Don Jong Un
Trai thôn
Sự khinh miệt và phỉ báng nhà Nguyễn, từ các Chúa Nguyễn, Vua Nguyễn, cho đến các danh thần triều Nguyễn, là kết quả của cả quá trình sử dụng lịch sử để phục vụ mục đích chính trị, một nhà quan sát về văn hóa từ trong nước nói với nhật báo Người Việt giữa những tranh cãi gay gắt về Vua Gia Long và Tả Quân Lê Văn Duyệt.
Lăng Ông thờ Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt ở Sài Gòn. (Hình: Thanh Niên)
Sự chính trị hóa này làm cho lịch sử được diễn giải và giáo dục qua lăng kính ý thức hệ, khiến lịch sử không còn trung thực, khách quan, và công bằng, cũng theo lời nhà quan sát này, gây ra cái nhìn lệch lạc và có phần hằn học về triều Nguyễn của một bộ phận dân chúng trong nước.
Kẻ chê người khen
Giữa Tháng Mười, mạng xã hội bùng lên tranh cãi dữ dội về hai nhân vật nổi bật nhất của triều Nguyễn là Vua Gia Long, vị vua sáng lập triều Nguyễn, và Tả Quân Lê Văn Duyệt, khai quốc công thần của triều Nguyễn mà sau này là Tổng Trấn Gia Định Thành.
Cụ thể, các YouTuber Én Bạc và HĐ và một số Facebooker gọi hai nhân vật lịch sử của triều Nguyền này một cách miệt thị là “thằng,” “tội đồ dân tộc,” “kẻ phản quốc,” “cõng rắn cắn gà nhà,” hay “rước voi giày mả tổ…”
Thậm chí, một vị tướng cấp cao trong quân đội Việt Nam là Trung Tướng Nguyễn Thanh Tuấn, người từng là cục trưởng Cục Tuyên Huấn, Tổng Cục Chính Trị, còn kêu gọi trên Facebook rằng phải “khẳng định rõ tội lỗi, không thể để những kẻ rước giặc vào nhà thành người yêu nước.”
Thái độ này đối với Vua Gia Long và Tả Quân Lê Văn Duyệt ngay lập tức gây ra làn sóng phẫn nộ, khiến chính quyền thành phố Sài Gòn cũng phải vào cuộc chấn chỉnh.
Các ý kiến phản bác cho rằng sự miệt thị triều Nguyễn là “sự vô ơn” đối với công lao các Chúa Nguyễn mở mang bờ cõi, công lao Vua Gia Long thống nhất đất nước, chấm dứt thời kỳ đất nước bị chia cắt, loạn lạc và công lao triều Nguyễn tạo dựng nên lãnh thổ đất nước rộng lớn nhất trong lịch sử.
Còn thái độ vô lễ với Tả Quân Lê Văn Duyệt bị lên án là chà đạp lên tình cảm biết ơn và tôn kính của người dân Nam Bộ xưa nay đối với một người được xem như vị phúc thần bảo trợ cho đất Sài Gòn-Gia Định.
Đến ngày 16 Tháng Mười, giới chức văn hóa thành phố công khai xem việc phỉ báng Tả Quân Lê Văn Duyệt là “hành vi xúc phạm danh nhân, anh hùng dân tộc” trong một cuộc họp báo được báo Tuổi Trẻ tường thuật.
Sở Văn Hóa-Thông Tin thành phố cho biết chính quyền đã “đánh giá đúng công lao, tài năng của Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt với vùng đất Sài Gòn-Gia Định cũng như trong việc mở mang bờ cõi đất nước” với việc đặt tên đường Lê Văn Duyệt, cũng theo tờ Tuổi Trẻ.
Tuy nhiên, cơ quan này lại không đả động gì đến việc phỉ báng Vua Gia Long trong cuộc họp báo này, theo ghi nhận của nhật báo Người Việt.
Xóa dấu vết triều Nguyễn?
Thực ra, Sài Gòn có tên đường Lê Văn Duyệt, nhưng không hề có con đường nào mang tên Gia Long hay Nguyễn Ánh, tên húy của ông, còn ngôi trường trung học Gia Long sau năm 1975 đã được đổi tên thành Nguyễn Thị Minh Khai.
