất quá thấp để kiềm chi phí vay nợ khổng lồ. Vận may đang đứng về phía Trump, như thường lệ. Chi phí vay nhiều khả năng sẽ tự giảm mà ông không cần phải trực tiếp ép buộc. Nhưng các hội nghị Jackson Hole vào năm 2026 và sau đó có thể sẽ rất khác với những gì giới tài chính từng quen thuộc
