Có Hình Việt Nam chọn Con Đường hoàn cảnh Bất Bạo Động cho đến Năm 2028 là Hợp Lý

Phân tích tính hợp lý của chiến lược "bất bạo động" (non-violence) của Việt Nam đến năm 2028 trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung ở Biển Đông​

Câu hỏi của bạn đề cập đến một tình huống địa chính trị phức tạp: Việt Nam duy trì chính sách trung lập, tránh sử dụng vũ lực (hay "bất bạo động") đến năm 2028, trong khi bị kẹt giữa cáo buộc lẫn nhau từ Mỹ (Trung Quốc sẽ tấn công) và Trung Quốc (Mỹ sẽ tấn công), dẫn đến nguy cơ chia rẽ tư tưởng nội bộ và xung đột vùng miền. Dựa trên dữ liệu cập nhật đến tháng 11/2025, tôi sẽ phân tích tính hợp lý của chiến lược này. Tổng thể, chiến lược này là hợp lý và thực tế, vì nó phù hợp với lợi ích quốc gia của Việt Nam: bảo vệ chủ quyền mà không rơi vào bẫy xung đột lớn, tận dụng đa dạng hóa quan hệ quốc tế, và giảm thiểu rủi ro nội bộ. Tuy nhiên, nó không phải là "dễ dàng" – đòi hỏi sự khéo léo ngoại giao cao độ để tránh leo thang.

1. Bối cảnh chính sách "bất bạo động" của Việt Nam​

Việt Nam không có chính sách chính thức gọi là "bất bạo động đến 2028", nhưng thực tiễn ngoại giao của Hà Nội phản ánh nguyên tắc này qua "Tứ bất" (Four Nos) – được khẳng định trong Sách trắng Quốc phòng 2019 và vẫn là nền tảng đến 2025:

• Không tham gia liên minh quân sự.
• Không liên kết với nước này để chống nước kia.
• Không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam chống lại nước khác.
• Không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế (điểm mới thêm từ 2019, nhấn mạnh tránh leo thang).

Chính sách này là một phần của chiến lược "hợp tác và đấu tranh" (cooperation and struggle) với Trung Quốc, nhằm duy trì hòa bình ở Biển Đông trong khi bảo vệ lợi ích kinh tế (Biển Đông chiếm 1/3 thương mại toàn cầu và tiềm năng dầu khí khổng lồ). Đến 2025, Việt Nam tiếp tục xây đảo nhân tạo ở Trường Sa (Spratly), tăng cường tuần tra dân quân biển, nhưng tránh đối đầu trực tiếp với PLA (Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc). Các vụ việc như tàu Trung Quốc quấy rối giàn khoan Việt Nam (2024-2025) được xử lý qua ngoại giao kín đáo, không công khai để tránh kích động dư luận.
Hợp lý đến 2028? Có, vì:

• Rủi ro chiến tranh thấp nhưng tăng dần: Các chuyên gia dự báo căng thẳng Mỹ-Trung ở Biển Đông sẽ leo thang đến 2028 (do tranh chấp Đài Loan và chuỗi đảo thứ nhất), nhưng xác suất xung đột vũ trang trực tiếp chỉ khoảng 20-30% (theo Crisis Group và RAND). Việt Nam không phải "mặt trận chính" như Philippines, nên có không gian để "chờ đợi và đa dạng hóa".
• Lợi ích kinh tế: Việt Nam phụ thuộc thương mại với Trung Quốc (hàng đầu, 150 tỷ USD/năm 2025) và Mỹ (xuất khẩu lớn nhất, 120 tỷ USD). Chiến tranh sẽ phá hủy tăng trưởng GDP 6-7%/năm.

2. Quan điểm của Mỹ và Trung Quốc: Ai "đánh" ai?​

• Theo Mỹ: Trung Quốc sẽ tấn công (để kiểm soát Biển Đông). Washington coi Bắc Kinh là "mối đe dọa chính", với các hành động như xây đảo nhân tạo (7 đảo lớn từ 2013-2025) và quấy rối tàu cá Việt Nam. Mỹ tăng cường "FOIP" (Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Tự do và Mở), bán vũ khí cho Việt Nam (C-130, trực thăng 2025), và tập trận chung (như với Philippines). Tuy nhiên, Mỹ không cam kết bảo vệ Việt Nam trực tiếp, chỉ hỗ trợ "quyền tự do hàng hải" để kiềm chế Trung Quốc. Điều này tạo áp lực cho Việt Nam: Hợp tác với Mỹ (nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện 2023) nhưng tránh bị coi là "đồng minh chống Trung".
• Theo Trung Quốc: Mỹ sẽ tấn công (để bao vây Bắc Kinh). Bắc Kinh cáo buộc Mỹ "khuấy động" qua Quad (Mỹ-Nhật-Ấn-Úc) và AUKUS, coi Việt Nam là "cầu nối" cho chiến lược bao vây. Trung Quốc đáp trả bằng "vùng xám" (gray-zone tactics): tàu dân quân quấy rối, thiết lập "khu hành chính" mới ở Hoàng Sa (2020-2025). Nhưng Bắc Kinh ưu tiên ổn định kinh tế với Việt Nam, ký hàng loạt thỏa thuận hợp tác (thăm của Tô Lâm đến Bắc Kinh 2024, cam kết chống "cách mạng màu").

