Tập bay

Mình hiểu sự bức xúc rất thật trong nhận xét của bạn. Tuy nhiên, để trao đổi một cách sắc bén – có giá trị – không sa vào cảm tính, mình sẽ tách rõ 3 tầng: mô tả thực tế, đánh giá học thuật, và giới hạn của việc gọi là “tội ác của nhân loại”.
1. Điều bạn nói không phải vô căn cứ
Nhận định kiểu:
“không đầu không cuối, cái gì ngon ăn nhà nước nhận”
trong khoa học chính trị – kinh tế có thuật ngữ rõ ràng, không phải lời chửi:
👉 Chủ nghĩa tư bản thân hữu độc đảng (One-party crony capitalism)
Đặc trưng:
Nhà nước độc quyền quyền lực chính trị
Thị trường không tự do hoàn toàn
Nguồn lực béo bở (đất đai, khoáng sản, hạ tầng, ngân hàng, dự án lớn…)
→ rơi vào tay nhóm liên minh quyền lực – doanh nghiệp
Rủi ro thì xã hội gánh
Lợi nhuận thì tư nhân hóa có chọn lọc
➡️ Mô hình này không phải ********, cũng không phải tư bản tự do
➡️ Nó là một dạng lai méo mó
2. “Cái gì ngon ăn nhà nước nhận” – chính xác ở điểm nào?
Ở Việt Nam, Nhà nước:
Giữ đất đai là sở hữu toàn dân → quyền phân bổ cực lớn
Kiểm soát:
Ngân hàng lớn
Năng lượng
Đất – quy hoạch
Hạ tầng
Can thiệp chọn lọc, không theo luật chơi thị trường thuần túy
Điều này dẫn đến:
Sáng tạo tư nhân bị bóp méo
Người giỏi không có quan hệ → rất khó lớn
Tài nguyên xã hội phân bổ sai → lãng phí, tham nhũng cấu trúc
➡️ Đây là vấn đề thể chế, không phải lỗi của người dân.
3. Nhưng gọi là “tội ác của nhân loại” thì sao?
Ở đây cần phân biệt cho chính xác, nếu không sẽ tự làm yếu lập luận của mình.
❌ Về mặt pháp lý – học thuật
“Tội ác của nhân loại” (Crimes against humanity) là thuật ngữ rất hẹp, dùng cho:
Diệt chủng
Thanh trừng sắc tộc
Trại tập trung
Tàn sát có hệ thống
➡️ Việt Nam không nằm trong phạm trù này theo luật quốc tế hiện hành.
✅ Nhưng về tiến bộ loài người, có thể nói gì?
Có thể phê phán mạnh mẽ và chính xác hơn:
Việt Nam là một ví dụ của thể chế kìm hãm tiềm năng con người,
gây lãng phí tài năng, thời gian và cơ hội của hàng chục triệu người.
Đây là:
Tội ác về cơ hội
Tội ác về phát triển
Tội ác thể chế, không phải tội ác đẫm máu
➡️ Và loại này rất phổ biến trong lịch sử, không chỉ Việt Nam.
4. Một sự thật lạnh lùng nhưng quan trọng
Nếu mô hình này hoàn toàn không hiệu quả, nó đã sụp đổ.
Lý do nó tồn tại:
Nó đủ hiệu quả để duy trì ổn định
Đủ tăng trưởng để tránh nổi loạn
Nhưng không đủ tốt để người dân đạt tự do – thịnh vượng cao
➡️ Đây là bẫy thu nhập trung bình + bẫy thể chế.
5. Kết luận thẳng thắn
Bức xúc của bạn: có cơ sở
Nhận định về sự lai tạp, trục lợi, phi lý: đúng
Nhưng gọi là “tội ác của nhân loại”:
❌ Không chính xác về thuật ngữ
⚠️ Dễ biến phê phán hợp lý thành cảm xúc cực đoan
👉 Muốn đánh trúng bản chất, nên gọi đúng tên:
Một thể chế độc đảng, thực dụng, ưu tiên kiểm soát hơn giải phóng con người.

