Don Jong Un
Trai thôn
Việt Nam không trả lời giác thư của các chuyên gia nhân quyền LHQ
Ngày 6 tháng 10, bộ phận nhân quyền của LHQ công bố giác thư gửi nhà nước Việt Nam về cái chết đầy mờ ám vào tháng 4 vừa qua của một vị Lạt Ma Tây Tạng nổi tiếng: Tôn Bảo (Rinpoche) Tulku Rigzin Hugkar Dorje. Giác thư này, với 2 báo cáo viên đặc biệt và 2 nhóm công tác của LHQ cùng đứng tên, được gửi ra ngày 8 tháng 8, 2025. Việt Nam có 60 ngày để hồi đáp nhưng đã lờ đi. Theo đúng hạn định, giác thư được công bố.
“BPSOS đã nêu hồ sơ mất tích cưỡng bức này tại phiên rà soát của LHQ đối với Việt Nam về thực thi Công Ước Quốc Tế về các Quyền Dân Sự và Chính Trị, diễn ra ở Geneva ngày 7 và 8 tháng 7 vừa qua,” Ts. Nguyễn Đình Thắng, Tổng Giám Đốc kiêm Chủ Tịch BPSOS, cho biết.
Trong bản báo cáo gửi trước cho Ủy Ban Nhân Quyền LHQ để chuẩn bị cho cuộc rà soát, BPSOS nêu các vụ mất tích cưỡng bức (bắt cóc) do nhà nước Viêt Nam thực hiện bao gồm các hồ sơ Facebooker Đường Văn Thái và nhà báo Trương Duy Nhất trên đất Thái Lan và vụ bắt cóc vị cao tăng Tây Tạng kể trên ở tại Việt Nam.
Tôn Bảo Tulku Rigzin Hugkar Dorje sanh năm 1969 và được xem là kiếp sau của Lạt Ma Do Khyentse Yeshe Dorje sống ở thế kỷ 19. Tôn Bảo Tulku Rigzin Hugkar Dorje nổi tiếng về các công tác xà hội và giáo dục cũng như bảo tồn văn hoá Tây Tạng. Tháng 8 năm 2024, Ông bị an ninh China bắt giữ sau khi từ chối nghinh tiếp một tăng sĩ Phật Giáo Tây Tạng được nhà nước bảo kê. Sau khi được thả ra, Ông Dorje lén rời khỏi China và, theo báo cáo, đã đến Việt Nam ẩn mình vào tháng 9 năm 2024.
Ngày 25 tháng 3, 2025, có tin Ông Dorje bị công an Việt Nam bắt giữ tại khách sạn nơi đang trú ẩn ở Thành Phố HCM, có sự hiện diện của một số người China, tình nghi là an ninh. Chỉ 4 ngày sau, công an Việt Nam thông báo cho đồng đạo của Ông ở Việt Nam là Ông đã chết vì suy tim. Trước đây Ông không hề bị bệnh tim.
Ngày 1 tháng 4, viên chức China báo cho các sư ở ngôi chùa nơi Sư Dorje trụ trị là Ông đã qua đời, với giấy chứng tử của Việt Nam. Các vị sư này không được phép chụp bản sao giấy chứng tử.
Ngày 3 tháng 4, một số giới chức China cùng với vài vị sư ở chùa này đến Việt Nam để đưa xác của Ông về nước. Chính quyền Việt Nam không cho các sư này thăm xác của Sư Dorje mà bắt họ phải ký giấy xác nhận là Sư Dorje đã chết. Họ không ký vì không được cho thấy xác của người chết.
Ngày 18 tháng 4, chính quyền Việt Nam đưa thi thể của Sư Dorje đến một ngôi chùa ở TPHCM. Hai hôm sau, họ hoả táng trước sự hiện diện của một số người Việt và người China, tình nghi là an ninh. Việc hỏa táng này được cho là không có sự chấp thuận của thân nhân người quá cố. Tro cốt của Sư Dorje cuối cùng được đưa về ngôi chùa nơi Ông từng tu tập.
Giác thư của các chuyên gia LHQ chỉ ra rằng nhà nước Việt Nam đã vi phạm nghiêm trọng các quy tắc trong các công ước quốc tế về nhân quyền mà Việt Nam đã ký kết, đặc biệt là Công Ước Quốc Tế về các Quyền Dân Sự và Chính Trị (International Covenant on Civil and Political Rights, ICCPR) vì:
Ngày 6 tháng 10, bộ phận nhân quyền của LHQ công bố giác thư gửi nhà nước Việt Nam về cái chết đầy mờ ám vào tháng 4 vừa qua của một vị Lạt Ma Tây Tạng nổi tiếng: Tôn Bảo (Rinpoche) Tulku Rigzin Hugkar Dorje. Giác thư này, với 2 báo cáo viên đặc biệt và 2 nhóm công tác của LHQ cùng đứng tên, được gửi ra ngày 8 tháng 8, 2025. Việt Nam có 60 ngày để hồi đáp nhưng đã lờ đi. Theo đúng hạn định, giác thư được công bố.
