Don Jong Un
Sinh lý yếu
Dù nhiều lần tuyên bố sẽ rút lui khỏi vai trò “cảnh sát toàn cầu”, nước Mỹ – dưới thời Donald Trump hay bất kỳ tổng thống nào – vẫn khó từ bỏ thói quen can thiệp quốc tế. Cuộc không kích mới nhất vào Iran là minh chứng rõ ràng: Mỹ có thể tránh gửi bộ binh, nhưng vẫn duy trì ảnh hưởng từ bầu trời và qua viện trợ. Những lời hứa về chủ nghĩa biệt lập, trên thực tế, chưa bao giờ thành hiện thực.
Donald Trump chưa bao giờ thật sự là người theo chủ nghĩa biệt lập, dù cụm từ đó từng được gán cho ông một cách rộng rãi. Vụ Mỹ không kích Iran gần đây chỉ là minh chứng mới nhất, tiếp nối chuỗi hành động quân sự của ông từ Syria năm 2017, đến tiêu diệt thủ lĩnh IS năm 2019 và ám sát tướng Soleimani năm 2020. Thay vì rút lui khỏi thế giới, Trump thể hiện rõ một xu hướng đơn phương, hiếu chiến và chống châu Âu – những đặc điểm trái ngược với biệt lập truyền thống. Thậm chí, việc ông có thực sự phản đối chiến tranh Iraq năm 2003 hay không vẫn còn là điều gây tranh cãi. Nói cách khác, chủ nghĩa biệt lập chưa bao giờ là bản chất thật của Trump, và có lẽ cũng không phải là bản chất thật của nước Mỹ.
Dù mang danh “Nước Mỹ Trước Tiên”, Trump chưa bao giờ thật sự tránh xa các hành động quân sự — và nước Mỹ dưới thời ông cũng vậy. Sự phản đối trong nội bộ Mỹ lần này tương đối yếu ớt: những tiếng nói bất đồng đáng chú ý nhất đến từ giới truyền thông như Steve Bannon hay Tucker Carlson, chứ không phải từ chính quyền hay Quốc hội. Ngay cả phe Dân chủ cũng không có phản ứng mạnh mẽ, còn công chúng thì phần lớn thờ ơ.
Nỗi lo nước Mỹ mệt mỏi với chiến tranh thường bị hiểu sai. Thứ mà người dân Mỹ thực sự phản đối là các cuộc chiến trên bộ kéo dài và tổn thất nhân mạng, như ở Iraq hay Afghanistan. Ngược lại, họ tỏ ra khá chấp nhận với các cuộc không kích — hình thức can thiệp từ xa, ít rủi ro và gần như không gây thương vong cho binh sĩ Mỹ. Barack Obama từng không kích Libya, tạo ra những hậu quả khó lường, nhưng vẫn tái đắc cử dễ dàng. Điều đó cho thấy, nếu Mỹ tránh triển khai bộ binh nhưng vẫn ra tay từ trên không hoặc qua viện trợ — như với Ukraine — thì vai trò toàn cầu của nước này vẫn nguyên vẹn. Thực tế, từ thập niên 1990, Washington đã ngần ngại can dự sâu bằng bộ binh, nhưng không ai khi đó nói rằng nước Mỹ đang rút khỏi thế giới.
Ngay cả khi Nhà Trắng có một tổng thống thực sự muốn theo đuổi chủ nghĩa biệt lập, khả năng nước Mỹ từ bỏ vai trò toàn cầu vẫn rất mong manh. Đơn giản vì điều đó đi ngược lại thói quen quyền lực đã hình thành suốt hơn một thế kỷ, kể từ khi Mỹ bắt đầu can dự ra thế giới với cuộc chinh phục Philippines năm 1898. Từng ấy thời gian can thiệp đã tạo nên một dạng “thói quen" khó bỏ. Hơn nữa, Mỹ đã đầu tư quá nhiều nguồn lực vào mạng lưới căn cứ quân sự trải dài từ châu Á, châu Âu đến Trung Đông và châu Phi – một hệ thống không thể tháo dỡ dễ dàng như việc bán bớt tài sản. Và cuối cùng, rút lui khỏi bất kỳ khu vực nào cũng đồng nghĩa với việc tạo khoảng trống cho các đối thủ như Trung Quốc bước vào. Bởi vậy, mong muốn thu hẹp vai trò toàn cầu không chỉ vướng vào chi phí quá khứ, mà còn đối mặt với rủi ro chiến lược hiện tại.
Dù nhiều lần tuyên bố sẽ thu hẹp vai trò toàn cầu, nước Mỹ vẫn chưa thể rút lui một cách thực chất khỏi bất kỳ khu vực chiến lược nào — và điều đó không phải ngẫu nhiên. Với mạng lưới lợi ích, căn cứ quân sự và cam kết đồng minh được xây dựng suốt hơn một thế kỷ, việc tháo gỡ ảnh hưởng toàn cầu không đơn thuần là lựa chọn chính trị mà là một quá trình đụng chạm đến thói quen quyền lực, danh dự quốc gia và cả rủi ro chiến lược. Ngay cả Donald Trump, người mang khẩu hiệu “Nước Mỹ Trước Tiên” và được nhiều cử tri kỳ vọng sẽ đưa Mỹ trở về với chủ nghĩa biệt lập, cũng không thể làm thay đổi đáng kể dấu ấn toàn cầu của nước này trong suốt nhiệm kỳ. Thực tế cho thấy, mười bốn năm sau “trục xoay châu Á” của Obama và nhiều năm sau kỳ vọng thoát Trung Đông nhờ dầu đá phiến, Mỹ vẫn tiếp tục can dự sâu vào khu vực vùng Vịnh, với các tài sản quân sự còn hiện diện ở Qatar và chính sách đối đầu Iran chưa hề giảm nhiệt. Nếu ngay cả việc thoát khỏi một khu vực còn là điều bất khả thi, thì giấc mơ rút khỏi cả thế giới e rằng chỉ là ảo tưởng.
