Don Jong Un
Địt xong chạy
Các đồng tiền ổn định (stable coin) và token càng hữu ích thì rủi ro càng lớn.
Trong giới thượng lưu khắt khe ở Phố Wall, các "trường hợp khả dụng" của tiền điện tửthường được thảo luận với vẻ mỉa mai. Những người lớn tuổi đã từng chứng kiến tất cả trước đây. Tài sản kỹ thuật số đến rồi đi, thường theo phong cách giống nhau, khiến các nhà đầu tư dễ bị cuốn vào những cơn sóng memecoin và NFT và bị lao đao. Việc sử dụng tiền điện tử cho bất kỳ mục đích gì khác ngoài công cụ cho đầu cơ và tội phạm tài chính đã nhiều lần được cho là không hiệu quả.
Tuy nhiên, làn sóng phấn khích gần đây lại khác. Vào ngày 18 tháng 7, Tổng thống Donald Trump đã ký Đạo luật GENIUS thành luật, cung cấp cho các đồng tiền ổn định - token tiền điện tử được hỗ trợ bởi các tài sản thông thường (thường là đô la) - sự chắc chắn về mặt pháp lý mà những người trong cuộc từ lâu đã khao khát. Ngành công nghiệp này đang bùng nổ; Giới đầu tư Phố Wall hiện đang tranh nhau tham gia. “Token hóa” cũng đang diễn ra mạnh mẽ: khối lượng tài sản giao dịch trên blockchain đang tăng nhanh chóng, đại diện cho giao dịch cổ phiếu, quỹ thị trường tiền tệ, và thậm chí cả cổ phần và nợ của các công ty cổ phần tư nhân.
Như bất kỳ cuộc cách mạng nào, những người nổi dậy đang phấn khích và những người bảo thủ lo lắng. Vlad Tenev, giám đốc điều hành của Robinhood, một công ty môi giới tài sản kỹ thuật số, cho biết công nghệ mới có thể “đặt nền móng cho tiền điện tử trở thành xương sống của hệ thống tài chính toàn cầu”. Christine Lagarde, chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu, lại nhìn nhận vấn đề theo một cách khác. Bà lo ngại rằng làn sóng stablecoin mới chẳng khác nào “sự tư nhân hóa tiền tệ”.
Cả hai đều đánh giá cao quy mô của sự thay đổi hiện tại. Thời điểm hiện tại tiềm ẩn khả năng gây ra những xáo trộn lớn hơn nhiều cho thị trường chính thống so với những suy đoán về tiền điện tử trước đây. Trong khi bitcoin và các loại tiền điện tử khác được hứa hẹn sẽ là vàng kỹ thuật số, thì token chỉ là lớp vỏ bọc, hoặc phương tiện đại diện cho các tài sản khác. Nghe có vẻ không mấy ấn tượng, nhưng một số cải tiến mang tính cách mạng nhất trong lĩnh vực tài chính hiện đại đã thay đổi cách thức đóng gói, phân chia và tái cấu trúc tài sản, trong đó có quỹ giao dịch hoán đổi danh mục (ETF), giao dịch eurodollar và trái phiếu chứng khoán hóa
Biểu đồ: The Economist
Hiện nay, có 263 tỷ đô la tiền điện tử ổn định (stablecoin) đang lưu hành, tăng khoảng 60% so với một năm trước. Ngân hàng Standard Chartered kỳ vọng thị trường này sẽ đạt giá trị 2 nghìn tỷ đô la trong ba năm tới. Tháng trước, JPMorgan Chase, ngân hàng lớn nhất nước Mỹ, đã công bố kế hoạch cho một sản phẩm tương tự như stablecoin có tên là JPMorgan Deposit Token (JPMD), bất chấp sự hoài nghi từ lâu của ông chủ Jamie Dimon về tiền điện tử. Thị trường tài sản mã hóa chỉ có giá trị 25 tỷ đô la nhưng đã tăng trưởng hơn gấp đôi trong năm qua. Vào ngày 30 tháng 6, Robinhood đã ra mắt hơn 200 token mới cho các nhà đầu tư châu Âu, cho phép họ giao dịch cổ phiếu và ETF của Mỹ ngoài giờ giao dịch thông thường.
