Don Jong Un
Địt xong chạy
Bộ Ngoại giao của Đảng ******** Trung Quốc (ĐCSTQ) đã thông báo vào tháng 7 năm 2025 rằng Bắc Kinh sẽ ký nghị định thư của Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có Vũ khí Hạt nhân. Thường được gọi là Hiệp ước Bangkok, hiệp ước này được ký vào năm 1995 giữa các quốc gia thành viên của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á nhằm nghiêm cấm vũ khí hạt nhân trong khu vực.
Hiệp ước mở rộng phạm vi hiệu lực đến cả những vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của các quốc gia, bao phủ gần như toàn bộ khu vực, trong đó có cả các tuyến đường vận chuyển quan trọng. Hiệp ước này nghiêm cấm việc phát triển, chế tạo, mua sắm, sở hữu, kiểm soát, thử nghiệm hoặc sử dụng vũ khí hạt nhân trong khu vực.
Quyết định ký nghị định thư của ĐCSTQ — cùng với một thông báo tương tự từ phía Nga — có thể ảnh hưởng đến các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ cũng như an ninh khu vực. Những tuyên bố từ các chế độ độc tài ở Bắc Kinh và Matxcơva “không mang thông điệp hướng tới hòa bình cho khu vực đầy biến động này. Trái lại, thái độ sẵn sàng hành động này giống như một tín hiệu của chiến tranh”, theo ông Gordon Chang, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Gatestone, một tổ chức nghiên cứu độc lập có trụ sở tại Hoa Kỳ. “Trên thực tế, hiệp ước này chỉ mang tính một chiều. Bắc Kinh đòi hỏi các nước khác tuân thủ cam kết của mình, trong khi chính họ lại tùy tiện vi phạm các nghĩa vụ đã ký kết.
“Do đó, mặc dù Bắc Kinh và Matxcơva có thể ký nghị định thư của Hiệp ước Bangkok, nhưng Hoa Kỳ không nên làm vậy”, ông Chang viết vào tháng 7 năm 2025 trên website The Hill, vì điều đó sẽ làm suy yếu năng lực răn đe hạt nhân trong khu vực.
Không quốc gia nào trong số năm quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân (NWS) được công nhận — Trung Quốc, Pháp, Nga, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ — tham gia hiệp ước thông qua nghị định thư này, vốn cấm việc sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân đối với bất kỳ quốc gia thành viên nào trong khu vực.
Mặc dù đã có những đề xuất sửa đổi vào năm 2011 nhằm giải quyết vấn đề về quyền đi lại trên biển và hoạt động thăm cảng, các tranh chấp chồng lấn rộng lớn liên quan đến thềm lục địa và EEZ vẫn là một trở ngại lớn đối với việc các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân tham gia hiệp ước.
Thông báo gần đây của ĐCSTQ là một phần trong chuỗi tuyên bố kéo dài hàng thập kỷ, thể hiện sự quan tâm của quốc gia này đến việc ký nghị định thư. Đáng chú ý, ngay trong năm 2021, Tổng Bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình đã bày tỏ mong muốn của Trung Quốc trong việc củng cố ảnh hưởng thông qua những thỏa thuận như thế này.
Vào ngày 15 tháng 7 năm 2025, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro Jr. đã mô tả thông báo ký kết của ĐCSTQ là “chỉ để phô trương,” đồng thời tuyên bố rằng Trung Quốc nên giải trừ vũ khí hạt nhân trước để thể hiện thiện chí.
Đáp lại, Đại tá cấp cao Jiang Bin của Bộ Quốc phòng ĐCSTQ đã viện dẫn chính sách “không sử dụng trước” của Trung Quốc đối với vũ khí hạt nhân. Ông cảnh báo rằng Philippines rốt cuộc có thể trở thành một “tiền đồn tuyến đầu” trong cuộc cạnh tranh hạt nhân giữa các cường quốc.