Trong khi đó, đối thủ chính trị lớn nhất của Vua Gia Long là Vua Quang Trung lại được đặt cả tên Quang Trung và Nguyễn Huệ, tên húy của ông, cho các con đường ở thành phố này, trong đó đường Nguyễn Huệ là con đường lớn nằm ngay giữa trung tâm.
Trưởng trung học Gia Long sau năm 1975 bị đổi tên thành Nguyễn Thị Minh Khai. (Hình: Pháp Luật)
Không chỉ Sài Gòn mà tất cả các thành phố lớn khắp Việt Nam không có con đường nào mang tên vị vua sáng lập triều Nguyễn. Ngay cả Huế – kinh đô do Vua Gia Long chọn và gắn liền với ông – cũng không có đường nào mang tên ông, trong khi các vị vua sáng lập các triều đại khác trong lịch sử Việt Nam như Ngô Quyền, Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Lý Thái Tổ, Trần Thái Tông, Lê Lợi… đều được đặt tên đường ở các thành phố lớn, theo tìm hiểu của Người Việt.
Không chỉ Vua Gia Long mà các nhân vật khác của nhà Nguyễn, từ vua, chúa, cho đến các công thần đều bị chính quyền ruồng bỏ sau năm 1975, cũng theo tìm hiểu của Người Việt.
Chẳng hạn, trước năm 1975, Sài Gòn có con đường Lê Văn Duyệt, nhưng sau năm 1975, đường bị đổi tên thành Cách Mạng Tháng Tám. Các con đường khác như Nguyễn Hoàng, Hiền Vương, Thành Thái, Duy Tân, Võ Tánh, Phan Thanh Giản, Trương Minh Giảng, Ngô Tùng Châu… đều cùng chung số phận với đường Lê Văn Duyệt cũ sau năm 1975.
Trong khi đó, các danh tướng và danh thần Tây Sơn như Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu, Nguyễn Thiếp… đều được chính quyền thành phố chọn đặt tên đường sau năm 1975.
Tuy nhiên, chính quyền mới cũng có lựa chọn một số nhân vật triều Nguyễn để đặt tên đường như Nguyễn Phúc Nguyên, Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết, Tùng Thiện Vương, Tuy Lý Vương…và Bệnh Viện Phụ Sản Từ Dũ (đặt theo tên Thái Hậu Từ Dụ) vốn đã có từ trước được giữ nguyên tên sau năm 1975.
Vua Gia Long và Tả Quân Lê Văn Duyệt là hai nhân vật gắn liền với lịch sử đất Sài Gòn-Gia Định. Vua Gia Long trên đường bôn tẩu từng có thời gian dài đóng ở Gia Định. Ông được người dân Gia Định và miền Nam trung thành đi theo, cưu mang, hỗ trợ trong cuộc chiến sống mái với quân Tây Sơn của Nguyễn Huệ.
Còn Tả Quân Lê Văn Duyệt là người đã xây dựng Gia Định thành nơi thái bình thịnh trị, kinh tế phồn thịnh, đời sống sung túc, trị an yên ổn, giao thương sầm uất, ngoại giao mở rộng trong thời kỳ ông làm tổng trấn. Người dân Sài Gòn-Gia Định tôn kính gọi ông là “Đức Tả Quân,” “Đức Thượng Công,” hay đơn giản là “Ông Thượng,” và ngôi đền thờ ông mà người dân vẫn gọi dân dã là “Lăng Ông Bà Chiểu” đến nay vẫn được người dân hương khói phụng thờ.
Tuy nhiên, dưới cái nhìn của các sử gia ******** thì Vua Gia Long và cả triều Nguyễn của ông và các con cháu ông được xem là “đớn hèn,” “bạc nhược,” làm mất nước vào tay thực dân Pháp và hợp tác với Pháp đàn áp người dân Việt Nam.
Riêng Vua Gia Long còn bị lên án là “phản quốc,” “bán nước,” “cõng rắn cắn gà nhà,” “rước voi giày mả tổ,” với các hành động đưa quân Xiêm vào đánh với Tây Sơn, hay cho Hoàng Tử Cảnh đi làm con tin và ký Hiệp Ước Versailles để cầu viện quân Pháp trong đó đề xuất cắt đất cho Pháp.