Stablecoin cho phép giao dịch nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, vì quyền sở hữu được ghi nhận ngay lập tức trên sổ cái kỹ thuật số, loại bỏ các bên trung gian vận hành các kênh thanh toán truyền thống. Điều này đặc biệt hữu ích đối với các giao dịch xuyên biên giới hiện đang tốn kém và chậm chạp. Mặc dù stablecoin hiện chỉ chiếm chưa đến 1% giao dịch tài chính trên toàn thế giới, Đạo luật GENIUS sẽ là một động lực thúc đẩy. Đạo luật này khẳng định stablecoin không phải là chứng khoán và yêu cầu chúng phải được đảm bảo hoàn toàn bằng tài sản an toàn và thanh khoản. Các đại gia bán lẻ, bao gồm Amazon và Walmart, được cho là đang cân nhắc phát hành đồng tiền riêng của họ. Đối với người tiêu dùng, những đồng tiền này có thể hoạt động như một thẻ quà tặng, cung cấp số dư để chi tiêu với nhà bán lẻ, có thể với mức giá thấp hơn. Điều này sẽ loại bỏ các công ty như Mastercard và Visa, những công ty kiếm được khoảng 2% lợi nhuận trên doanh số bán hàng mà họ tạo ra tại Mỹ.
Tài sản được token hóa là bản sao kỹ thuật số của một tài sản khác, cho dù đó là quỹ, cổ phiếu của một công ty hay một nhóm hàng hóa. Giống như stablecoin, chúng có thể giúp các giao dịch tài chính nhanh hơn và dễ dàng hơn, đặc biệt là các giao dịch liên quan đến tài sản ít thanh khoản. Một số dịch vụ có tính chất phô trương. Tại sao lại token hóa từng cổ phiếu? Việc này có thể cho phép giao dịch 24 giờ, vì các sàn giao dịch niêm yết cổ phiếu không cần phải mở cửa, nhưng lợi ích của việc này vẫn còn đang gây tranh cãi. Chi phí giao dịch cận biên hiện đã rất thấp, thậm chí bằng không, đối với nhiều nhà đầu tư cá nhân.
Nỗ lực phát hành token
Tuy nhiên, nhiều sản phẩm ít phô trương hơn. Hãy xem xét các quỹ thị trường tiền tệ, đầu tư vào trái phiếu kho bạc. Một phiên bản token hóa có thể được sử dụng như một hình thức thanh toán. Giống như stablecoin, các token này được hỗ trợ bởi các tài sản an toàn và có thể được hoán đổi liền mạch trên blockchain. Chúng cũng là một khoản đầu tư vượt trội hơn lãi suất ngân hàng. Lãi suất trung bình của tài khoản tiết kiệm ở Mỹ dưới 0.6%; nhiều quỹ thị trường tiền tệ mang lại lợi suất 4%. Quỹ thị trường tiền tệ token hóa của BlackRock, quỹ lớn nhất, hiện có giá trị hơn 2 tỷ đô la. "Một ngày nào đó, tôi kỳ vọng các quỹ token hóa sẽ trở nên quen thuộc với các nhà đầu tư như ETF", Larry Fink, giám đốc điều hành của công ty, viết trong một bức thư gần đây gửi các nhà đầu tư.
Điều này sẽ gây gián đoạn cho các quỹ hiện tại. Các ngân hàng có thể đang thử nghiệm tham gia vào các gói kỹ thuật số mới, nhưng một phần là vì họ nhận thức được token là một mối đe dọa. Sự kết hợp giữa stablecoin và các quỹ thị trường tiền tệ được token hóa theo thời gian có thể khiến tiền gửi ngân hàng trở thành một sản phẩm kém hấp dẫn hơn. Hiệp hội Ngân hàng Hoa Kỳ lưu ý rằng nếu các ngân hàng mất khoảng 10% trong tổng số 19 nghìn tỷ đô la tiền gửi bán lẻ - hình thức tài trợ rẻ nhất của họ - thì chi phí cấp vốn trung bình của họ sẽ tăng từ 2.03% lên 2.27%. Mặc dù tổng tiền gửi, bao gồm cả tài khoản thương mại, sẽ không bị giảm, nhưng biên lợi nhuận của ngân hàng sẽ bị thu hẹp.