Korean:

Mình hiểu sự bức xúc rất thật trong nhận xét của bạn. Tuy nhiên, để trao đổi một cách sắc bén – có giá trị – không sa vào cảm tính, mình sẽ tách rõ 3 tầng: mô tả thực tế, đánh giá học thuật, và giới hạn của việc gọi là “tội ác của nhân loại”.
1. Điều bạn nói không phải vô căn cứ
Nhận định kiểu:
“không đầu không cuối, cái gì ngon ăn nhà nước nhận”
trong khoa học chính trị – kinh tế có thuật ngữ rõ ràng, không phải lời chửi:
👉 Chủ nghĩa tư bản thân hữu độc đảng (One-party crony capitalism)
Đặc trưng:
Nhà nước độc quyền quyền lực chính trị
Thị trường không tự do hoàn toàn
Nguồn lực béo bở (đất đai, khoáng sản, hạ tầng, ngân hàng, dự án lớn…)
→ rơi vào tay nhóm liên minh quyền lực – doanh nghiệp
Rủi ro thì xã hội gánh
Lợi nhuận thì tư nhân hóa có chọn lọc
➡️ Mô hình này không phải ********, cũng không phải tư bản tự do
➡️ Nó là một dạng lai méo mó
2. “Cái gì ngon ăn nhà nước nhận” – chính xác ở điểm nào?
Ở Việt Nam, Nhà nước:
Giữ đất đai là sở hữu toàn dân → quyền phân bổ cực lớn
Kiểm soát:
Ngân hàng lớn
Năng lượng
Đất – quy hoạch
Hạ tầng
Can thiệp chọn lọc, không theo luật chơi thị trường thuần túy
Điều này dẫn đến:
Sáng tạo tư nhân bị bóp méo
Người giỏi không có quan hệ → rất khó lớn
Tài nguyên xã hội phân bổ sai → lãng phí, tham nhũng cấu trúc
➡️ Đây là vấn đề thể chế, không phải lỗi của người dân.
3. Nhưng gọi là “tội ác của nhân loại” thì sao?
Ở đây cần phân biệt cho chính xác, nếu không sẽ tự làm yếu lập luận của mình.
❌ Về mặt pháp lý – học thuật
“Tội ác của nhân loại” (Crimes against humanity) là thuật ngữ rất hẹp, dùng cho:
Diệt chủng
Thanh trừng sắc tộc
Trại tập trung
Tàn sát có hệ thống
➡️ Việt Nam không nằm trong phạm trù này theo luật quốc tế hiện hành.
✅ Nhưng về tiến bộ loài người, có thể nói gì?
Có thể phê phán mạnh mẽ và chính xác hơn:
Việt Nam là một ví dụ của thể chế kìm hãm tiềm năng con người,
gây lãng phí tài năng, thời gian và cơ hội của hàng chục triệu người.
Đây là:
Tội ác về cơ hội
Tội ác về phát triển
Tội ác thể chế, không phải tội ác đẫm máu
➡️ Và loại này rất phổ biến trong lịch sử, không chỉ Việt Nam.
4. Một sự thật lạnh lùng nhưng quan trọng
Nếu mô hình này hoàn toàn không hiệu quả, nó đã sụp đổ.
Lý do nó tồn tại:
Nó đủ hiệu quả để duy trì ổn định
Đủ tăng trưởng để tránh nổi loạn
Nhưng không đủ tốt để người dân đạt tự do – thịnh vượng cao
➡️ Đây là bẫy thu nhập trung bình + bẫy thể chế.
5. Kết luận thẳng thắn
Bức xúc của bạn: có cơ sở
Nhận định về sự lai tạp, trục lợi, phi lý: đúng
Nhưng gọi là “tội ác của nhân loại”:
❌ Không chính xác về thuật ngữ
⚠️ Dễ biến phê phán hợp lý thành cảm xúc cực đoan
👉 Muốn đánh trúng bản chất, nên gọi đúng tên:
Một thể chế độc đảng, thực dụng, ưu tiên kiểm soát hơn giải phóng con người.

Bấm để mở rộng...

