Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Không chỉ là một bậc nhất công thần phục dựng triều Lê Trung hưng, An thanh hầu Nguyễn Kim còn được coi là vị triệu tổ của nhà Nguyễn, khởi nguồn cho sự phát tích vương hệ Nguyễn Phúc (Nguyễn Phước) tộc. An thanh hầu Nguyễn Kim, vị trung thần của nhà Lê, đã tìm phò dựng vua Lê Trang Tông, góp phần trung hưng triều đại nhà Lê cho tới Lê Chiêu Thống
Lê Chiêu Thống (1765-1793) tên thật Lê Duy Khiêm là vị hoàng đế thứ 16 và cuối cùng của Hoàng triều Lê nước Đại Việt. Ông là cháu đích tôn của vua Lê Hiển Tông, lên ngôi trong bối cảnh quân Tây Sơn từ phương Nam tràn chiếm Bắc Hà, lật đổ chúa Trịnh.
VÌ SAO VUA LÊ CHIÊU THỐNG KHÔNG PHỤC QUỐC ĐƯỢC NHƯ CHÚA NGUYỄN ?
Nhân tâm quyết định tất cả , trong khi cùng hoàn cảnh thua chạy Nguyễn Phúc Ánh được dân chúng trong Nam từ ăn mày đến phú hào ủng hộ thì dân Bắc lại trở mặt trơ trẻn lắm, thậm chí thừa cơ cướp luôn tài sản ông vua họ Lê thất thế này.
Chuyện xảy ra vào tháng 9 năm Đinh Mùi (1787), nghe tin tướng cũ của mình là Nguyễn Hữu Chỉnh chuyên quyền ở đất Bắc, Nguyễn Huệ sai Vũ Văn Nhậm đem quân ra đánh. Vua Lê Chiêu Thống hoảng sợ chạy theo Nguyễn Hữu Chỉnh sang đất Kinh Bắc. Khi đến nơi, Nguyễn Hữu Chỉnh qua sông Như Nguyệt tìm chỗ đóng quân, sai trấn thủ Kinh Bắc là Nguyễn Cảnh Thước (còn gọi là Thước Vũ) hộ giá đi sau. Không ngờ viên quan này thấy vua ở cảnh sa cơ, chỉ có mấy chục người hầu cận nên đã ép vua đưa tiền bạc rồi mới tìm thuyền chở qua sông. Lê Chiêu Thống còn bốn mươi lạng vàng đều phải đưa ra hết.
Tình cảnh vua quan nhà Lê khi đó được sách Hoàng Lê nhất thống chí viết như sau: “Thước liền gọi lái đò đưa thuyền đến bến, chở nhà vua và đám người cùng đi qua sông. Khi vua đã lên bờ, Thước lại cho người đuổi theo, lột chiếc ngự bào vua đang mặc. Vua ứa nước mắt, cởi ngự bào trao cho chúng rồi chạy về núi Như Thiết”.
Trong sách Đại Nam quốc sử diễn ca có đoạn rằng:
Văn Nhậm kéo đến Thăng Long,
Lê Hoàng thảng thốt qua sông Nhị Hà.
Bắc Ninh cũng đất dân nhà,
Bạc thay Cảnh Thước sao mà bất nhân.
Lỡ nào quên nghĩa cố quân,
Đóng thành không rước, sai quân cướp đường.
Còn sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục cho biết, những tùy tùng của vua cũng bị “Cảnh Thước tung thủ hạ ra chặn đường, cướp bóc những kẻ đi theo ngự giá”. Theo sách Lê triều dã sử thì trước đó xa giá và tùy tùng theo Lê Chiêu Thống đã bị dân chúng ở vùng Thị Cầu và Đáp Cầu kéo đến cướp bóc của cải: “Hoàng thượng cùng với Chỉnh đến Kinh Bắc, quan trấn là Thước Vũ đóng giữ thành không dung nạp, lại bị dân Thị Cầu và Đáp Cầu cướp hết của cải trong khi lính đuổi bắt của Vũ Văn Nhậm đã áp sát phía sau”.