Các tài sản mới cũng có thể gây gián đoạn cho hệ thống tài chính nói chung. Ví dụ, những người nắm giữ token cổ phiếu mới của Robinhood không thực sự sở hữu các chứng khoán cơ sở. Về mặt kỹ thuật, họ sở hữu một công cụ phái sinh theo dõi giá trị của tài sản, có tính đến bất kỳ khoản cổ tức nào mà công ty trả, chứ không phải bản thân cổ phiếu. Do đó, họ không có được quyền biểu quyết thường đi kèm với quyền sở hữu cổ phiếu. Và nếu đơn vị phát hành token phá sản, các chủ sở hữu sẽ rơi vào tình thế pháp lý khó khăn, cạnh tranh với các chủ nợ khác của công ty đã phá sản về việc ai sẽ nắm giữ tài sản cơ sở. Điều tương tự cũng đã xảy ra với Linqto, một công ty khởi nghiệp công nghệ tài chính đã nộp đơn xin phá sản vào đầu tháng này. Công ty đã chào bán cổ phần tại các công ty tư nhân thông qua các phương tiện chuyên dụng. Người mua hiện không rõ liệu họ có sở hữu những tài sản mà họ tin rằng mình sở hữu hay không.
Biểu đồ: The Economist
Đây là một trong những cơ hội lớn nhất cho token hóa, đồng thời cũng là khó khăn lớn nhất đối với các cơ quan quản lý. Việc kết hợp các tài sản tư nhân kém thanh khoản với các token dễ dàng trao đổi sẽ mở ra một thị trường khép kín cho hàng triệu nhà đầu tư bán lẻ, những người có hàng nghìn tỷ đô la vốn để phân bổ. Họ có thể mua một phần nhỏ của những công ty tư nhân hấp dẫn nhất, hiện đang nằm ngoài tầm với của họ. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi. Các cơ quan như Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) có ảnh hưởng lớn hơn nhiều đối với các công ty niêm yết công khai so với các công ty tư nhân, điều này khiến các công ty niêm yết công khai trở nên phù hợp cho đầu tư cá nhân. Token đại diện cho cổ phiếu tư nhân sẽ biến các cổ phần từng là tư nhân thành tài sản có thể được giao dịch dễ dàng như một quỹ ETF. Nhưng trong khi các đơn vị phát hành ETF hứa hẹn cung cấp thanh khoản trong ngày bằng cách mua và bán tài sản cơ sở, thì các nhà cung cấp token lại không làm như vậy. Ở quy mô đủ lớn, token trên thực tế sẽ biến các công ty tư nhân thành công ty đại chúng, mà không cần bất kỳ yêu cầu công bố thông tin nào như thông thường bị bắt buộc.
Ngay cả các cơ quan quản lý ủng hộ tiền điện tử cũng muốn vạch ra ranh giới rõ ràng. Hester Peirce, một ủy viên của SEC được biết đến với biệt danh "mẹ của tiền điện tử" vì cách tiếp cận thân thiện với kỹ thuật số, đã nhấn mạnh trong một tuyên bố vào ngày 9 tháng 7 rằng token không nên được sử dụng để lách luật chứng khoán. "Chứng khoán được token hóa vẫn là chứng khoán", bà viết. Do đó, các quy tắc công bố thông tin đối với các công ty phát hành chứng khoán sẽ được thực thi, bất kể chứng khoán đó có được đóng gói trong bao bì tiền điện tử hay không. Mặc dù điều đó có lý về mặt lý thuyết, nhưng một loạt các tài sản mới với cấu trúc mới lạ đồng nghĩa với việc các cơ quan giám sát sẽ phải liên tục theo dõi trong thực tế.
Vì vậy, có một nghịch lý. Nếu stablecoin thực sự hữu ích, chúng cũng sẽ thực sự gây gián đoạn. Tài sản được token hóa càng hấp dẫn các nhà môi giới, khách hàng, nhà đầu tư, thương nhân và các công ty tài chính khác, thì chúng càng có khả năng thay đổi ngành tài chính, theo những cách vừa đáng hoan nghênh vừa đáng lo ngại. Dù sự cân bằng giữa hai yếu tố này là gì, thì có một điều đã rõ ràng: quan điểm cho rằng tiền điện tử chưa tạo ra bất kỳ cải tiến đáng chú ý nào có thể được xếp vào quá khứ.
