Vào một buổi sáng oi ả đầu tuần này, một đám đông lớn bất thường đã tụ tập tại ga Imjingang - điểm dừng cuối cùng trên tuyến tàu điện ngầm đô thị Seoul, nơi gần với Triều Tiên nhất.
Hàng chục nhà hoạt động và cảnh sát tập trung sự chú ý vào một người đàn ông: Ahn Hak-sop, một cựu tù binh chiến tranh Triều Tiên 95 tuổi, đang trên đường trở về quê hương, sang phía bên kia của biên giới chia cắt bán đảo Triều Tiên.
Đó là những gì ông Ahn gọi là "hành trình cuối cùng" của mình - ông muốn trở về Triều Tiên để được chôn cất tại đó, sau khi đã sống phần lớn cuộc đời ở Hàn Quốc, phần nhiều là ngoài ý muốn của ông.
Nhưng ông đã không thể vượt qua biên giới: ông đã bị từ chối, đúng như dự đoán vì chính phủ Hàn Quốc nói rằng họ không có đủ thời gian để thực hiện các thủ tục cần thiết.
Nhưng ông Ahn đã đến gần mục tiêu hết mức có thể.
Sức khỏe suy yếu do phù phổi (dịch tích tụ trong phổi), ông không thể đi bộ 30 phút từ nhà ga đến Cầu Thống Nhất - hay còn gọi là Tongil Dae-gyo - một trong số ít lối đi nối liền Hàn Quốc với Triều Tiên.
Vì vậy, ông bước ra khỏi xe cách cây cầu khoảng 200 mét và đi bộ đoạn đường cuối cùng, có hai người giúp đỡ đi cùng dìu ông.
Ông trở lại với lá cờ Triều Tiên trên tay, một hình ảnh hiếm thấy và gây chấn động sâu sắc ở Hàn Quốc, và phát biểu trước các phóng viên và khoảng 20 tình nguyện viên đã đến ủng hộ.
"Tôi chỉ muốn thân xác mình được an nghỉ ở một vùng đất thực sự độc lập", ông nói. "Một vùng đất không bị chủ nghĩa đế quốc chi phối."
Ba năm trước đó, khi ông còn đang học trung học, nhà lãnh đạo Triều Tiên lúc bấy giờ là Kim Nhật Thành tấn công miền Nam. Ông Kim, người mong muốn thống nhất hai miền Triều Tiên, đã vận động nhân dân bằng cách tuyên bố rằng chính miền Nam đã khởi xướng cuộc tấn công năm 1950.
Ông Ahn là một trong số những người tin vào điều này. Ông gia nhập Quân đội Nhân dân Triều Tiên năm 1952 với vai trò là sĩ quan liên lạc, và sau đó được phân vào một đơn vị chiến đấu tại miền Nam.
Ông bị quân đội Hàn Quốc bắt vào tháng 4/1953, ba tháng trước khi hiệp định đình chiến được ký kết, và bị kết án tù chung thân trong cùng năm đó. Hơn 42 năm sau, ông được trả tự do nhờ lệnh ân xá đặc biệt vào ngày Quốc khánh Hàn Quốc.
Nguồn hình ảnh,Universal History Archive/Universal Images Group via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Những người lính Triều Tiên bị quân đội Mỹ bắt làm tù binh vào năm 1953 - cùng năm ông Ahn bị bắt
Giống như nhiều tù nhân Triều Tiên khác, ông Ahn cũng bị gắn mác "đầu đỏ", ám chỉ đến cảm tình với chủ nghĩa ******** của ông, và ông gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm một công việc phù hợp.
Trong một cuộc phỏng vấn trước đó vào tháng 7/2025, ông nói với BBC rằng mọi chuyện không hề dễ dàng.
"Lúc đầu, chính phủ chẳng giúp đỡ gì mấy. Các đặc vụ theo dõi tôi suốt nhiều năm", ông nói thêm,
Ông kết hôn và thậm chí còn nuôi một đứa con, nhưng ông chưa bao giờ cảm thấy mình thật sự gắn bó với nơi này.
Suốt thời gian đó, ông đã định cư tại một ngôi làng nhỏ ở Gimpo, nơi gần nhất với biên giới Triều Tiên mà thường dân có thể sinh sống.
