Từ Báo Chí Thế Kỷ 18–19 Đến Xamvn.com: Lịch Sử Dài Của Nhu Cầu “Phát Biểu”

Khi xưa, triết nhân cũng là xamer

Ngày nay, ai muốn nói gì chỉ cần gõ lên diễn đàn. Nhưng vào thế kỷ 18–19, nếu bạn là triết nhân, nhà khoa học hay nhà văn có “nhiều tâm sự”, thì báo chí chính là Xamvn của bạn.

Chỉ khác là: muốn “lên bài” thì phải có tiền in, phải quen chủ báo, và đặc biệt là phải viết sao cho người ta không ghét mà vẫn thấy thông minh.



=>>“Xưa muốn viral thì phải mua mực,

Nay chỉ cần có nick và nhiều giờ rảnh.”

.....Tổ sư của các thread Xamvn

Nietzsche: thời chưa nổi, ông gửi bài cho tạp chí, bị từ chối liên tục vì “quá cực đoan”.
Sau này nổi, người ta lục lại bài cũ và đăng lại – y như một thread xưa trên Xamvn bị đào lên: “Bài này ông nói chuẩn thật”.

Hegel: từng bị tạp chí địa phương mỉa là “ông này nói mà chẳng ai hiểu” – dân đọc bảo: “đọc 3 dòng đầu đã muốn out thread”.


Voltaire (Pháp, TK18): bị cấm xuất bản, liền dựng bút danh giả để công kích triều đình. Kiểu “clone acc để chửi mod”.

Newton vs Hooke: Newton viết thư khoe mình phát hiện quang phổ ánh sáng, Hooke đáp lại bằng thư chửi nhẹ: “tôi nói cái này trước ông rồi.”
→ Drama này kéo dài 30 năm, chỉ thiếu mỗi nút “Report post”.

Tesla vs Edison: tranh cãi “dòng điện nào tốt hơn” — Tesla chơi kiểu meme: “Tôi sẽ chiếu điện AC vào cơ thể để chứng minh an toàn.”
→ Cách “đập thẳng vào mặt anti” của thế kỷ 19.

Darwin: khi xuất bản Nguồn gốc các loài, bị báo tôn giáo mỉa mai: “Ông bảo con người là con khỉ à?”
Darwin không chửi lại.

Einstein vs Bohr: cãi nhau về cơ học lượng tử trên… Proceedings of the Royal Society (tạp chí khoa học).
Einstein viết: “Thượng đế không chơi xúc xắc.”
Bohr trả lời: “Ông đừng bảo Thượng đế phải làm gì"

Charles Dickens: từng dùng báo Household Words để “nói khéo” về bất công xã hội — bài nào cũng hot, tới mức người ta đọc xong đòi đổi luật.

Jean-Jacques Rousseau: bị dư luận “báo giới” tấn công vì “viết ngược dòng” → ông phản đòn bằng Thư gửi nước Pháp, chửi khéo như comment “thấy sai mà không nói cũng sai”.


Mark Twain (Mỹ) từng viết thư giả danh chính mình để mỉa mấy tờ báo phê phán ông – chính là trò “troll comment” đầu tiên trong lịch sử báo chí.

Mark Twain cũng hay troll báo chí. Có lần ông gửi tin giả cho báo: “Tôi chết rồi”, để xem báo đăng ra sao — kết quả: 5 tờ báo đăng thật.
→ Chính là trò “tự leak fake news” đầu tiên trong lịch sử truyền thông.


Oscar Wilde từng nói:
> “Tôi không đọc báo viết về tôi, trừ phi chúng chửi tôi nặng hơn hôm qua.”

→ Câu này y hệt tinh thần “xamer đăng bài cho vui, không cần ai hiểu.”



Newton và Leibniz: tranh nhau ai phát minh giải tích, gửi thư cãi nhau qua… tạp chí khoa học.
→ Drama học thuật đầu tiên




Ở Việt Nam: Xưa cũng có xamer, chỉ khác là mặc áo dài



Nguyễn Văn Vĩnh: người đầu tiên đem văn hóa “cà khịa trí thức” lên mặt báo. Ông viết:

=> “Người An Nam ta hay nói mà không biết nói.”



Tản Đà: bị báo chê “ngông”, ông phản pháo bằng cách viết hẳn bài mắng lại, với câu nổi tiếng:

=> “Văn chương hạ giới rẻ như bèo, kiếm được đồng tiền khó biết bao"

Cao Bá Quát (thế kỷ 19): thời chưa có báo, ông dùng thơ để “đá đểu” triều đình.

> “Nhất sinh đê thủ bái mai hoa” – (Một đời chỉ cúi đầu trước hoa mai).
→ Câu này chính là status “Tôi chỉ respect cái đẹp, không respect quyền lực.”

...........


Mỗi địa phương có báo riêng: Trung Bắc Tân Văn, Đông Dương tạp chí, Phong Hóa, Ngày Nay
Bài nào hot được truyền miệng cả làng — “trend” thời đó là mấy bài phê đạo đức, phê chính trị, hoặc kể chuyện tán gái trí thức.

> “Một bài đăng được ấn 100 bản, đọc luân phiên 1000 người – tương đương 10k view.”

(Tính ra reach organic thời đó còn cao hơn Facebook.)



