Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Triệu Đà (趙佗, khoảng 230 – 137 TCN) là một nhân vật lịch sử đầy phức tạp, vừa là một vị tướng nhà Tần, vừa là người sáng lập và trị vì nước Nam Việt. Ông có vai trò quan trọng trong việc hình thành nên một quốc gia độc lập ở khu vực phía Nam Trung Quốc và Bắc Việt Nam ngày nay. Sự nghiệp và con người Triệu Đà vẫn là đề tài được nhiều nhà sử học quan tâm, nghiên cứu và tranh luận.
Triệu Đà: Từ Tướng Nhà Tần Đến Vua Nam Việt
Mối Quan Hệ Giữa Triệu Đà và Các Triều Đại Trung Quốc
TỪ “TRIỆU ĐINH LÝ TRẦN” TRONG BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO – TRIỆU ĐÀ LÀ VUA TA HAY LÀ GIẶC?
Trong phần mở đầu bản Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi có mấy câu như sau:
“Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác;
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương;”
Triều đại họ Triệu bắt đầu nước Việt này đại diện cho ai? Có người nói đó là Triệu Việt vương. Điều đó chắc chắn không đúng, vì ngay từ cái tên Triệu Việt vương đã là vương, không phải đế. Vua nước Việt phải đảm bảo tiêu chí xưng đế trong nước, như Lý Bôn xưng đế lập nước Vạn Xuân. Triệu Việt vương khác họ nên không thể cứ thế mà tức vị Lý Bôn, phải hoạch sông cộng trị với Lý Phật Tử. Xét như thế đã thấy Triệu Việt vương không cùng một hàng ngũ với Đinh Tiên hoàng hay các vị khai quốc hoàng đế đời sau.
Vậy chỉ còn lại một người, đó là Triệu Đà, xưng Vũ đế, quốc hiệu Nam Việt. Lý giải ra sao, nhìn ngay câu văn tiếp theo của Nguyễn Trái: “Cùng Hán... mỗi bên hùng cứ một phương”. Triệu Đà từng gửi thư cho Hán Văn đế, xưng lão phu để tỏ cái vai vế mình hơn vua Hán về tuổi tác, lại có xe kiệu lễ nghi thiên tử, trong mắt Nguyễn Trãi đương nhiên là một vị hoàng đế phương Nam.
Về việc quan điểm cho rằng Triệu Đà là giặc vì là người gốc Chân Định, Trung Quốc, bản thân lãnh thổ nước Nam Việt cũng bao gồm Lưỡng Quảng, xin có luận điểm như sau:
1/ Giả sử Trung Quốc xâm lược miền Bắc nước ta, rồi vua ta phải co cụm ở Thanh-Nghệ (chuyện đã từng xảy ra ở thời nhà Trần đánh giặc Nguyên), thì xét theo lãnh thổ & quê quán, các vị vua có kinh đô ở Thăng Long, có quê ở đất Mân (Phúc Kiến, Trung Quốc) như nhà Lý, nhà Trần sẽ hóa thành... giặc hết?
2/ Nếu vua Quang Trung mà được Lưỡng Quảng thì người đời sau sẽ đánh giá ngược lại Triệu Đà có khác bây giờ không?
Triệu Đà: Từ Tướng Nhà Tần Đến Vua Nam ViệtTriệu Đà: Từ Tướng Nhà Tần Đến Vua Nam Việt
Triệu Đà, từ một tướng lĩnh dưới trướng nhà Tần, đã trở thành vị vua khai quốc của nước Nam Việt. Quá trình này diễn ra như thế nào và những yếu tố nào đã góp phần tạo nên bước ngoặt lịch sử này?Bối cảnh lịch sử cuối thời nhà Tần
Cuối thời nhà Tần, Trung Quốc rơi vào cảnh loạn lạc với các cuộc khởi nghĩa nông dân bùng nổ khắp nơi. Triều đình suy yếu, không còn đủ sức kiểm soát các vùng lãnh thổ xa xôi. Chính trong bối cảnh đó, Triệu Đà, vốn là một tướng lĩnh trấn giữ vùng Lĩnh Nam (bao gồm Quảng Đông, Quảng Tây và Bắc Việt Nam ngày nay), đã nắm bắt thời cơ để xây dựng thế lực riêng.Quá trình xây dựng nước Nam Việt
Sau khi nhà Tần sụp đổ, Triệu Đà không thần phục triều đình mới mà quyết định tự lập. Ông chiêu mộ binh sĩ, củng cố lực lượng và dần dần kiểm soát toàn bộ vùng Lĩnh Nam. Năm 204 TCN, Triệu Đà chính thức xưng vương, đặt quốc hiệu là Nam Việt, đánh dấu sự ra đời của một quốc gia độc lập.Triệu Đà và sự phát triển của Nam Việt