Tuy nhiên, vào năm 2000, ông đã từ chối cơ hội trở lại Triều Tiên cùng với hàng chục tù nhân khác cũng muốn hồi hương.
Lúc đó, ông đã lạc quan rằng mối quan hệ giữa hai miền sẽ được cải thiện, rằng người dân hai bên sẽ có thể tự do đi lại.
Nhưng ông đã chọn ở lại vì sợ rằng việc rời đi sẽ là một chiến thắng cho Mỹ.
"Vào thời điểm đó, họ đang thúc đẩy sự việc thiết lập chính quyền quân sự Mỹ [ở miền Nam]", ông nói.
"Nếu tôi trở về miền Bắc, thì chẳng khác nào tôi đang trao phòng ngủ của mình cho người Mỹ - nhường lại cho họ. Lương tâm con người tôi không thể cho phép điều đó."
Không rõ ông Ahn đang ám chỉ điều gì ngoài mối quan hệ ngày càng phát triển giữa Seoul và Washington, kể cả một liên minh quân sự vững mạnh đảm bảo sự bảo vệ cho Hàn Quốc khỏi bất kỳ cuộc tấn công nào từ phía Bắc.
Mối quan hệ đó khiến ông Ahn vô cùng khó chịu, ông chưa bao giờ nghi ngờ đối với tuyên truyền của gia tộc Kim - rằng điều duy nhất ngăn cản sự thống nhất của bán đảo Triều Tiên là một "nước Mỹ đế quốc" và một chính phủ Hàn Quốc mang ơn họ.
Tinh thần yêu nước đã sớm ăn sâu vào tâm hồn ông. Ông kể lại rằng, ông nội không cho ông đi học vì "không muốn biến tôi thành người Nhật".
Lòng yêu nước đã bén rễ từ rất sớm. Ông kể rằng ông nội không cho ông đi học vì "không muốn biến tôi thành người Nhật". Chính vì thế, ông bắt đầu đi học muộn hơn bình thường, sau khi ông nội qua đời.
Nguồn hình ảnh,Jungmin Choi/BBC
Chụp lại hình ảnh,Ông Ahn Hak-sop tin rằng liên minh của Washington với Seoul đã ngăn cản sự thống nhất của bán đảo Triều Tiên
Thời điểm Nhật Bản đầu hàng vào năm 1945, chấm dứt Thế chiến II và chế độ thực dân hóa Triều Tiên, ông Ahn và người em trai vừa đào ngũ khỏi quân đội Nhật Bản, đang ẩn náu tại nhà người dì dưới chân núi Mani trên đảo Ganghwa.
"Đó không phải là giải phóng - chỉ là chuyển từ chế độ thực dân này sang chế độ thực dân khác", ông nói.
"Một tờ truyền đơn [chúng tôi thấy] nói rằng Triều Tiên không được giải phóng, mà sẽ bị đặt dưới sự cai trị của quân đội Hoa Kỳ. Tờ truyền đơn thậm chí còn nói rằng nếu bất kỳ ai vi phạm luật quân sự của Hoa Kỳ, họ sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc theo luật quân sự."
Khi Liên Xô và Hoa Kỳ tranh giành ảnh hưởng trên bán đảo Triều Tiên, họ đã đồng ý chia cắt bán đảo. Liên Xô nắm quyền kiểm soát miền Bắc và Hoa Kỳ tiếp quản miền Nam, nơi họ thiết lập một chính quyền quân sự cho đến năm 1948.
Khi nhà lãnh đạo Kim Nhật Thành phát động tấn công vào năm 1950, một chính phủ Hàn Quốc đã được thành lập - nhưng ông Ahn, giống như rất nhiều người Triều Tiên khác, tin rằng miền Nam mới là bên khơi mào xung đột và rằng liên minh của họ với Washington đã ngăn cản việc thống nhất.
"Vì tôi từ chối ký vào bản tuyên thệ cải tạo bằng văn bản, tôi đã phải chịu đựng sự nhục mạ, tra tấn và bạo lực không ngừng - những ngày tháng đầy tủi nhục và đau đớn. Không có cách nào diễn tả hết nỗi đau khổ đó bằng lời nói", ông nói với đám đông tụ tập gần biên giới hôm 20/8.