Vua Gia Long còn là người đối đầu với Vua Quang Trung, vị anh hùng dân tộc có công đánh đuổi quân Thanh và quân Xiêm xâm lược, nên càng bị chính quyền ********, vốn đề cao việc chống giặc ngoại xâm trong lúc họ đang tiến hành các cuộc chiến chống Pháp, chống Mỹ, xem là nhân vật phản diện trước Nguyễn Huệ là anh hùng chính diện.
Tả Quân Lê Văn Duyệt, vì đi theo Vua Gia Long từ những ngày đầu, nên cũng bị chính quyền kết tội “cùng một giuộc” với Vua Gia Long.
Quan điểm này thể hiện xuyên suốt trong sách sử do các nhà sử học xã hội chủ nghĩa soạn thảo và được giảng dạy trong trường lớp ở trong nước, theo tìm hiểu của Người Việt. Chính vì vậy, giới trẻ trong nước ít người biết đến công lao mở mang bờ cõi của các Chúa Nguyễn, công lao cai trị của Tả Quân Lê Văn Duyệt, hay công cuộc phục quốc gian khổ của Nguyễn Ánh.
“Công cụ chính trị”
“Cách diễn giải lịch sử của khối xã hội chủ nghĩa như là sự xét lại lịch sử của chính dân tộc mình để phục vụ cho ý thức hệ đã sản sinh ra một lớp người bị thao túng, hoàn toàn mơ hồ về lịch sử cha ông,” nhạc sĩ Tuấn Khanh nhận định với Người Việt từ trong nước.
Hai ngôi mộ của Tả Quân Lê Văn Duyệt và phu nhân trong khuôn viên Lăng Ông. (Hình: Lao Động)
Theo phân tích của ông thì các nhà sử học ******** “có khuynh hướng dùng lịch sử như một công cụ để giáo dục và tuyên truyền về ý thức hệ hơn là nhìn nhận chân thật về những gì diễn ra trong quá khứ.”
“Họ từ lâu đã chủ trương đánh giá lịch sử theo tinh thần thượng tôn nhiệm vụ cách mạng, đả phá phong kiến, và quan trọng nhất là phải chứng minh có hệ tư tưởng khác biệt với miền nam Việt Nam Cộng Hòa,” ông Khanh nói.
Chính cách diễn giải lịch sử theo hướng chính trị này đã “dẫn đến những cuộc tranh luận phỉ báng và xé nát ngày hôm qua, vốn đã dựng nên một nước Việt Nam hôm nay,” cũng theo ý kiến của người nhạc sĩ này.
Ông chỉ ra hai lớp sử gia ở Việt Nam hiện nay, một là những người nghiên cứu với tinh thần trung dung, dựa trên những thuyết, phân tích, hiện đại, và những chứng cứ tham khảo công phu và hai là các nhà sử học nghiên cứu theo tinh thần được chỉ đạo và chỉ bổ sung, làm đầy đặn thêm những quan điểm chính trị, ý thức hệ được các lãnh đạo đưa xuống.
“Tuy nhiên, thỉnh thoảng cũng có những nhà sử học chân chính (thuộc lớp sử gia xã hội chủ nghĩa) vẫn cất tiếng nói độc lập, ngược dòng, nói lại như nhà sử học Trần Quốc Vượng, Phan Huy Lê…,” ông nói.
“Lỗi của giới cầm quyền”
“Việc để xảy ra những chuyện tranh luận, chửi bới, phủ nhận cha ông và gây ra một vết thương trong lòng dân tộc – lỗi chính thuộc về những người cầm quyền,” nhạc sĩ Tuấn Khanh chỉ trích.
Ông dẫn ra việc “các quốc gia ******** hàng đầu như Nga hay Trung Quốc đã bắt đầu nhìn lại, và viết lại lịch sử một cách đúng đắn để dân tộc có thể phát triển bình thường” để bày tỏ hy vọng chính quyền Việt Nam sẽ nhìn nhận lịch sử một cách công bằng hơn.