Người thông minh vẫn tìm cách bày tỏ, người ngông vẫn thích bị chửi, và người đọc vẫn đọc và chửi thôi. Xamer hãy cứ phát huy năng lực. Thế kỷ 18, có khi Voltaire cũng chỉ là một người hay cãi; thế kỷ 19, Darwin cũng chỉ là kẻ bị chửi vì bảo người ta giống khỉ; còn thế kỷ 21, biết đâu một ông nào đó từ Xamvn.com lại thành triết gia của thời đại

Ngày xưa phò có lên báo viết văn không?

Damlolol:

Ngày xưa phò có lên báo viết văn không?

Bấm để mở rộng...

Thế kỷ 19 ở châu Âu: “Confession” trên báo – gái bán hoa kể chuyện đời mình

Thời kỳ báo chí nở rộ ở Paris, London (1800s–1900s), các tờ báo có chuyên mục:

“Confession d’une femme perdue” (Lời thú tội của một người đàn bà sa ngã)

“Letters from the Street” (Những lá thư từ phố đèn đỏ)


Nhiều bài thật sự do các cô gái bán hoa viết, gửi cho tòa soạn (có người ký tên thật, có người dùng bút danh).

Ví dụ thật:

“La confession d’une fille publique” (Pháp, 1857):
Một cô gái điếm tên Céleste Vanier viết bài dài nhiều kỳ, kể lại cuộc đời từ cô thợ may đến “gái công cộng”. Báo Le Figaro đăng, dân Paris xôn xao.
→ Cô nói: “Chúng tôi không tội lỗi hơn những kẻ mua chúng tôi, chỉ khác là chúng tôi nghèo.”

“My Life in the Streets” – London, 1890s:
Báo Pall Mall Gazette cho đăng loạt thư thật của một phụ nữ bị đuổi khỏi nhà, trở thành gái mại dâm. Tờ báo còn trả tiền nhuận bút cho cô.
→ Đây được xem là bài viết nữ quyền đầu tiên của tầng lớp đáy xã hội.



---

🇯🇵 2. Nhật Bản thời Minh Trị – gái nhà chứa viết thư công khai

Khoảng năm 1910–1930, ở Tokyo có loạt bài “Thư gửi khách làng chơi” (遊女の手紙), in trên báo Asahi Shimbun và Tokyo Nichi Nichi.
Một số cô mua chỗ đăng thư cảm ơn hoặc than vãn, kiểu như:
> “Anh nói yêu em, nhưng khi rời đi lại chê em rẻ tiền.
Vậy tình nào là thật, tiền nào là giả?”

Trotyeu94:

Thế kỷ 19 ở châu Âu: “Confession” trên báo – gái bán hoa kể chuyện đời mình

Thời kỳ báo chí nở rộ ở Paris, London (1800s–1900s), các tờ báo có chuyên mục:

“Confession d’une femme perdue” (Lời thú tội của một người đàn bà sa ngã)

“Letters from the Street” (Những lá thư từ phố đèn đỏ)


Nhiều bài thật sự do các cô gái bán hoa viết, gửi cho tòa soạn (có người ký tên thật, có người dùng bút danh).

Ví dụ thật:

“La confession d’une fille publique” (Pháp, 1857):
Một cô gái điếm tên Céleste Vanier viết bài dài nhiều kỳ, kể lại cuộc đời từ cô thợ may đến “gái công cộng”. Báo Le Figaro đăng, dân Paris xôn xao.
→ Cô nói: “Chúng tôi không tội lỗi hơn những kẻ mua chúng tôi, chỉ khác là chúng tôi nghèo.”

“My Life in the Streets” – London, 1890s:
Báo Pall Mall Gazette cho đăng loạt thư thật của một phụ nữ bị đuổi khỏi nhà, trở thành gái mại dâm. Tờ báo còn trả tiền nhuận bút cho cô.
→ Đây được xem là bài viết nữ quyền đầu tiên của tầng lớp đáy xã hội.



---

🇯🇵 2. Nhật Bản thời Minh Trị – gái nhà chứa viết thư công khai

Khoảng năm 1910–1930, ở Tokyo có loạt bài “Thư gửi khách làng chơi” (遊女の手紙), in trên báo Asahi Shimbun và Tokyo Nichi Nichi.
Một số cô mua chỗ đăng thư cảm ơn hoặc than vãn, kiểu như:
> “Anh nói yêu em, nhưng khi rời đi lại chê em rẻ tiền.
Vậy tình nào là thật, tiền nào là giả?”

Bấm để mở rộng...

Có tác giả nào nổi tiếng nhưng mãi mãi không ai biết hắn là ai không

Triết nhân là triết nhân, viết ra triệu người đọc, vạn người lưu.
Muốn báo đăng thì viết ra phải bán được, người ta chịu mua.
Còn bây giờ, ai cũng có thể viết, nhưng số được đọc thì không nhiều, số được mua rất ít.
Phải giật tít, câu view, câu like...nhưng cũng có khi chẳng ai ngó, khổ.

Cái mồm chỉ dùng 1h để ăn, còn lại là để phát biểu

Damlolol:

Có tác giả nào nổi tiếng nhưng mãi mãi không ai biết hắn là ai không

Bấm để mở rộng...

Có thì chắc cũng nick clone của ông nào thôi

TonyMonta6508:

Cái mồm chỉ dùng 1h để ăn, còn lại là để phát biểu

Bấm để mở rộng...

câu ngạn ngữ này nghe giống như châm biến mấy người yếu sinh lý