Chính phủ Hàn Quốc chưa bao giờ phản hồi trực tiếp về cáo buộc cụ thể này, mặc dù một ủy ban đặc biệt đã thừa nhận tình trạng bạo lực trong nhà tù vào năm 2004.
Những cáo buộc trực tiếp của ông Ahn đã được Ủy ban Sự thật và Hòa giải Hàn Quốc, một cơ quan độc lập điều tra các vụ vi phạm nhân quyền trong quá khứ, điều tra vào năm 2009.
Ủy ban này phát hiện ra rằng đã có một nỗ lực có chủ ý nhằm ép buộc ông cải tạo, bao gồm cả các hành vi tra tấn.
Từ lâu, người ta đã chấp nhận rằng những tù nhân như vậy thường xuyên phải chịu đựng bạo lực sau song sắt.
Nguồn hình ảnh,Jungmin Choi/BBC
Chụp lại hình ảnh,Ông Ahn Hak-so bị từ chối trở lại Triều Tiên ở biên giới, quay lại đối mặt với ống kính của giới truyền thông với lá cờ Triều Tiên trên tay
"Mỗi khi tỉnh lại, thứ đầu tiên tôi kiểm tra là tay mình - xem có vết mực đỏ nào không", ông Ahn nhớ lại trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 7.
Điều đó thường có nghĩa là ai đó đã in dấu vân tay của ông lên bản tuyên thệ chuyển đổi tư tưởng.
"Nếu không có, tôi sẽ nghĩ, 'Dù họ có làm gì đi nữa, mình đã thắng'. Và tôi cảm thấy hài lòng."
Triều Tiên đã thay đổi rất nhiều kể từ khi ông Ahn rời đi.
Cháu trai của nhà lãnh đạo Kim Nhật Thành hiện đang điều hành đất nước - một chế độ độc tài bí mật, sở hữu vũ khí hạt nhân, giàu có hơn so với năm 1950, nhưng vẫn là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới.
Ông Ahn không có mặt tại Triều Tiên vào thời điểm xảy ra nạn đói khủng khiếp những năm 1990 khiến hàng trăm ngàn người thiệt mạng. Hàng chục ngàn người khác đã phải bỏ trốn, thực hiện những chuyến đi chết chóc để đào tẩu khỏi cuộc sống ở đó.
Tuy nhiên, ông Ahn gạt bỏ những lo ngại về nhân đạo ở Triều Tiên, đổ lỗi cho truyền thông thiên vị và chỉ đưa tin về mặt tối của đất nước này.
Ông lập luận rằng Triều Tiên đang phát triển và ủng hộ quyết định điều quân đội hỗ trợ Nga xâm lược Ukraine của nhà lãnh đạo Kim Jong-un.
Hàn Quốc cũng đã thay đổi rất nhiều trong thời gian ông Ahn sống ở đây - từng là một chế độ độc tài quân sự nghèo đói, giờ đây đã trở thành một nền dân chủ giàu mạnh. Mối quan hệ của miền Nam với miền Bắc đã có những thăng trầm, dao động giữa sự thù địch công khai và sự hợp tác đầy hy vọng.
Nhưng niềm tin của ông Ahn thì không hề lay chuyển. Ông đã dành 30 năm cuối đời để phản đối một quốc gia mà ông tin rằng vẫn đang thực dân hóa Hàn Quốc: Hoa Kỳ.
"Người ta nói rằng con người, không giống như động vật, có hai dạng sống. Một là đời sống sinh học cơ bản - dạng mà chúng ta nói chuyện, ăn uống, bài tiết, ngủ nghỉ, vân vân. Thứ hai là đời sống chính trị, còn được gọi là đời sống xã hội. Nếu bạn tước bỏ đời sống chính trị của một con người, họ chẳng khác gì một con robot", ông Ahn nói với BBC vào tháng 7.
"Tôi đã sống dưới ách thống trị của thực dân Nhật Bản suốt những năm đó. Nhưng tôi không muốn bị chôn vùi dưới ách thống trị của thực dân Mỹ, ngay cả khi đã chết."
Jungmin Choi tường thuật bổ sung từ Seoul
Hàng chục nhà hoạt động và cảnh sát tập trung sự chú ý vào một người đàn ông: Ahn Hak-sop, một cựu tù binh chiến tranh Triều Tiên 95 tuổi, đang trên đường trở về quê hương, sang phía bên kia của biên giới chia cắt bán đảo Triều Tiên.