“Vấn đề cốt lõi là phải thay đổi về ý thức hệ đang sử dụng lịch sử của dân tộc như một công cụ để phục vụ cho con đường chính trị,” nhạc sĩ Tuấn Khanh nhấn mạnh
Lăng Ông thờ Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt ở Sài Gòn. (Hình: Thanh Niên)Sự chính trị hóa này làm cho lịch sử được diễn giải và giáo dục qua lăng kính ý thức hệ, khiến lịch sử không còn trung thực, khách quan, và công bằng, cũng theo lời nhà quan sát này, gây ra cái nhìn lệch lạc và có phần hằn học về triều Nguyễn của một bộ phận dân chúng trong nước.
Kẻ chê người khen
Giữa Tháng Mười, mạng xã hội bùng lên tranh cãi dữ dội về hai nhân vật nổi bật nhất của triều Nguyễn là Vua Gia Long, vị vua sáng lập triều Nguyễn, và Tả Quân Lê Văn Duyệt, khai quốc công thần của triều Nguyễn mà sau này là Tổng Trấn Gia Định Thành.
Cụ thể, các YouTuber Én Bạc và HĐ và một số Facebooker gọi hai nhân vật lịch sử của triều Nguyền này một cách miệt thị là “thằng,” “tội đồ dân tộc,” “kẻ phản quốc,” “cõng rắn cắn gà nhà,” hay “rước voi giày mả tổ…”
Thậm chí, một vị tướng cấp cao trong quân đội Việt Nam là Trung Tướng Nguyễn Thanh Tuấn, người từng là cục trưởng Cục Tuyên Huấn, Tổng Cục Chính Trị, còn kêu gọi trên Facebook rằng phải “khẳng định rõ tội lỗi, không thể để những kẻ rước giặc vào nhà thành người yêu nước.”
Thái độ này đối với Vua Gia Long và Tả Quân Lê Văn Duyệt ngay lập tức gây ra làn sóng phẫn nộ, khiến chính quyền thành phố Sài Gòn cũng phải vào cuộc chấn chỉnh.
Các ý kiến phản bác cho rằng sự miệt thị triều Nguyễn là “sự vô ơn” đối với công lao các Chúa Nguyễn mở mang bờ cõi, công lao Vua Gia Long thống nhất đất nước, chấm dứt thời kỳ đất nước bị chia cắt, loạn lạc và công lao triều Nguyễn tạo dựng nên lãnh thổ đất nước rộng lớn nhất trong lịch sử.
Còn thái độ vô lễ với Tả Quân Lê Văn Duyệt bị lên án là chà đạp lên tình cảm biết ơn và tôn kính của người dân Nam Bộ xưa nay đối với một người được xem như vị phúc thần bảo trợ cho đất Sài Gòn-Gia Định.
Đến ngày 16 Tháng Mười, giới chức văn hóa thành phố công khai xem việc phỉ báng Tả Quân Lê Văn Duyệt là “hành vi xúc phạm danh nhân, anh hùng dân tộc” trong một cuộc họp báo được báo Tuổi Trẻ tường thuật.
Sở Văn Hóa-Thông Tin thành phố cho biết chính quyền đã “đánh giá đúng công lao, tài năng của Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt với vùng đất Sài Gòn-Gia Định cũng như trong việc mở mang bờ cõi đất nước” với việc đặt tên đường Lê Văn Duyệt, cũng theo tờ Tuổi Trẻ.
Tuy nhiên, cơ quan này lại không đả động gì đến việc phỉ báng Vua Gia Long trong cuộc họp báo này, theo ghi nhận của nhật báo Người Việt.
Xóa dấu vết triều Nguyễn?
Thực ra, Sài Gòn có tên đường Lê Văn Duyệt, nhưng không hề có con đường nào mang tên Gia Long hay Nguyễn Ánh, tên húy của ông, còn ngôi trường trung học Gia Long sau năm 1975 đã được đổi tên thành Nguyễn Thị Minh Khai.
Trong khi đó, đối thủ chính trị lớn nhất của Vua Gia Long là Vua Quang Trung lại được đặt cả tên Quang Trung và Nguyễn Huệ, tên húy của ông, cho các con đường ở thành phố này, trong đó đường Nguyễn Huệ là con đường lớn nằm ngay giữa trung tâm.
