Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Jamal Khashoggi tại cuộc họp báo ở Bahrain tháng 12/2014. Ảnh: AFP
Ngày 2/10, nhà báo Jamal Khashoggi được nhìn thấy lần cuối cùng trên camera an ninh đang đi vào lãnh sự quán Arab Saudi ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ông tới lãnh sự quán để làm thủ tục kết hôn với bạn gái người địa phương nhưng không trở ra.
Khashoggi, 60 tuổi, từng là biên tập viên của nhật báo Arab Saudi Al-Watan và làm việc cho một kênh tin tức của nước này. Ông cũng cộng tác với báo Washington Post, Mỹ, đồng thời đóng góp các bài viết về Arab Saudi và Trung Đông cho BBC.
Khashoggi từng có mối quan hệ thân thiết với Hoàng gia Arab Saudi, thậm chí làm cố vấn cho các quan chức cấp cao chính phủ. Tuy nhiên, ông sau đó thường xuyên chỉ trích chính quyền Arab Saudi cũng như Thái tử Mohammed bin Salman vì chính sách đối ngoại và việc đàn áp những người bất đồng chính kiến. Ông rời nước vào năm ngoái, tới sống lưu vong tại Washington. Khashoggi đã bày tỏ lo sợ rằng mình có thể bị trả thù vì quan điểm trái ngược với chính phủ.
|
| Camera an ninh quay lại cảnh nhà báo Jamal Khashoggi ngày 2/10 bước vào lãnh sự quán Arab Saudi tại Istanbul. Ảnh: CNN. |
Vụ mất tích đáng ngờ
Khi tin tức về vụ mất tích của Khashoggi lan rộng, chính quyền Arab Saudi khẳng định ông đã rời lãnh sự quán trong tình trạng hoàn toàn bình thường, song không cung cấp bằng chứng chứng minh cho tuyên bố.
Đến ngày 6/10, Tổng lãnh sự Arab Saudi nhấn mạnh những đồn đoán về việc Khashoggi bị bắt cóc là "vô căn cứ". Tuy nhiên, lúc này, giới chức Thổ Nhĩ Kỳ đã nghi ngờ Khashoggi bị bắt cóc và giết hại.
Dấu hiệu khiến Thổ Nhĩ Kỳ nghi nhà báo Arab bị sát hại. Đồ họa: Next Media.
Ngày 10/10, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ công bố các bức ảnh về "đội sát thủ" 15 người được cho là do Arab Saudi cử tới Istanbul để thủ tiêu nhà báo Khashoggi. Ankara cho rằng trong khoảng hai giờ vào lãnh sự quán Arab Saudi, Khashoggi đã bị các điệp viên Arab giết hại rồi phân xác. Truyền thông địa phương tiết lộ chính phủ có băng ghi âm cho thấy Khashoggi bị giết tại lãnh sự quán.
Ngày 12/10, một phái đoàn Arab Saudi tới Ankara để điều tra vụ mất tích của Khashoggi. Tổng thống Mỹ Donald Trump trong khi đó thề sẽ có các "biện pháp trừng phạt thích đáng" nếu Khashoggi thực sự đã bị giết hại và Arab Saudi đứng sau sự việc. Tuy nhiên, ông bác bỏ khả năng trừng phạt Arab Saudi bằng cách hủy những hợp đồng mua bán vũ khí.
Thừa nhận của Arab Saudi
Ngày 15/10, các đội điều tra Thổ Nhĩ Kỳ mới được phép khám xét lãnh sự quán Arab Saudi ở Istanbul. Đến sáng 19/10, sau hơn hai tuần phủ nhận các cáo buộc thủ tiêu và bắt cóc, chính quyền Arab Saudi cuối cùng thừa nhận Khashoggi đã bị giết bên trong lãnh sự quán ở Istanbul vì "một vụ ẩu đả", tuy nhiên không đề cập đến việc thi thể nhà báo hiện ở đâu.
Đến nay, thi thể của Khashoggi chưa được tìm thấy.
Washington – Cộng đồng tình báo Hoa Kỳ đã kết luận rằng Thái tử Ả Rập Saudi Mohammed bin Salman đã phê chuẩn chiến dịch dẫn đến vụ sát hại và phân xác nhà báo Jamal Khashoggi của tờ The Washington Post, theo báo cáo được công bố gần đây. Phát hiện này đã làm dấy lên những câu hỏi về quan hệ ngoại giao Mỹ - Ả Rập Saudi, đặc biệt khi Tổng thống Donald Trump chuẩn bị tổ chức bữa tối chính thức dành cho vị hoàng tử này vào thứ Ba tới – một động thái được xem là bước tiến quan trọng trong nỗ lực phục hồi hình ảnh công chúng của ông bin Salman.
Báo cáo của Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia (ODNI), được giải mật một phần vào năm 2021 và được nhắc lại trong các đánh giá gần đây, khẳng định mức độ tin cậy cao rằng Thái tử Mohammed bin Salman – thường được gọi là MBS – đã trực tiếp chấp thuận hoạt động tại Lãnh sự quán Ả Rập Saudi ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, vào ngày 2 tháng 10 năm 2018. Nhà báo Khashoggi, một cây bút chỉ trích chính phủ Riyadh và là cư dân thường trú tại Mỹ, đã bị sát hại bởi một nhóm đặc vụ Ả Rập Saudi. Thi thể ông sau đó bị phân xác và vẫn chưa được tìm thấy.
Phát ngôn viên Nhà Trắng cho biết bữa tối tại Nhà Trắng giữa Tổng thống Trump và Thái tử Mohammed bin Salman nhằm thảo luận về hợp tác kinh tế, an ninh khu vực và các vấn đề năng lượng. Sự kiện này đánh dấu lần tiếp xúc cấp cao đầu tiên kể từ khi các cáo buộc về vụ Khashoggi được công khai rộng rãi, và được các nhà phân tích đánh giá là nỗ lực của chính quyền Trump nhằm củng cố liên minh chiến lược với Riyadh bất chấp chỉ trích từ Quốc hội Mỹ và các tổ chức nhân quyền.
Các nghị sĩ Đảng Dân chủ, bao gồm Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Adam Schiff, đã chỉ trích động thái này, cho rằng nó có thể làm suy yếu cam kết của Mỹ về nhân quyền. Trong khi đó, chính quyền Trump nhấn mạnh rằng hợp tác với Ả Rập Saudi vẫn cần thiết để đối phó với các mối đe dọa từ Iran và ổn định thị trường dầu mỏ toàn cầu.
Ả Rập Saudi tiếp tục phủ nhận sự liên quan trực tiếp của Thái tử bin Salman, khẳng định vụ việc là hành động của các cá nhân vượt quyền và đã tiến hành xét xử nội bộ đối với một số nghi phạm. Tuy nhiên, báo cáo tình báo Mỹ dựa trên các nguồn tin tình báo, ghi chép liên lạc và phân tích hành vi, duy trì kết luận rằng ông bin Salman chịu trách nhiệm cuối cùng.
Bữa tối dự kiến sẽ diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng tại Trung Đông, với các cuộc thảo luận tập trung vào thỏa thuận Abraham Accords và các dự án đầu tư chung. Các nhà quan sát quốc tế đang theo dõi sát sao để đánh giá tác động lâu dài đối với uy tín của cả hai lãnh đạo.
