Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Discover the Top 10 Countries Leading Rare Earth Metal Production
Rare earth metal production surged in 2024, with China dominating the market. But with tensions rising between the US and China, will global supply chain disruptions impact the rare earths industry? We provide updates on the top 10 rare earths producing countries. #rareearths
investingnews.com
How SE Asia can break China's rare earth monopoly - Asia Times
Last week, Australia’s Lynas Rare Earths produced heavy rare earth elements (HREEs) at a commercial scale in Malaysia, marking the first time this has
asiatimes.com
Trữ lượng đất hiếm được phát hiện tại khu vực gần biên giới Thái Lan Cambodia ngay gần khu đền Preah Vihear, một khu vực vốn đã nhạy cảm do tranh chấp lịch sử xung quanh ngôi đền Preah Vihear. Đất hiếm, bao gồm các nguyên tố như lanthanum, neodymium, và dysprosium, là những vật liệu quan trọng trong sản xuất công nghệ cao, từ xe điện, turbine gió, đến thiết bị quân sự. Với giá trị ước tính lên đến 600 tỷ USD, mỏ đất hiếm này có thể đưa Campuchia trở thành một trong những quốc gia quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, thông tin chi tiết về vị trí, quy mô, và kế hoạch khai thác của mỏ này vẫn chưa được công bố chính thức bởi chính phủ Campuchia. Một số báo cáo trước đây cho thấy tỉnh Preah Vihear, nơi từng có các dự án thăm dò khoáng sản như vàng và quặng sắt, có thể là khu vực chứa trữ lượng đất hiếm này. Dù vậy, các tài liệu công khai từ Bộ Công nghiệp, Mỏ và Năng lượng Campuchia (MIME) chưa xác nhận cụ thể về phát hiện mới này.
Căng thẳng biên giới với Thái Lan
Ngay sau khi thông tin về mỏ đất hiếm được công bố, căng thẳng giữa Campuchia và Thái Lan đã leo thang. Một số bài đăng trên X cho rằng Thái Lan đã khơi lại tranh chấp lãnh thổ liên quan đến khu vực đền Preah Vihear, vốn đã được Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) giải quyết vào những năm 1960, khẳng định quyền sở hữu của Campuchia. Tuy nhiên, một số nguồn tin cho rằng các động thái quân sự gần đây của Thái Lan có thể liên quan đến ý định kiểm soát khu vực giàu tài nguyên này, thay vì chỉ là tranh chấp lịch sử.
Các hành động của Thái Lan có thể là một nỗ lực che giấu động cơ chiếm đoạt tài nguyên, trong bối cảnh giá trị kinh tế khổng lồ của đất hiếm. Trong khi đó, Campuchia đã tấn công trước, mà cho rằng Thái Lan đã điều động quân đội đến khu vực đền Preah Vihear sau khi thông tin về mỏ đất hiếm được công khai.
Tác động kinh tế và địa chính trị
Phát hiện này có thể thay đổi cục diện kinh tế của Campuchia, một quốc gia vốn phụ thuộc vào nông nghiệp và du lịch. Nếu được khai thác hiệu quả, trữ lượng đất hiếm có thể giúp Campuchia giảm sự phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài và thúc đẩy phát triển công nghiệp. Tuy nhiên, việc khai thác đất hiếm thường đi kèm với những thách thức lớn về môi trường và kỹ thuật. Các bài học từ Myanmar, nơi khai thác đất hiếm không được kiểm soát đã gây ô nhiễm nghiêm trọng các con sông như Kok và Sai, là lời cảnh báo cho Campuchia. Nước thải từ các mỏ đất hiếm chứa các kim loại nặng như asen, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái.
Về mặt địa chính trị, sự hiện diện của Trung Quốc trong khu vực cũng là một yếu tố đáng chú ý. Trung Quốc hiện kiểm soát khoảng 60% sản lượng đất hiếm toàn cầu và nhập khẩu phần lớn đất hiếm nặng từ Myanmar. Với vị trí gần biên giới Thái Lan và lịch sử hợp tác khai thác khoáng sản với Trung Quốc tại tỉnh Preah Vihear, Campuchia có thể trở thành một đối tác chiến lược mới của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng đất hiếm. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm gia tăng căng thẳng với các nước phương Tây, vốn đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong việc cung cấp đất hiếm.
Để tận dụng tối đa tiềm năng của mỏ đất hiếm, Campuchia cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng khai thác và chế biến, đồng thời đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường quốc tế để tránh các thảm họa sinh thái tương tự như ở Myanmar. Ngoài ra, việc giải quyết tranh chấp biên giới với Thái Lan sẽ là yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh và thu hút đầu tư nước ngoài.
Cuộc họp sắp tới của Ủy ban Biên giới chung (JBC) vào tháng 9/2025 giữa Campuchia và Thái Lan sẽ là cơ hội quan trọng để hai nước tìm kiếm giải pháp hòa bình. Nếu không đạt được đồng thuận, nguy cơ leo thang quân sự và các lệnh cấm thương mại có thể gây tổn hại đến cả hai bên.
Phát hiện trữ lượng đất hiếm trị giá 600 tỷ USD là một cơ hội lịch sử để Campuchia vươn lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với tiềm năng kinh tế là những thách thức lớn về môi trường, kỹ thuật và địa chính trị. Liệu Campuchia có thể biến "kho báu" này thành động lực phát triển bền vững, hay sẽ bị cuốn vào vòng xoáy tranh chấp và ô nhiễm, vẫn là câu hỏi đang chờ câu trả lời. Trong bối cảnh khu vực Đông Nam Á đang trở thành điểm nóng mới trong cuộc đua đất hiếm, mọi ánh mắt đang đổ dồn về Campuchia và cách quốc gia này xử lý cơ hội cũng như thách thức phía trước.