Hợp lý cho Việt Nam? Hoàn toàn. Việt Nam không "chọn bên" mà "đa phương hóa": Mời tàu Mỹ ghé cảng nhưng từ chối căn cứ; ký EVFTA với EU, hợp tác an ninh với Nhật-Pháp. Điều này làm giảm cáo buộc lẫn nhau, vì cả Mỹ và Trung đều cần Việt Nam làm "cầu nối ổn định" thay vì "mặt trận".

3. Rủi ro nội bộ: Phân hóa tư tưởng và mâu thuẫn vùng miền?​

Đây là điểm nhạy cảm nhất. Dư luận Việt Nam bị ảnh hưởng mạnh bởi tranh chấp Biển Đông, dẫn đến phân hóa tư tưởng (ideological polarization):

• Chống Trung mạnh mẽ: 85% người Việt chọn Mỹ nếu buộc phải chọn bên (khảo sát ISEAS 2024), do lịch sử (chiến tranh biên giới 1979) và vụ việc như giàn khoan HD-981 (2014, gây biểu tình lớn). Miền Bắc (gần biên giới) và ngư dân miền Trung thường "diều hâu" hơn, đòi hành động cứng rắn.
• Phân hóa với Mỹ: Một bộ phận (đặc biệt giới trẻ đô thị, doanh nhân) ủng hộ hợp tác kinh tế với Mỹ để "thoát Trung", nhưng đa số vẫn cảnh giác lịch sử (chiến tranh Việt Nam). Trên X (Twitter), các bài đăng 2024-2025 cho thấy tranh cãi gay gắt: Một bên kêu "liên minh với Mỹ chống Tàu" (post [post:45], [post:48]), bên kia nhấn "bạn với Trung, chống Mỹ can thiệp" (post [post:46], [post:47]).

Mâu thuẫn vùng miền? Có nguy cơ, nhưng chưa nghiêm trọng:

• Miền Bắc vs. Miền Nam: Miền Bắc (gần Trung Quốc) ưu tiên ổn định kinh tế (thương mại biên giới), trong khi miền Nam (gần Biển Đông) lo ngư trường và dầu khí hơn. Biểu tình chống Trung 2014-2018 từng lan rộng, nhưng chính quyền kiểm soát tốt qua kiểm duyệt và tuyên truyền "hợp tác đấu tranh". Đến 2025, không có xung đột vùng miền lớn, nhưng nếu leo thang (như vụ tàu Trung đâm ngư dân miền Trung), có thể kích động biểu tình địa phương.
• Rủi ro đến 2028: Nếu Mỹ-Trung xung đột (ví dụ: chặn eo biển Malacca), dư luận có thể phân cực mạnh hơn, dẫn đến "mâu thuẫn kích động" như biểu tình chống chính sách trung lập. Tuy nhiên, Đảng ******** Việt Nam (CPV) duy trì đoàn kết qua kiểm soát truyền thông và ưu tiên "ổn định chính trị" – một "lá chắn" hiệu quả.

Hợp lý? Có, vì chính sách bất bạo động giúp kiểm soát phân hóa: Tránh chiến tranh (gây chia rẽ nội bộ như 1979), đồng thời dùng ngoại giao để "xả van" dư luận (ví dụ: gửi công hàm phản đối Trung Quốc đến LHQ 2025). Nếu thay đổi (như cho Mỹ căn cứ), rủi ro nội bộ sẽ tăng vọt, có thể dẫn đến bất ổn như Philippines dưới Duterte-Marcos.

Bảng so sánh rủi ro và lợi ích của chiến lược đến 2028​

Kết luận: Hợp lý, nhưng cần linh hoạt​

Chiến lược bất bạo động đến 2028 là hợp lý cao, vì nó giúp Việt Nam "sống sót" giữa gã khổng lồ (Trung Quốc) và siêu cường (Mỹ), tránh kịch bản "hai bên cùng thua" (như dự báo RAND: chiến tranh Biển Đông làm GDP Việt Nam giảm 10-15%). Phân hóa nội bộ là rủi ro thực tế, nhưng chưa đến mức "mâu thuẫn kích động vùng miền" – nhờ sự lãnh đạo nhất quán của CPV và kinh nghiệm lịch sử (kháng chiến chống ngoại xâm).
Để bền vững, Việt Nam nên:

• Đẩy nhanh COC ASEAN-Trung (mục tiêu 2026).
• Tăng hợp tác an ninh với EU/Nhật (không phụ thuộc Mỹ).
• Giám sát dư luận qua mạng xã hội để tránh "cách mạng màu".

Nếu căng thẳng Mỹ-Trung bùng nổ sớm (trước 2028), Việt Nam có thể điều chỉnh "Tứ bất" với điều khoản "tùy tình hình" – nhưng hiện tại, kiên trì là lựa chọn khôn ngoan nhất. Bạn nghĩ sao về kịch bản này?