Don Jong Un
Địt xong chạy
Trung Quốc đang bước vào khủng hoảng già hóa dân số nhanh chóng, buộc ông Tập Cận Bình phải xoay trục sang thị trường chứng khoán. Từ việc rót vốn nhà nước đến khuyến khích người dân mở tài khoản hưu trí cá nhân, Bắc Kinh kỳ vọng chứng khoán sẽ trở thành cứu cánh cho hệ thống lương hưu đang quá tải.
Không giống như Donald Trump, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không được biết đến với việc quan tâm đến lợi nhuận từ thị trường chứng khoán. Còn nhớ vào năm 2021, chính phủ đã tiến hành các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với các công ty công nghệ lớn và các nhà phát triển bất động sản, bất chấp những phàn nàn gay gắt từ các nhà đầu tư toàn cầu.
Nhưng có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông Tập đang thay đổi suy nghĩ. Các nhà đầu tư tổ chức thuộc sở hữu nhà nước đang đổ hàng tỷ đô la vào thị trường trong năm nay. Vào tháng 1, chính phủ đã yêu cầu các công ty bảo hiểm lớn phải đầu tư 30% phí bảo hiểm mới của họ vào cổ phiếu nội địa. Vào tháng 4, Central Huijin Investment Ltd., một đơn vị trong nước của quỹ đầu tư quốc gia China Investment Corp., đã chính thức thiết lập sự hiện diện trên thị trường. Tính đến cuối tháng 6, Huijin sở hữu 1.3 nghìn tỷ nhân dân tệ (180 tỷ USD) quỹ chỉ số.
Những thay đổi mạnh mẽ về nhân khẩu học có thể đang buộc ông Tập phải hành động. Trung Quốc chỉ mất 5 năm để rơi vào khủng hoảng sinh sản. Chỉ có 9.5 triệu trẻ sơ sinh được sinh ra vào năm 2024, một sự sụt giảm đáng báo động so với khoảng 15 triệu trẻ mỗi năm trước đại dịch. Tỷ lệ sinh tổng hợp, hay số con trung bình ước tính mà một phụ nữ sẽ sinh trong đời, đã giảm xuống chỉ còn 1 vào năm 2023 từ mức 1.8 vào năm 2019.
Kết quả là mạng lưới an sinh xã hội đang trở nên không thể duy trì. Vào năm 1990, cứ mỗi người nghỉ hưu mới, Trung Quốc có khoảng 3.6 lao động gia nhập lực lượng lao động. Đến năm 2045, con số đó sẽ giảm xuống còn 0.4 — chỉ có 9 triệu người bắt đầu đóng góp vào an sinh xã hội, nhưng có 21 triệu người bắt đầu nhận trợ cấp hưu trí, theo ước tính từ Goldman Sachs Group Inc. Tình thế đã đảo ngược.
Điều này có thể giải thích cho hàng loạt chính sách mới nhằm cải thiện con số. Trung Quốc đã nâng độ tuổi nghỉ hưu vào cuối năm ngoái, lần đầu tiên kể từ năm 1978. Một phán quyết gần đây của tòa án đã đóng lỗ hổng mà các doanh nghiệp nhỏ sử dụng để không tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Và các khoản trợ cấp trẻ em mới — 3,600 nhân dân tệ mỗi năm cho mỗi trẻ dưới ba tuổi — sẽ được phát để khuyến khích tỷ lệ sinh.
Nhưng chỉ những biện pháp này thôi là không đủ để giảm gánh nặng cho hệ thống hưu trí đang căng thẳng. An sinh xã hội của Trung Quốc đã đạt được phạm vi gần như toàn dân, với hơn 1 tỷ người được bao gồm. Tuy nhiên, thành tựu này cũng đi kèm với chi phí lớn. Chính phủ đã trợ cấp cho các quỹ hưu trí nhà nước ít nhất một thập kỷ. Vào năm 2023, tổng số tiền đạt 1.7 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương 6.4% chi tiêu tài chính.
Ngay cả với trợ cấp từ nhà nước, hàng triệu người thuộc thế hệ baby boomer không có đủ tiền để tận hưởng tuổi già. Những lao động làm công ăn lương ở thành thị được bảo hiểm theo chương trình bảo hiểm nhân viên, một kế hoạch lợi ích xác định trả một phần trăm thu nhập trước khi nghỉ hưu. Chương trình này đã phân phối trung bình 45,000 nhân dân tệ mỗi người vào năm 2023. Nhưng nhiều người khác, bao gồm những người ở khu vực nông thôn hoặc không có việc làm toàn thời gian, chỉ được tham gia bảo hiểm cư dân, với mức chi trả thấp đáng buồn là 2,671 nhân dân tệ trong năm đó.
Đây là lý do tại sao thị trường chứng khoán sẽ ngày càng quan trọng khi xã hội Trung Quốc già hóa. Mỹ là một ví dụ đáng mơ ước. Những người sinh từ năm 1946 đến 1964, thế hệ đầu tiên được cung cấp các kế hoạch hưu trí 401(k) khi bắt đầu làm việc, có nhiều tiền hơn bất kỳ ai khác, nhờ giá trị tăng vọt của danh mục cổ phiếu và nhà ở. Nhiều người không phụ thuộc vào trợ cấp an sinh xã hội, trung bình 2,000 USD mỗi tháng, để sống — và sẽ không phàn nàn nếu mức tăng trợ cấp hưu trí hàng năm nhỏ.
Trung Quốc chắc chắn rất muốn sao chép công thức đó, đặc biệt là khi thị trường bất động sản đang trong giai đoạn suy thoái kéo dài. Cuối năm ngoái, chính phủ đã triển khai phiên bản Tài khoản Hưu trí Cá nhân, hay IRA, trên toàn quốc, cho phép mọi người đầu tư tối đa 12.000 nhân dân tệ mỗi năm mà không phải chịu thuế. Nhưng liệu họ có muốn tham gia nếu thị trường chứng khoán mãi ở trong trạng thái giảm giá không? Tương tự, hệ thống hưu trí nhà nước có thể trở nên tự chủ hơn nếu các quỹ an sinh xã hội có thể đạt được lợi nhuận vốn tốt hơn.
Cái gọi là giao dịch TACO, đặt cược rằng Trump cuối cùng sẽ rút lui khỏi các chính sách không thân thiện với thị trường, đang phổ biến trong năm nay. Điều này là vì tổng thống Mỹ từ lâu đã coi hiệu suất của S&P 500 như một chỉ số cho tỷ lệ ủng hộ của mình. Ông Tập, đang phục vụ nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có tiền lệ, không phải lo lắng về điều đó. Tuy nhiên, ông có một sổ sách tài chính cần cân đối, có lẽ trong nhiều thập kỷ tới.
Trong tương lai, khi một lao động phải hỗ trợ ba người nghỉ hưu, lợi nhuận từ cổ phiếu sẽ rất quan trọng. Ông Tập không có lựa chọn nào khác ngoài việc yêu thích thị trường chứng khoán