Đó là những gì ông Ahn gọi là "hành trình cuối cùng" của mình - ông muốn trở về Triều Tiên để được chôn cất tại đó, sau khi đã sống phần lớn cuộc đời ở Hàn Quốc, phần nhiều là ngoài ý muốn của ông.
Nhưng ông đã không thể vượt qua biên giới: ông đã bị từ chối, đúng như dự đoán vì chính phủ Hàn Quốc nói rằng họ không có đủ thời gian để thực hiện các thủ tục cần thiết.
Nhưng ông Ahn đã đến gần mục tiêu hết mức có thể.
Sức khỏe suy yếu do phù phổi (dịch tích tụ trong phổi), ông không thể đi bộ 30 phút từ nhà ga đến Cầu Thống Nhất - hay còn gọi là Tongil Dae-gyo - một trong số ít lối đi nối liền Hàn Quốc với Triều Tiên.
Vì vậy, ông bước ra khỏi xe cách cây cầu khoảng 200 mét và đi bộ đoạn đường cuối cùng, có hai người giúp đỡ đi cùng dìu ông.
Ông trở lại với lá cờ Triều Tiên trên tay, một hình ảnh hiếm thấy và gây chấn động sâu sắc ở Hàn Quốc, và phát biểu trước các phóng viên và khoảng 20 tình nguyện viên đã đến ủng hộ.
"Tôi chỉ muốn thân xác mình được an nghỉ ở một vùng đất thực sự độc lập", ông nói. "Một vùng đất không bị chủ nghĩa đế quốc chi phối."
Sống ở phía bên kia
Khi mới 23 tuổi, Ahn Hak-sop bị quân đội Hàn Quốc bắt giữ.Ba năm trước đó, khi ông còn đang học trung học, nhà lãnh đạo Triều Tiên lúc bấy giờ là Kim Nhật Thành tấn công miền Nam. Ông Kim, người mong muốn thống nhất hai miền Triều Tiên, đã vận động nhân dân bằng cách tuyên bố rằng chính miền Nam đã khởi xướng cuộc tấn công năm 1950.
Ông Ahn là một trong số những người tin vào điều này. Ông gia nhập Quân đội Nhân dân Triều Tiên năm 1952 với vai trò là sĩ quan liên lạc, và sau đó được phân vào một đơn vị chiến đấu tại miền Nam.
Ông bị quân đội Hàn Quốc bắt vào tháng 4/1953, ba tháng trước khi hiệp định đình chiến được ký kết, và bị kết án tù chung thân trong cùng năm đó. Hơn 42 năm sau, ông được trả tự do nhờ lệnh ân xá đặc biệt vào ngày Quốc khánh Hàn Quốc.
Nguồn hình ảnh,Universal History Archive/Universal Images Group via Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Những người lính Triều Tiên bị quân đội Mỹ bắt làm tù binh vào năm 1953 - cùng năm ông Ahn bị bắt
Giống như nhiều tù nhân Triều Tiên khác, ông Ahn cũng bị gắn mác "đầu đỏ", ám chỉ đến cảm tình với chủ nghĩa ******** của ông, và ông gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm một công việc phù hợp.
Trong một cuộc phỏng vấn trước đó vào tháng 7/2025, ông nói với BBC rằng mọi chuyện không hề dễ dàng.
"Lúc đầu, chính phủ chẳng giúp đỡ gì mấy. Các đặc vụ theo dõi tôi suốt nhiều năm", ông nói thêm,
Ông kết hôn và thậm chí còn nuôi một đứa con, nhưng ông chưa bao giờ cảm thấy mình thật sự gắn bó với nơi này.
Suốt thời gian đó, ông đã định cư tại một ngôi làng nhỏ ở Gimpo, nơi gần nhất với biên giới Triều Tiên mà thường dân có thể sinh sống.
Tuy nhiên, vào năm 2000, ông đã từ chối cơ hội trở lại Triều Tiên cùng với hàng chục tù nhân khác cũng muốn hồi hương.
Lúc đó, ông đã lạc quan rằng mối quan hệ giữa hai miền sẽ được cải thiện, rằng người dân hai bên sẽ có thể tự do đi lại.
Nhưng ông đã chọn ở lại vì sợ rằng việc rời đi sẽ là một chiến thắng cho Mỹ.
