Don Jong Un
Địt xong chạy
Vaccine điều trị ung thư hiệu quả 100%? Tin nỗi không?
Người Nga hình như có xu hướng tuyên bố hơi quá. Mới đây, họ tuyên bố rằng đã bào chế ra một loại vaccine có thể điều trị ung thư thành công 100%. Họ cùng câu "100 per cent efficacy". Nhưng những ai có chút kiến thức khoa học sẽ thấy tuyên bố này hơi quá vội.
Mới đây, một nhóm khoa học Nga đã tuyên bố rằng họ đã bào chế một loại vaccine mRNA có tên là Enteromix. Quan trọng hơn, họ nói rằng Enteromix có hiệu quả 100% (100% efficacy) trong các thử nghiệm lâm sàng.
Wow!
Từ trước đến nay, chẳng có vaccine hay thuốc nào đạt hiệu quả 100% cả.
Để tôi giải thích cho các bạn hiểu.
1. Phân biệt kết quả
Vấn đề là ý nghĩa của chữ hiệu quả hay 'efficacy' trong tiếng Anh.
Nếu một loại vaccine hay thuốc làm khối u nhỏ lại, đó là một dấu hiệu tốt. Nếu nó làm khối u phát triển chậm hơn, cũng đáng khen. Nhưng điều bệnh nhân ung thư thực sự mong muốn là sống lâu hơn, khỏe mạnh và không đau đớn – đó mới là kết quả “xịn”!
Trong y khoa, việc khối u nhỏ lại hay phát triển chậm được gọi là “kết quả gián tiếp” (hay “soft outcome”). Nó có ý nghĩa với các nhà khoa học, nhưng với bệnh nhân thì chưa đủ quan trọng.
Bệnh nhân quan tâm hơn đến “kết quả xác thực” (hay “hard outcome”). Kết quả xác thực có nghĩa thực tế là tiêu diệt hoàn toàn tế bào ung thư hoặc sống lâu hơn.
Cái nghiên cứu về vaccine Enteromix của Nga nói rằng nó giúp giảm kích thước khối u ở 100% bệnh nhân. Nói cách khác, đó là hiệu quả gián tiếp. Nghe thì cũng tốt, nhưng câu hỏi quan trọng là vaccine này có giúp bệnh nhân sống lâu hơn không, nó có tiêu diệt tế bào ung thư? Chưa có câu trả lời.
2. Chuyện "bếp núc" khoa học
Về mặt phương pháp, Enteromix chỉ mới thử nghiệm trong giai đoạn 1 và 2 mà thôi. Thử nghiệm giai đoạn 1-2 cần 100-200 bệnh nhân. Giai đoạn 3, cần hàng ngàn bệnh nhân, mới quyết định hiệu quả xác thực của vaccine.
Thế nhưng họ chỉ thử nghiệm trên 48 bệnh nhân– quá ít so với một thử nghiệm giai đoạn 2. Do đó, kết quả “100% efficacy” không đáng tin cậy. Và, thật khó để khẳng định điều gì.
Về mặt qui ước khoa học, thì cũng có vấn đề. Theo “Qui tắc Ingelfinger” trong giới khoa học, nhà khoa học không được công bố rùm beng nếu chưa công bố bài báo qua bình duyệt (peer-reviewed papers).
Nghiên cứu mà mấy người Nga đề cập chưa được công bố trên một tập san khoa học có bình duyệt. Vậy mà họ đã vội tuyên bố “hiệu quả 100%”, nghe hơi… thiếu trung thực. Họ vi phạm Qui tắc Ingelfinger.
Liệu Enteromix có phải là “đột phá”? Chưa đâu!
Enteromix không phải vaccine mRNA duy nhứt đem hi vọng trong cuộc chiến chống ung thư. Trong 10 năm qua, nhiều nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy mRNA có tiềm năng điều trị các loại ung thư khó như ung thư vú, tuyến tụy, thận, phổi, hay u não. Nhưng chỉ dừng ở kết quả gián tiếp. Cho đến nay, chưa có vaccine mRNA nào vượt qua được giai đoạn III của thử nghiệm lâm sàng.
Hiện tại, chúng ta chưa thấy dữ liệu cụ thể hay bài báo khoa học nào về Enteromix. Vì vậy, những tuyên bố “hiệu quả 100%” nghe thì hấp dẫn nhưng chưa đáng tin đâu. Cần chờ thêm dữ liệu chánh thức để đánh giá đúng!
3. Vấn đề tiếp nhận thông tin y khoa
Hiện nay, các tít giật gân về bệnh ung thư xuất hiện gần như mỗi ngày, nhưng tuyệt đại đa số là không chính xác, thậm chí sai lệch. Nhiều bản tin chỉ tập trung vào mục tiêu thương mại (như thu hút đầu tư hoặc tài trợ) hơn là cung cấp thông tin khoa học đáng tin cậy.
Tuy nhiên, công chúng, bệnh nhân và những người không chuyên về khoa học thường đặt nhiều hi vọng vào những tin tức này mà không xem xét kĩ lưỡng cơ sở khoa học của chúng.
Hãy tiếp cận các tin tức về y tế, đặc biệt là ung thư, với sự cẩn trọng:
(a) Chỉ tin tưởng thông tin từ các nguồn khoa học đáng tin cậy, như nghiên cứu được công bố trên tập san uy tín hoặc thông báo từ tổ chức y tế chánh thống.
(b) Luôn kiểm tra cơ sở khoa học đằng sau các tiêu đề giật gân và tránh đặt kì vọng quá cao vào những tuyên bố chưa được kiểm chứng.
Nên nhớ rằng 90-95% những phát hiện trong y khoa là … sai. Nếu không sai thì cơ may ứng dụng rất thấp. Nếu ứng dụng được thì chi phí có thể rất cao. Thôi, hãy vui sống giây phút hiện tại!