Trong thời gian trị vì, Triệu Đà đã thực hiện nhiều chính sách nhằm củng cố quyền lực và phát triển kinh tế, văn hóa của Nam Việt. Ông cho xây dựng thành quách, đắp đường xá, khuyến khích sản xuất nông nghiệp và buôn bán với các nước láng giềng. Nhờ đó, Nam Việt trở thành một quốc gia hùng mạnh và giàu có trong khu vực.Mối Quan Hệ Giữa Triệu Đà và Các Triều Đại Trung Quốc
Mối quan hệ giữa Triệu Đà và các triều đại Trung Quốc, đặc biệt là nhà Hán, là một vấn đề phức tạp, đan xen giữa chiến tranh và hòa bình, giữa đối đầu và hợp tác.Mối Quan Hệ Giữa Triệu Đà và Các Triều Đại Trung QuốcThời kỳ đối đầu với nhà Hán
Ban đầu, Triệu Đà có thái độ thù địch với nhà Hán. Ông xưng đế, không thần phục triều đình và thường xuyên gây hấn ở biên giới. Tuy nhiên, sau một thời gian chiến tranh, cả hai bên đều nhận thấy rằng việc tiếp tục xung đột sẽ gây tổn hại cho cả hai.Chuyển sang hòa hiếu và thần phục
Dưới thời Hán Văn Đế, nhà Hán thực hiện chính sách hòa hoãn với Nam Việt. Hán Văn Đế cử Lục Giả sang thuyết phục Triệu Đà, đồng thời ban nhiều ân huệ cho ông. Nhận thấy lợi ích của việc hòa bình, Triệu Đà chấp nhận xưng thần với nhà Hán, đổi từ đế thành vương.Ảnh hưởng của mối quan hệ này đến Nam Việt
Mối quan hệ hòa hiếu với nhà Hán đã mang lại nhiều lợi ích cho Nam Việt. Nước này được hưởng sự bảo hộ của nhà Hán, tránh được các cuộc xâm lược từ bên ngoài. Đồng thời, Nam Việt cũng có cơ hội giao lưu kinh tế, văn hóa với Trung Quốc, học hỏi được nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật.TỪ “TRIỆU ĐINH LÝ TRẦN” TRONG BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO – TRIỆU ĐÀ LÀ VUA TA HAY LÀ GIẶC?
Trong phần mở đầu bản Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi có mấy câu như sau:
“Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác;
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương;”
Triều đại họ Triệu bắt đầu nước Việt này đại diện cho ai? Có người nói đó là Triệu Việt vương. Điều đó chắc chắn không đúng, vì ngay từ cái tên Triệu Việt vương đã là vương, không phải đế. Vua nước Việt phải đảm bảo tiêu chí xưng đế trong nước, như Lý Bôn xưng đế lập nước Vạn Xuân. Triệu Việt vương khác họ nên không thể cứ thế mà tức vị Lý Bôn, phải hoạch sông cộng trị với Lý Phật Tử. Xét như thế đã thấy Triệu Việt vương không cùng một hàng ngũ với Đinh Tiên hoàng hay các vị khai quốc hoàng đế đời sau.
Vậy chỉ còn lại một người, đó là Triệu Đà, xưng Vũ đế, quốc hiệu Nam Việt. Lý giải ra sao, nhìn ngay câu văn tiếp theo của Nguyễn Trái: “Cùng Hán... mỗi bên hùng cứ một phương”. Triệu Đà từng gửi thư cho Hán Văn đế, xưng lão phu để tỏ cái vai vế mình hơn vua Hán về tuổi tác, lại có xe kiệu lễ nghi thiên tử, trong mắt Nguyễn Trãi đương nhiên là một vị hoàng đế phương Nam.
Về việc quan điểm cho rằng Triệu Đà là giặc vì là người gốc Chân Định, Trung Quốc, bản thân lãnh thổ nước Nam Việt cũng bao gồm Lưỡng Quảng, xin có luận điểm như sau:
1/ Giả sử Trung Quốc xâm lược miền Bắc nước ta, rồi vua ta phải co cụm ở Thanh-Nghệ (chuyện đã từng xảy ra ở thời nhà Trần đánh giặc Nguyên), thì xét theo lãnh thổ & quê quán, các vị vua có kinh đô ở Thăng Long, có quê ở đất Mân (Phúc Kiến, Trung Quốc) như nhà Lý, nhà Trần sẽ hóa thành... giặc hết?
2/ Nếu vua Quang Trung mà được Lưỡng Quảng thì người đời sau sẽ đánh giá ngược lại Triệu Đà có khác bây giờ không?