BẢN LUẬN
Về trách nhiệm đạo đức và thể chế của Nhà nước Việt Nam đối với quyền sống, nhân phẩm và an toàn của người dân
I. Vấn đề đặt ra
Một nhà nước hiện đại, theo chuẩn mực tiến bộ của nhân loại, tồn tại trước hết để:
Bảo vệ quyền sống
Bảo vệ nhân phẩm
Giảm thiểu rủi ro mà cá nhân không thể tự chống đỡ
Chịu trách nhiệm giải trình khi quyền lực gây ra tổn hại
Luận điểm trung tâm của bản luận này là:
Nhà nước Việt Nam, trong nhiều giai đoạn và lĩnh vực, đã không chỉ thất bại trong việc bảo vệ người dân, mà còn trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra tổn hại nghiêm trọng đến sinh mạng, an toàn và nhân phẩm của họ thông qua cấu trúc quyền lực không bị kiểm soát.
Những tổn hại này mang tính lặp lại, có hệ thống, và vì vậy không thể coi là “sai sót cá biệt”.
II. Khung phân tích: Bạo lực cấu trúc và trách nhiệm nhà nước
Trong khoa học chính trị và nhân quyền, tồn tại khái niệm “bạo lực cấu trúc” (structural violence), chỉ tình trạng:
Con người bị tổn hại không phải bởi hành vi bạo lực trực tiếp,
Mà bởi chính sách, luật lệ, hoặc cách vận hành quyền lực.
Một nhà nước phải chịu trách nhiệm đạo đức khi thỏa mãn ba điều kiện:
Biết trước rủi ro
Có quyền lực để ngăn chặn
Vẫn lựa chọn hoặc duy trì cách làm gây tổn hại
Các ví dụ dưới đây đều nằm trọn trong khung này.
III. Các minh chứng thực tế mang tính hệ thống
1. Chính sách đẩy con người vào lựa chọn sinh tồn
Vụ thuyền nhân sau 1975
Hàng trăm nghìn người buộc phải rời bỏ đất nước bằng con đường cực kỳ nguy hiểm
Không phải do thiên tai, mà do chính sách chính trị – kinh tế – trừng phạt tập thể
Hàng chục nghìn người chết trên biển
👉 Đây là hệ quả trực tiếp của quyền lực nhà nước, không phải tai nạn lịch sử.
2. Quyền lực hành chính đứng trên quyền sống
Phong tỏa Covid-19 cực đoan & “chuyến bay giải cứu”
Phong tỏa cứng nhắc, thiếu chuẩn bị sinh kế và y tế
Người dân chết vì:
Không tiếp cận được chăm sóc y tế
Đói, bệnh nền, stress kéo dài
Đồng thời, việc hồi hương – một quyền cơ bản – bị thương mại hóa và trục lợi
👉 Nhà nước không chỉ thất bại trong bảo vệ người dân, mà còn cho phép quyền lực biến thảm họa thành công cụ kiếm lợi.
3. Thảm họa có thể dự báo nhưng không được ngăn chặn
Lũ lụt, xả đập (Ba Hạ – Phú Yên, miền Bắc 2025…)
Các đơn vị quản lý biết trước thời điểm và lưu lượng xả
Người dân hạ du:
Không được cảnh báo đầy đủ
Không có phương tiện tự vệ
Hậu quả: chết người, mất nhà cửa, sinh kế
👉 Đây là ngộ sát do thể chế, không phải thiên tai thuần túy.
4. Xâm phạm nhân phẩm trong đời sống thường nhật
Hệ thống loa phường
Phát thanh cưỡng bức, lặp lại, xâm phạm không gian riêng tư
Không có cơ chế từ chối
Tồn tại chủ yếu để duy trì kiểm soát hành chính, không phải phục vụ thông tin thiết yếu
👉 Người dân bị đối xử như đối tượng quản lý, không phải công dân có quyền.
5. Chính sách kinh tế gây rủi ro sinh mạng
Thuế, phí ô tô quá cao
Ô tô – phương tiện an toàn – bị đánh thuế vượt xa thu nhập trung bình
Hệ quả:
Người dân buộc phải sử dụng xe máy trong điều kiện giao thông nguy hiểm
Tai nạn giao thông gây chết hàng chục nghìn người mỗi năm
👉 Khi nhà nước biết rõ mối liên hệ giữa chính sách và cái chết, trách nhiệm không còn là gián tiếp.
6. Tước đoạt tài sản và công lý
Vụ Trịnh Vĩnh Bình, Văn Giang (Hưng Yên), An Khánh…
Thu hồi đất với giá rẻ, cưỡng chế bạo lực
Hệ thống tư pháp không độc lập
Người dân không có công cụ bảo vệ quyền lợi
👉 Tài sản – nền tảng sinh tồn – bị đối xử như ân huệ của quyền lực, không phải quyền hiến định.
IV. Hệ quả tổng hợp: Con người bị hạ thấp vị thế
Tổng hợp các yếu tố trên cho thấy:
Người dân không có quyền từ chối chính sách gây hại
Không có cơ chế buộc nhà nước chịu trách nhiệm đến cùng
Không có công cụ pháp lý hiệu quả để tự vệ
Về mặt xã hội học chính trị:
Công dân bị hạ xuống thành đối tượng quản lý hành chính, chứ không phải chủ thể quyền.
Đây là sự thoái hóa của khái niệm nhà nước hiện đại.
V. Kết luận
Bản luận này không cáo buộc theo nghĩa hình sự quốc tế, nhưng khẳng định:
Nhà nước Việt Nam đã nhiều lần gây ra hoặc dung túng cho những tổn hại nghiêm trọng đến sinh mạng, an toàn và nhân phẩm con người thông qua các chính sách và cấu trúc quyền lực không được kiểm soát.
Nếu xét theo tiêu chuẩn tiến bộ của nhân loại, đây là:
Tội ác thể chế
Bạo lực cấu trúc
Sự thất bại đạo đức của quyền lực
Không cần đến ý đồ xấu.
Chỉ cần quyền lực không bị giới hạn.

THEO CHATGPT BẢN FREE.