"Vào thời điểm đó, họ đang thúc đẩy sự việc thiết lập chính quyền quân sự Mỹ [ở miền Nam]", ông nói.
"Nếu tôi trở về miền Bắc, thì chẳng khác nào tôi đang trao phòng ngủ của mình cho người Mỹ - nhường lại cho họ. Lương tâm con người tôi không thể cho phép điều đó."
Không rõ ông Ahn đang ám chỉ điều gì ngoài mối quan hệ ngày càng phát triển giữa Seoul và Washington, kể cả một liên minh quân sự vững mạnh đảm bảo sự bảo vệ cho Hàn Quốc khỏi bất kỳ cuộc tấn công nào từ phía Bắc.
Mối quan hệ đó khiến ông Ahn vô cùng khó chịu, ông chưa bao giờ nghi ngờ đối với tuyên truyền của gia tộc Kim - rằng điều duy nhất ngăn cản sự thống nhất của bán đảo Triều Tiên là một "nước Mỹ đế quốc" và một chính phủ Hàn Quốc mang ơn họ.
Chiến đấu vì Triều Tiên
Sinh năm 1930 tại huyện Ganghwa, tỉnh Gyeonggi, trong thời kỳ Nhật Bản đô hộ Bán đảo Triều Tiên, ông Ahn là con trai út trong gia đình có ba anh em trai. Ông cũng có hai em gái.Tinh thần yêu nước đã sớm ăn sâu vào tâm hồn ông. Ông kể lại rằng, ông nội không cho ông đi học vì "không muốn biến tôi thành người Nhật".
Lòng yêu nước đã bén rễ từ rất sớm. Ông kể rằng ông nội không cho ông đi học vì "không muốn biến tôi thành người Nhật". Chính vì thế, ông bắt đầu đi học muộn hơn bình thường, sau khi ông nội qua đời.
Nguồn hình ảnh,Jungmin Choi/BBC
Chụp lại hình ảnh,Ông Ahn Hak-sop tin rằng liên minh của Washington với Seoul đã ngăn cản sự thống nhất của bán đảo Triều Tiên
Thời điểm Nhật Bản đầu hàng vào năm 1945, chấm dứt Thế chiến II và chế độ thực dân hóa Triều Tiên, ông Ahn và người em trai vừa đào ngũ khỏi quân đội Nhật Bản, đang ẩn náu tại nhà người dì dưới chân núi Mani trên đảo Ganghwa.
"Đó không phải là giải phóng - chỉ là chuyển từ chế độ thực dân này sang chế độ thực dân khác", ông nói.
"Một tờ truyền đơn [chúng tôi thấy] nói rằng Triều Tiên không được giải phóng, mà sẽ bị đặt dưới sự cai trị của quân đội Hoa Kỳ. Tờ truyền đơn thậm chí còn nói rằng nếu bất kỳ ai vi phạm luật quân sự của Hoa Kỳ, họ sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc theo luật quân sự."
Khi Liên Xô và Hoa Kỳ tranh giành ảnh hưởng trên bán đảo Triều Tiên, họ đã đồng ý chia cắt bán đảo. Liên Xô nắm quyền kiểm soát miền Bắc và Hoa Kỳ tiếp quản miền Nam, nơi họ thiết lập một chính quyền quân sự cho đến năm 1948.
Khi nhà lãnh đạo Kim Nhật Thành phát động tấn công vào năm 1950, một chính phủ Hàn Quốc đã được thành lập - nhưng ông Ahn, giống như rất nhiều người Triều Tiên khác, tin rằng miền Nam mới là bên khơi mào xung đột và rằng liên minh của họ với Washington đã ngăn cản việc thống nhất.
Niềm tin không lay chuyển
Sau khi bị bắt, ông Ahn đã có nhiều cơ hội để tránh bị bỏ tù - ông được yêu cầu ký các văn bản từ bỏ miền Bắc và hệ tư tưởng ********, điều được gọi là "cải tạo". Nhưng ông đã từ chối."Vì tôi từ chối ký vào bản tuyên thệ cải tạo bằng văn bản, tôi đã phải chịu đựng sự nhục mạ, tra tấn và bạo lực không ngừng - những ngày tháng đầy tủi nhục và đau đớn. Không có cách nào diễn tả hết nỗi đau khổ đó bằng lời nói", ông nói với đám đông tụ tập gần biên giới hôm 20/8.