Nhận xét về thảm cảnh chung của Lê Chiêu Thống, sách Việt sử chí dị có viết: “Nội các vua trong lịch sử nước nhà cổ lai, chỉ có vua Lê Mẫn Đế gặp nhiều nỗi gian truân, nếm đủ mùi cay đắng, thân thế khổ nhục lao đọa, đáng cho người ta ca khóc bi thương hơn cả. Trước đây và sau này, tuy có lắm ông cũng vì quốc nạn mà phải bôn ba khốn đốn, tạm gọi là phong trần, cho đến nỗi ẩn núp vào thâm sơn cùng cốc hàng đôi ba năm, nhiều lúc nhịn đói nhịn khát, nhưng sánh lại cũng chưa bằng nửa phần của Lê Mẫn Đế”.
Sau này khi theo Đại Thanh về Thăng Long
Vua Lê Chiêu Thống là một người có tính hẹp hòi, khắc nghiệt, sau khi nhờ sức quân Thanh, lấy được Thăng Long, làm luôn những việc báo ân, trả oán cốt thỏa tư ý, yêu ghét thiên lệch và riêng theo tình cảm cá nhân, chứ chẳng cân nhắc bằng lý trí mà đặt quốc gia trên hết. Trong dịp này, Lê Chiêu Thống lộ hết cái bản tướng bất xứng chức. Hồi tháng 11 năm Chiêu Thống thứ hai (Mậu Thân - 1788) vua Lê trị tội những người xuống hàng Tây Sơn. Bấy giờ trong họ nhà vua có người tòng nữ kết duyên với tướng Tây Sơn đã có thai, vậy mà vua Lê sai mổ bụng, lấy thai, giết chết cả hai mẹ con vô tội. Chính Lê Chiêu Thống lại sai chặt chân ba người hoàng thúc quăng ra giữa chợ.
Chính vì nhận ra lòng người Bắc hà không hướng về nhà Lê nhiều như mong đợi nên nhà Thanh đã từ chối vua Lê mà công nhận nhà Tây sơn , cũng vì vậy Nguyễn Phúc Ánh không trả ngôi Vua cho người họ Lê như ông tổ Nguyễn Kim. Sử Nguyễn ghi vắn tắt " Khí số nhà Lê đã tận "
Lê Chiêu Thống (1765-1793) tên thật Lê Duy Khiêm là vị hoàng đế thứ 16 và cuối cùng của Hoàng triều Lê nước Đại Việt. Ông là cháu đích tôn của vua Lê Hiển Tông, lên ngôi trong bối cảnh quân Tây Sơn từ phương Nam tràn chiếm Bắc Hà, lật đổ chúa Trịnh.
Nhân tâm quyết định tất cả , trong khi cùng hoàn cảnh thua chạy Nguyễn Phúc Ánh được dân chúng trong Nam từ ăn mày đến phú hào ủng hộ thì dân Bắc lại trở mặt trơ trẻn lắm, thậm chí thừa cơ cướp luôn tài sản ông vua họ Lê thất thế này.
Chuyện xảy ra vào tháng 9 năm Đinh Mùi (1787), nghe tin tướng cũ của mình là Nguyễn Hữu Chỉnh chuyên quyền ở đất Bắc, Nguyễn Huệ sai Vũ Văn Nhậm đem quân ra đánh. Vua Lê Chiêu Thống hoảng sợ chạy theo Nguyễn Hữu Chỉnh sang đất Kinh Bắc. Khi đến nơi, Nguyễn Hữu Chỉnh qua sông Như Nguyệt tìm chỗ đóng quân, sai trấn thủ Kinh Bắc là Nguyễn Cảnh Thước (còn gọi là Thước Vũ) hộ giá đi sau. Không ngờ viên quan này thấy vua ở cảnh sa cơ, chỉ có mấy chục người hầu cận nên đã ép vua đưa tiền bạc rồi mới tìm thuyền chở qua sông. Lê Chiêu Thống còn bốn mươi lạng vàng đều phải đưa ra hết.