“BPSOS đã nêu hồ sơ mất tích cưỡng bức này tại phiên rà soát của LHQ đối với Việt Nam về thực thi Công Ước Quốc Tế về các Quyền Dân Sự và Chính Trị, diễn ra ở Geneva ngày 7 và 8 tháng 7 vừa qua,” Ts. Nguyễn Đình Thắng, Tổng Giám Đốc kiêm Chủ Tịch BPSOS, cho biết.
Trong bản báo cáo gửi trước cho Ủy Ban Nhân Quyền LHQ để chuẩn bị cho cuộc rà soát, BPSOS nêu các vụ mất tích cưỡng bức (bắt cóc) do nhà nước Viêt Nam thực hiện bao gồm các hồ sơ Facebooker Đường Văn Thái và nhà báo Trương Duy Nhất trên đất Thái Lan và vụ bắt cóc vị cao tăng Tây Tạng kể trên ở tại Việt Nam.
Tôn Bảo Tulku Rigzin Hugkar Dorje sanh năm 1969 và được xem là kiếp sau của Lạt Ma Do Khyentse Yeshe Dorje sống ở thế kỷ 19. Tôn Bảo Tulku Rigzin Hugkar Dorje nổi tiếng về các công tác xà hội và giáo dục cũng như bảo tồn văn hoá Tây Tạng. Tháng 8 năm 2024, Ông bị an ninh China bắt giữ sau khi từ chối nghinh tiếp một tăng sĩ Phật Giáo Tây Tạng được nhà nước bảo kê. Sau khi được thả ra, Ông Dorje lén rời khỏi China và, theo báo cáo, đã đến Việt Nam ẩn mình vào tháng 9 năm 2024.
Ngày 25 tháng 3, 2025, có tin Ông Dorje bị công an Việt Nam bắt giữ tại khách sạn nơi đang trú ẩn ở Thành Phố HCM, có sự hiện diện của một số người China, tình nghi là an ninh. Chỉ 4 ngày sau, công an Việt Nam thông báo cho đồng đạo của Ông ở Việt Nam là Ông đã chết vì suy tim. Trước đây Ông không hề bị bệnh tim.
Ngày 1 tháng 4, viên chức China báo cho các sư ở ngôi chùa nơi Sư Dorje trụ trị là Ông đã qua đời, với giấy chứng tử của Việt Nam. Các vị sư này không được phép chụp bản sao giấy chứng tử.
Ngày 3 tháng 4, một số giới chức China cùng với vài vị sư ở chùa này đến Việt Nam để đưa xác của Ông về nước. Chính quyền Việt Nam không cho các sư này thăm xác của Sư Dorje mà bắt họ phải ký giấy xác nhận là Sư Dorje đã chết. Họ không ký vì không được cho thấy xác của người chết.
Ngày 18 tháng 4, chính quyền Việt Nam đưa thi thể của Sư Dorje đến một ngôi chùa ở TPHCM. Hai hôm sau, họ hoả táng trước sự hiện diện của một số người Việt và người China, tình nghi là an ninh. Việc hỏa táng này được cho là không có sự chấp thuận của thân nhân người quá cố. Tro cốt của Sư Dorje cuối cùng được đưa về ngôi chùa nơi Ông từng tu tập.
Giác thư của các chuyên gia LHQ chỉ ra rằng nhà nước Việt Nam đã vi phạm nghiêm trọng các quy tắc trong các công ước quốc tế về nhân quyền mà Việt Nam đã ký kết, đặc biệt là Công Ước Quốc Tế về các Quyền Dân Sự và Chính Trị (International Covenant on Civil and Political Rights, ICCPR) vì:
- Sư Dorje bị bắt và bị giam ở nơi kín, mãi 4 ngày sau thân nhân mới được tin về Ông, khi đã qua đời. Theo quy định của LHQ bị biệt tích dù chỉ 4 ngày vẫn là mất tích cưỡng bức, nôm na là “bị bắt cóc”.
- Ủy Ban Nhân Quyền LHQ xác định rằng khi một người chết trong tình trạng bị giam thì đương nhiên là đã bị lấy đi mạng sống một cách tuỳ tiện bởi giới chức hữu trách trừ khi có chứng cứ ngược lại từ một cuộc điều tra nghiêm túc. Đằng này, nhà nước Việt Nam không hề xác nhận là có cuộc điều tra hoặc giảo nghiệm tử thi để xác định nguyên nhân tử vong.
- Thân nhân của người quá cố có quyền quyết định cách an táng. Trong trường hợp này, Sư Dorje bị hoả táng bất chấp ý muốn của thân nhân. Lẽ ra sau cuộc điều tra và giảo nghiệm tử thi, xác phải được trả cho gia đình để toàn quyền quyết định việc an táng.
- Đây không là trường hợp duy nhất đã chết trong khi bị giam giữ bởi công an Việt Nam. Ở Việt Nam có nhiều trường hợp tương tự.
- Tổ Công Tác của LHQ về Giam Giữ Tuỳ Tiện sẽ điều tra thêm về khả năng Việt Nam đã không chỉ bắt cóc mà còn giam giữ tuỳ tiện Sư Dorje.