Chính phủ Hàn Quốc chưa bao giờ phản hồi trực tiếp về cáo buộc cụ thể này, mặc dù một ủy ban đặc biệt đã thừa nhận tình trạng bạo lực trong nhà tù vào năm 2004.
Những cáo buộc trực tiếp của ông Ahn đã được Ủy ban Sự thật và Hòa giải Hàn Quốc, một cơ quan độc lập điều tra các vụ vi phạm nhân quyền trong quá khứ, điều tra vào năm 2009.
Ủy ban này phát hiện ra rằng đã có một nỗ lực có chủ ý nhằm ép buộc ông cải tạo, bao gồm cả các hành vi tra tấn.
Từ lâu, người ta đã chấp nhận rằng những tù nhân như vậy thường xuyên phải chịu đựng bạo lực sau song sắt.
Nguồn hình ảnh,Jungmin Choi/BBC
Chụp lại hình ảnh,Ông Ahn Hak-so bị từ chối trở lại Triều Tiên ở biên giới, quay lại đối mặt với ống kính của giới truyền thông với lá cờ Triều Tiên trên tay
"Mỗi khi tỉnh lại, thứ đầu tiên tôi kiểm tra là tay mình - xem có vết mực đỏ nào không", ông Ahn nhớ lại trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 7.
Điều đó thường có nghĩa là ai đó đã in dấu vân tay của ông lên bản tuyên thệ chuyển đổi tư tưởng.
"Nếu không có, tôi sẽ nghĩ, 'Dù họ có làm gì đi nữa, mình đã thắng'. Và tôi cảm thấy hài lòng."
Triều Tiên đã thay đổi rất nhiều kể từ khi ông Ahn rời đi.
Cháu trai của nhà lãnh đạo Kim Nhật Thành hiện đang điều hành đất nước - một chế độ độc tài bí mật, sở hữu vũ khí hạt nhân, giàu có hơn so với năm 1950, nhưng vẫn là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới.
Ông Ahn không có mặt tại Triều Tiên vào thời điểm xảy ra nạn đói khủng khiếp những năm 1990 khiến hàng trăm ngàn người thiệt mạng. Hàng chục ngàn người khác đã phải bỏ trốn, thực hiện những chuyến đi chết chóc để đào tẩu khỏi cuộc sống ở đó.
Tuy nhiên, ông Ahn gạt bỏ những lo ngại về nhân đạo ở Triều Tiên, đổ lỗi cho truyền thông thiên vị và chỉ đưa tin về mặt tối của đất nước này.
Ông lập luận rằng Triều Tiên đang phát triển và ủng hộ quyết định điều quân đội hỗ trợ Nga xâm lược Ukraine của nhà lãnh đạo Kim Jong-un.
Hàn Quốc cũng đã thay đổi rất nhiều trong thời gian ông Ahn sống ở đây - từng là một chế độ độc tài quân sự nghèo đói, giờ đây đã trở thành một nền dân chủ giàu mạnh. Mối quan hệ của miền Nam với miền Bắc đã có những thăng trầm, dao động giữa sự thù địch công khai và sự hợp tác đầy hy vọng.
Nhưng niềm tin của ông Ahn thì không hề lay chuyển. Ông đã dành 30 năm cuối đời để phản đối một quốc gia mà ông tin rằng vẫn đang thực dân hóa Hàn Quốc: Hoa Kỳ.
"Người ta nói rằng con người, không giống như động vật, có hai dạng sống. Một là đời sống sinh học cơ bản - dạng mà chúng ta nói chuyện, ăn uống, bài tiết, ngủ nghỉ, vân vân. Thứ hai là đời sống chính trị, còn được gọi là đời sống xã hội. Nếu bạn tước bỏ đời sống chính trị của một con người, họ chẳng khác gì một con robot", ông Ahn nói với BBC vào tháng 7.
"Tôi đã sống dưới ách thống trị của thực dân Nhật Bản suốt những năm đó. Nhưng tôi không muốn bị chôn vùi dưới ách thống trị của thực dân Mỹ, ngay cả khi đã chết."
Jungmin Choi tường thuật bổ sung từ Seoul
