Don Jong Un
Súng hết đạn
Thủ Tướng Campuchia Hun Manet (phải) kêu gọi người dân Campuchia không tấn công người Thái Lan . (Hình: Khmer Times)
Truyền thông quốc tế đưa tin:
-Giao tranh biên giới Thái Lan – Campuchia bùng phát ngày 24 Tháng Bảy, làm
nhất 12 người chết, gồm 11 dân thường Thái và một binh sĩ.
-Campuchia sử dụng pháo phản lực BM-21 và nhiều loại hỏa lực khác, bắn vào 3 tỉnh Thái Lan, trong đó có bệnh viện và siêu thị.
-Tỉnh Surin bị trúng pháo khiến dân thường tử vong khi đang chờ sơ tán.
-Tỉnh Si Sa Ket có thêm hai sinh viên thiệt mạng tại một siêu thị bị trúng pháo phản lực.
-Khoảng 40,000 người dân ở 86 làng gần biên giới Thái Lan được sơ tán khẩn cấp.
-Phía Campuchia tung video ghi cảnh khai hỏa pháo phản lực sang lãnh thổ Thái.
-Thái Lan đáp trả bằng cách điều tiêm kích F-16 thả bom vào vị trí Campuchia kiểm soát.
-Hai bên cáo buộc lẫn nhau khai hỏa trước và vi phạm lãnh thổ.
-Campuchia tố Thái Lan mưu đồ chiếm đất, vi phạm luật pháp quốc tế.
-Khủng hoảng leo thang ngoại giao: hai nước trục xuất đại sứ và hạ cấp quan hệ ngoại giao.
Phân tích, nhận định & bình luận:
Tại sao “xưa giờ không đánh, giờ lại đánh”? Đó là câu hỏi không chỉ của người dân hai nước mà cả cộng đồng quốc tế cũng đang hỏi. Tranh chấp lãnh thổ giữa Thái Lan và Campuchia, đặc biệt quanh khu vực các đền cổ như Ta Moan Thom, đã âm ỉ từ hàng chục năm. Tuy nhiên, từ sau các xung đột lẻ tẻ trong năm 2011–2013, tình hình đã được kiềm chế tương đối, một phần nhờ các cơ chế của ASEAN và nỗ lực ngoại giao song phương.
Vậy tại sao lại đánh nhau ngay lúc này? Câu trả lời có thể nằm ở ba chữ: bất ổn nội bộ.
Nghĩa là nhà không yên là nó đi dọng vô mặt láng giềng sát vách.
Về phía Thái Lan, chính phủ mới lên sau cuộc tổng tuyển cử ồn ào, liên minh cầm quyền chưa vững vàng.
Giới quân sự – vốn nắm vai trò then chốt trong chính trường Thái – có thể đang cần một “cú đánh hướng ngoại” để củng cố vị thế.
Còn Campuchia, sau khi ông Hun Sen rút lui để trao quyền cho con trai Hun Manet, chính phủ mới cần chứng tỏ mình không yếu kém, đặc biệt về vấn đề bảo vệ chủ quyền. Trong bối cảnh dân chúng chưa quen lãnh đạo mới, một sự kiện như giao tranh biên giới có thể tạo cơ hội xây dựng hình ảnh “bảo vệ tổ quốc.”’
Nói gọn, cả hai bên đều đang cần một kẻ thù, và biên giới là nơi dễ bùng nổ nhất. Một viên đạn lạc, một bước chân qua ranh giới – tất cả đều có thể làm mồi cho ngọn lửa.
Thái Miên “giết lẫn nhau” – một lời than buồn cười mà đau lòng
Người dân Việt Nam từng chứng kiến cả trăm năm máu đổ vì biên giới, không xa lạ gì với cảnh “anh em nhà Đông Dương” đánh lẫn nhau. Câu thở dài của ông già Nam Bộ trước máy truyền hình: “Trời ơi, Thái Miên nó giết lẫn nhau!” vừa hài hước, vừa thấm thía.