Trưởng trung học Gia Long sau năm 1975 bị đổi tên thành Nguyễn Thị Minh Khai. (Hình: Pháp Luật)Không chỉ Sài Gòn mà tất cả các thành phố lớn khắp Việt Nam không có con đường nào mang tên vị vua sáng lập triều Nguyễn. Ngay cả Huế – kinh đô do Vua Gia Long chọn và gắn liền với ông – cũng không có đường nào mang tên ông, trong khi các vị vua sáng lập các triều đại khác trong lịch sử Việt Nam như Ngô Quyền, Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Lý Thái Tổ, Trần Thái Tông, Lê Lợi… đều được đặt tên đường ở các thành phố lớn, theo tìm hiểu của Người Việt.
Không chỉ Vua Gia Long mà các nhân vật khác của nhà Nguyễn, từ vua, chúa, cho đến các công thần đều bị chính quyền ruồng bỏ sau năm 1975, cũng theo tìm hiểu của Người Việt.
Chẳng hạn, trước năm 1975, Sài Gòn có con đường Lê Văn Duyệt, nhưng sau năm 1975, đường bị đổi tên thành Cách Mạng Tháng Tám. Các con đường khác như Nguyễn Hoàng, Hiền Vương, Thành Thái, Duy Tân, Võ Tánh, Phan Thanh Giản, Trương Minh Giảng, Ngô Tùng Châu… đều cùng chung số phận với đường Lê Văn Duyệt cũ sau năm 1975.
Trong khi đó, các danh tướng và danh thần Tây Sơn như Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu, Nguyễn Thiếp… đều được chính quyền thành phố chọn đặt tên đường sau năm 1975.
Tuy nhiên, chính quyền mới cũng có lựa chọn một số nhân vật triều Nguyễn để đặt tên đường như Nguyễn Phúc Nguyên, Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết, Tùng Thiện Vương, Tuy Lý Vương…và Bệnh Viện Phụ Sản Từ Dũ (đặt theo tên Thái Hậu Từ Dụ) vốn đã có từ trước được giữ nguyên tên sau năm 1975.
Vua Gia Long và Tả Quân Lê Văn Duyệt là hai nhân vật gắn liền với lịch sử đất Sài Gòn-Gia Định. Vua Gia Long trên đường bôn tẩu từng có thời gian dài đóng ở Gia Định. Ông được người dân Gia Định và miền Nam trung thành đi theo, cưu mang, hỗ trợ trong cuộc chiến sống mái với quân Tây Sơn của Nguyễn Huệ.
Còn Tả Quân Lê Văn Duyệt là người đã xây dựng Gia Định thành nơi thái bình thịnh trị, kinh tế phồn thịnh, đời sống sung túc, trị an yên ổn, giao thương sầm uất, ngoại giao mở rộng trong thời kỳ ông làm tổng trấn. Người dân Sài Gòn-Gia Định tôn kính gọi ông là “Đức Tả Quân,” “Đức Thượng Công,” hay đơn giản là “Ông Thượng,” và ngôi đền thờ ông mà người dân vẫn gọi dân dã là “Lăng Ông Bà Chiểu” đến nay vẫn được người dân hương khói phụng thờ.
Tuy nhiên, dưới cái nhìn của các sử gia ******** thì Vua Gia Long và cả triều Nguyễn của ông và các con cháu ông được xem là “đớn hèn,” “bạc nhược,” làm mất nước vào tay thực dân Pháp và hợp tác với Pháp đàn áp người dân Việt Nam.
Riêng Vua Gia Long còn bị lên án là “phản quốc,” “bán nước,” “cõng rắn cắn gà nhà,” “rước voi giày mả tổ,” với các hành động đưa quân Xiêm vào đánh với Tây Sơn, hay cho Hoàng Tử Cảnh đi làm con tin và ký Hiệp Ước Versailles để cầu viện quân Pháp trong đó đề xuất cắt đất cho Pháp.