Tình cảnh vua quan nhà Lê khi đó được sách Hoàng Lê nhất thống chí viết như sau: “Thước liền gọi lái đò đưa thuyền đến bến, chở nhà vua và đám người cùng đi qua sông. Khi vua đã lên bờ, Thước lại cho người đuổi theo, lột chiếc ngự bào vua đang mặc. Vua ứa nước mắt, cởi ngự bào trao cho chúng rồi chạy về núi Như Thiết”.
Trong sách Đại Nam quốc sử diễn ca có đoạn rằng:
Văn Nhậm kéo đến Thăng Long,
Lê Hoàng thảng thốt qua sông Nhị Hà.
Bắc Ninh cũng đất dân nhà,
Bạc thay Cảnh Thước sao mà bất nhân.
Lỡ nào quên nghĩa cố quân,
Đóng thành không rước, sai quân cướp đường.
Còn sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục cho biết, những tùy tùng của vua cũng bị “Cảnh Thước tung thủ hạ ra chặn đường, cướp bóc những kẻ đi theo ngự giá”. Theo sách Lê triều dã sử thì trước đó xa giá và tùy tùng theo Lê Chiêu Thống đã bị dân chúng ở vùng Thị Cầu và Đáp Cầu kéo đến cướp bóc của cải: “Hoàng thượng cùng với Chỉnh đến Kinh Bắc, quan trấn là Thước Vũ đóng giữ thành không dung nạp, lại bị dân Thị Cầu và Đáp Cầu cướp hết của cải trong khi lính đuổi bắt của Vũ Văn Nhậm đã áp sát phía sau”.
Nhận xét về thảm cảnh chung của Lê Chiêu Thống, sách Việt sử chí dị có viết: “Nội các vua trong lịch sử nước nhà cổ lai, chỉ có vua Lê Mẫn Đế gặp nhiều nỗi gian truân, nếm đủ mùi cay đắng, thân thế khổ nhục lao đọa, đáng cho người ta ca khóc bi thương hơn cả. Trước đây và sau này, tuy có lắm ông cũng vì quốc nạn mà phải bôn ba khốn đốn, tạm gọi là phong trần, cho đến nỗi ẩn núp vào thâm sơn cùng cốc hàng đôi ba năm, nhiều lúc nhịn đói nhịn khát, nhưng sánh lại cũng chưa bằng nửa phần của Lê Mẫn Đế”.
Sau này khi theo Đại Thanh về Thăng Long
Vua Lê Chiêu Thống là một người có tính hẹp hòi, khắc nghiệt, sau khi nhờ sức quân Thanh, lấy được Thăng Long, làm luôn những việc báo ân, trả oán cốt thỏa tư ý, yêu ghét thiên lệch và riêng theo tình cảm cá nhân, chứ chẳng cân nhắc bằng lý trí mà đặt quốc gia trên hết. Trong dịp này, Lê Chiêu Thống lộ hết cái bản tướng bất xứng chức. Hồi tháng 11 năm Chiêu Thống thứ hai (Mậu Thân - 1788) vua Lê trị tội những người xuống hàng Tây Sơn. Bấy giờ trong họ nhà vua có người tòng nữ kết duyên với tướng Tây Sơn đã có thai, vậy mà vua Lê sai mổ bụng, lấy thai, giết chết cả hai mẹ con vô tội. Chính Lê Chiêu Thống lại sai chặt chân ba người hoàng thúc quăng ra giữa chợ.
Chính vì nhận ra lòng người Bắc hà không hướng về nhà Lê nhiều như mong đợi nên nhà Thanh đã từ chối vua Lê mà công nhận nhà Tây sơn , cũng vì vậy Nguyễn Phúc Ánh không trả ngôi Vua cho người họ Lê như ông tổ Nguyễn Kim. Sử Nguyễn ghi vắn tắt " Khí số nhà Lê đã tận "