Cả Thái lẫn Miên đều là hai quốc gia láng giềng, cùng chia sẻ Phật giáo Nam Tông, cùng một thời là chư hầu như Miên hoặc che tàng điếu như Thái những đế quốc lớn, cùng từng là nạn nhân của thực dân. Giờ đây, khi cần hòa bình để phát triển, họ lại chĩa súng vào nhau. Lúc này không ai chiếm đất được ai. Thắng hay thua, dân thường vẫn là kẻ chịu thiệt.
Sự leo thang có tính toán?
Cuộc giao tranh lần này không phải do dân biên giới cãi nhau giành cây thốt nốt hay mảnh ruộng. Hãy để ý: cả hai bên đều có sự chuẩn bị vũ khí hạng nặng. Campuchia khai hỏa pháo phản lực BM-21, thậm chí tung video khoe cảnh khai hỏa. Thái Lan thì lập tức điều F-16 thả bom. Đây không còn là “xích mích biên phòng” – mà là hành động quân sự có tổ chức, có ý đồ chính trị rõ ràng.
Thế giới hãy dè chừng: biên giới Thái-Miên đang dần trở thành mặt trận chiến lược, nơi các cường quốc (như Trung Quốc, Mỹ) có thể can dự gián tiếp qua vũ khí, cố vấn, hay viện trợ quân sự.
Vai trò của ASEAN – khi cái áo không đủ ấm
Khủng hoảng lần này một lần nữa chứng minh sự yếu kém của ASEAN trong việc xử lý xung đột nội khối. Dù có “Hiến chương ASEAN,” “Cộng đồng Chính trị-An ninh,” “Quy tắc ứng xử”… nhưng đến khi đạn thật nổ, tất cả im lặng như tờ. Không có ủy ban khẩn cấp, không có tuyên bố chung nào lên án. Thậm chí Lào và Myanmar – hai thành viên liền kề – còn chưa lên tiếng. ASEAN có còn đủ uy tín để bảo đảm hòa bình khu vực Đông Nam Á?
Nỗi lo của người dân – và câu chuyện nhân đạo
Giữa lúc chính trị gia đôi co, người dân Thái Lan chết trong bệnh viện, siêu thị, nhà riêng. Campuchia chưa công bố thương vong, nhưng chắc chắn không ít người dân nước này cũng đang hứng chịu bom đạn. 40,000 người dân Thái Lan phải sơ tán, sống nhờ vào các trường học tạm thời. Những đứa trẻ mất cha, những người già rời nhà trong hoảng loạn. Người dân Thái, dân Miên mới là “phía thua cuộc” trong mọi cuộc chiến.
Hơn nửa thế kỷ sau thời Pol Pot và chiến tranh Đông Dương, người dân Miên vẫn chưa thoát khỏi ám ảnh bom đạn – lần này không phải do Mỹ, không phải do Việt Nam, mà do chính “anh em” sát nách bắn vào nhau.
Đừng để lịch sử lặp lại
Lịch sử Đông Dương chưa bao giờ ngưng đổ máu. Nhưng thế kỷ 21, khi cả khu vực đang bận rộn phát triển kinh tế, hướng tới hội nhập và chuyển đổi số, việc Thái – Miên giết lẫn nhau chỉ khiến cả hai tụt hậu, mất niềm tin, mất bạn bè quốc tế.
Đền đài có thể tranh chấp, nhưng sinh mạng thì không. Lãnh thổ có thể đàm phán, nhưng hận thù để lại sẽ kéo dài cả thế hệ.
Đừng bắn pháo phản lực vào nhau để đổi lấy uy tín chính trị mong manh.
Đừng thả bom lên đầu dân để khẳng định chủ quyền.
Đừng biến Đông Nam Á thành bãi chiến trường mới.
Khi cả thế giới đang đi lên bằng hợp tác, giết lẫn nhau không làm cho dân tộc nào cao quý hơn, chỉ khiến lịch sử thêm một trang đẫm máu vô ích cũng tại mấy đứa điên!