Vua Gia Long còn là người đối đầu với Vua Quang Trung, vị anh hùng dân tộc có công đánh đuổi quân Thanh và quân Xiêm xâm lược, nên càng bị chính quyền ********, vốn đề cao việc chống giặc ngoại xâm trong lúc họ đang tiến hành các cuộc chiến chống Pháp, chống Mỹ, xem là nhân vật phản diện trước Nguyễn Huệ là anh hùng chính diện.
Tả Quân Lê Văn Duyệt, vì đi theo Vua Gia Long từ những ngày đầu, nên cũng bị chính quyền kết tội “cùng một giuộc” với Vua Gia Long.
Quan điểm này thể hiện xuyên suốt trong sách sử do các nhà sử học xã hội chủ nghĩa soạn thảo và được giảng dạy trong trường lớp ở trong nước, theo tìm hiểu của Người Việt. Chính vì vậy, giới trẻ trong nước ít người biết đến công lao mở mang bờ cõi của các Chúa Nguyễn, công lao cai trị của Tả Quân Lê Văn Duyệt, hay công cuộc phục quốc gian khổ của Nguyễn Ánh.
“Công cụ chính trị”
“Cách diễn giải lịch sử của khối xã hội chủ nghĩa như là sự xét lại lịch sử của chính dân tộc mình để phục vụ cho ý thức hệ đã sản sinh ra một lớp người bị thao túng, hoàn toàn mơ hồ về lịch sử cha ông,” nhạc sĩ Tuấn Khanh nhận định với Người Việt từ trong nước.
Hai ngôi mộ của Tả Quân Lê Văn Duyệt và phu nhân trong khuôn viên Lăng Ông. (Hình: Lao Động)Theo phân tích của ông thì các nhà sử học ******** “có khuynh hướng dùng lịch sử như một công cụ để giáo dục và tuyên truyền về ý thức hệ hơn là nhìn nhận chân thật về những gì diễn ra trong quá khứ.”
“Họ từ lâu đã chủ trương đánh giá lịch sử theo tinh thần thượng tôn nhiệm vụ cách mạng, đả phá phong kiến, và quan trọng nhất là phải chứng minh có hệ tư tưởng khác biệt với miền nam Việt Nam Cộng Hòa,” ông Khanh nói.
Chính cách diễn giải lịch sử theo hướng chính trị này đã “dẫn đến những cuộc tranh luận phỉ báng và xé nát ngày hôm qua, vốn đã dựng nên một nước Việt Nam hôm nay,” cũng theo ý kiến của người nhạc sĩ này.
Ông chỉ ra hai lớp sử gia ở Việt Nam hiện nay, một là những người nghiên cứu với tinh thần trung dung, dựa trên những thuyết, phân tích, hiện đại, và những chứng cứ tham khảo công phu và hai là các nhà sử học nghiên cứu theo tinh thần được chỉ đạo và chỉ bổ sung, làm đầy đặn thêm những quan điểm chính trị, ý thức hệ được các lãnh đạo đưa xuống.
“Tuy nhiên, thỉnh thoảng cũng có những nhà sử học chân chính (thuộc lớp sử gia xã hội chủ nghĩa) vẫn cất tiếng nói độc lập, ngược dòng, nói lại như nhà sử học Trần Quốc Vượng, Phan Huy Lê…,” ông nói.
“Lỗi của giới cầm quyền”
“Việc để xảy ra những chuyện tranh luận, chửi bới, phủ nhận cha ông và gây ra một vết thương trong lòng dân tộc – lỗi chính thuộc về những người cầm quyền,” nhạc sĩ Tuấn Khanh chỉ trích.
Ông dẫn ra việc “các quốc gia ******** hàng đầu như Nga hay Trung Quốc đã bắt đầu nhìn lại, và viết lại lịch sử một cách đúng đắn để dân tộc có thể phát triển bình thường” để bày tỏ hy vọng chính quyền Việt Nam sẽ nhìn nhận lịch sử một cách công bằng hơn.
“Vấn đề cốt lõi là phải thay đổi về ý thức hệ đang sử dụng lịch sử của dân tộc như một công cụ để phục vụ cho con đường chính trị,” nhạc sĩ Tuấn Khanh nhấn mạnh