Chiến lược lâu dài của ĐCSTQ hướng đến việc đưa Bắc Kinh trở thành đối tác được ưu tiên tại Đông Nam Á, đồng thời hạn chế quyền tự do hàng hải của Hoa Kỳ cùng các Đồng minh và Đối tác. Đây là một ví dụ khác cho thấy ĐCSTQ đang sử dụng chiến thuật “chiến tranh pháp lý” — tức là vận dụng hoặc lạm dụng luật pháp — nhằm đạt được mục tiêu chính sách, bao gồm việc biện minh cho các hành động ép buộc và đạt được kết quả tương tự với việc triển khai lực lượng quân sự thông thường
Nếu ĐCSTQ ký vào nghị định thư, điều này có thể đặt ra những thách thức và hạn chế các lựa chọn răn đe của Hoa Kỳ đối với khu vực. Một mối lo ngại tập trung vào sự khác biệt giữa việc quá cảnh và triển khai vũ khí hạt nhân, đặc biệt là trong bối cảnh liên quan đến tàu ngầm. Hiệp ước không quy định cụ thể về việc quá cảnh của các tàu mang vũ khí hạt nhân. ĐCSTQ có thể tìm cách khai thác sự mơ hồ này nhằm gây khó khăn cho công tác hoạch định và triển khai các hoạt động hàng hải của Hoa Kỳ cũng như của các Đồng minh và Đối tác.
Ngoài ra, ĐCSTQ có thể tìm cách sử dụng hiệp ước này để đẩy mạnh chiến dịch phản đối các quốc gia phương Tây triển khai lực lượng có khả năng mang vũ khí hạt nhân — bao gồm lực lượng trên mặt nước, dưới mặt nước và trên không — tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. ĐCSTQ đã nhắm đến Philippines, đặc biệt viện dẫn hệ thống tên lửa thông thường Typhon do Hoa Kỳ chế tạo, cho rằng loại vũ khí này có thể bị cấm theo hiệp ước — đây là một phần trong chiến dịch tuyên truyền của Bắc Kinh nhằm khẳng định rằng rủi ro hạt nhân ở Đông Nam Á bắt nguồn chủ yếu từ Hoa Kỳ, chứ không phải từ Trung Quốc.
ĐCSTQ tuyên bố rằng, mặc dù sở hữu vũ khí hạt nhân nhưng họ chưa từng sử dụng chúng để đe dọa bất kỳ quốc gia nào và cũng chưa từng đưa ra lời đe dọa sử dụng. Tuy nhiên, những cam kết công khai của Trung Quốc về vấn đề hạt nhân vẫn tiếp tục làm dấy lên nghi vấn về mức độ thành thật trong các cam kết của Bắc Kinh.
Ví dụ, Trung Quốc và Nga đã tiến hành cuộc tuần tra chiến lược chung bằng máy bay ném bom lần thứ chín vào cuối tháng 11 năm 2024 tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc sử dụng máy bay ném bom H-6N có khả năng mang vũ khí hạt nhân trong một sự kiện mang tính răn đe, phản ánh sự thiếu nhất quán mới nhất trong các cam kết hạt nhân của nước này. Theo các nhà phân tích, Nhật Bản và Hàn Quốc — những quốc gia đồng minh lâu đời của Hoa Kỳ — gần như chắc chắn là mục tiêu của cuộc tuần tra chung bằng máy bay ném bom hạt nhân này.
Trung Quốc đã tiến hành một số hoạt động không phù hợp với chính sách “không sử dụng trước” mà nước này tuyên bố. Các đánh giá tình báo của Hoa Kỳ từ thời Chiến tranh Lạnh cho thấy rằng vũ khí hạt nhân của Bắc Kinh có khả năng đã nhắm đến những trung tâm tập trung nhiều dân cư thuộc các quốc gia đồng minh của Hoa Kỳ không sở hữu vũ khí hạt nhân.
Bên cạnh đó, Trung Quốc còn tiếp tục mở rộng kho vũ khí hạt nhân với tốc độ nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác, bổ sung khoảng 100 đầu đạn mỗi năm — theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) vào tháng 6 năm 2025. Nhiều chuyên gia phân tích cho rằng việc Trung Quốc gia tăng kho vũ khí hạt nhân một cách nhanh chóng là một mối đe dọa.
Dù ĐCSTQ có tham gia Hiệp ước Bangkok hay không, các động thái của họ vẫn cho thấy thái độ sẵn sàng sử dụng “chiến lược pháp lý” để giành lợi thế chính trị.
