Nguồn hình ảnh,Getty Images/BBC
Chụp lại hình ảnh,Việt Nam đang kỳ vọng một cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước
13 tháng 11 2025
Việt Nam và Mexico là hai quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào thương mại với Mỹ, nhưng nhờ các chính sách kinh tế cấp tiến, hạ tầng cơ sở ngày càng được cải thiện và tình hình chính trị ổn định, hai quốc gia này lại nằm trong nhóm các nền kinh tế có khả năng chống chịu tốt hơn.
Đây là một trong những kết quả của nghiên cứu do công ty quản trị rủi ro Verisk Maplecroft công bố hôm 13/11.
Công ty này đã phân tích mức độ vững vàng của 20 nền kinh tế mới nổi lớn nhất, bao gồm Việt Nam, dựa trên các chỉ số như mức nợ, sự phụ thuộc vào nguồn thu xuất khẩu… để đánh giá khả năng của họ trong việc đối phó với biến động thương mại và sự thay đổi nhanh chóng của địa chính trị.
Việt Nam xếp thứ 10, sau Mexico ở vị trí số ba, "về khả năng chống chịu, nhưng đang chịu áp lực do mối liên kết với Trung Quốc trong chuỗi cung ứng sản xuất", báo cáo nêu.
Dẫn đầu về khả năng chống chịu trước các biến động thương mại toàn cầu là Trung Quốc, kể cả khi nước này xếp thứ tám trong số các thị trường mới nổi dễ bị tổn thương nhất về rủi ro thương mại, dựa trên mức thuế quan và tỷ lệ phần trăm xuất khẩu sang Mỹ.
Trong khi đó, Philippines và Malaysia xếp ở vị trí thứ 8 và 9 về khả năng chống chịu, còn Thái Lan xếp thứ 18. Đứng cuối bảng là Bangladesh.
Trong ngắn và trung hạn, Việt Nam và Mexico vẫn sẽ là "điểm đến hấp dẫn nhờ mức thuế nhập khẩu thấp hơn nhiều so với mức thuế tiềm năng lên tới 145% mà Mỹ có thể áp với Trung Quốc," kết quả nghiên cứu nêu.
"Tuy nhiên, cả hai đang đối mặt với sự giám sát ngày càng chặt chẽ từ Washington, trong bối cảnh Mỹ tìm cách ngăn chặn các hành vi 'lách thuế' thông qua chuỗi cung ứng có liên kết với Trung Quốc."
Trước đó, theo dữ liệu chính thức được công bố hôm 6/11, xuất khẩu tháng Mười của Việt Nam giảm so với tháng Chín, trong đó kim ngạch sang Mỹ giảm mạnh hơn. Việt Nam vẫn đang trong quá trình đàm phán thuế quan với chính quyền Tổng thống Donald Trump.
Cũng trong tháng Mười, Việt Nam và Mỹ đã đồng ý hoàn tất một thỏa thuận thương mại trong vòng vài tuần, theo đó sẽ duy trì mức thuế 20% của Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, nhưng sẽ miễn trừ cho một số sản phẩm nhất định.
Trong một diễn biến liên quan, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nói tại một hội nghị ở Hà Nội hôm 12/11 rằng Việt Nam đang nỗ lực để sớm ký kết một hiệp định thương mại đối ứng với Mỹ.
Ông Sơn đã kêu gọi các doanh nghiệp Mỹ hỗ trợ trong các cuộc đàm phán song phương để hai bên có thể "sớm ký kết một thỏa thuận thương mại công bằng và cân bằng".
Cũng tại sự kiện này, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, Michael DeSombre, phát biểu rằng thỏa thuận thương mại này cần tái cân bằng thâm hụt thương mại giữa Việt Nam và Mỹ, vốn là mức thâm hụt lớn nhất sau Trung Quốc và Mexico.
Trong 10 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận thặng dư thương mại 111 tỷ USD với Mỹ - dấu hiệu cho thấy một kỷ lục tiềm năng khác trong năm - theo dữ liệu của phía Việt Nam, vốn thường thấp hơn so với số liệu thương mại của Mỹ (hiện chưa được công bố do chính phủ liên bang Mỹ đang tạm ngưng hoạt động).
Hai nước cũng đang chuẩn bị có phiên đàm phán trực tiếp cấp Bộ trưởng lần thứ 8, diễn ra ngay trước phiên đàm phán cấp kỹ thuật chính thức sẽ diễn ra từ ngày 12 đến 14/11 tại Washington.
Reuters dẫn một nguồn tin am hiểu về các cuộc đàm phán cho biết, các cuộc thương lượng lần này sẽ tập trung vào việc xác định những mặt hàng của Việt Nam có thể được miễn thuế của Mỹ, như cà phê, cũng như phạm vi tiếp cận ưu đãi mà Hà Nội cam kết dành cho hàng hóa Mỹ, chẳng hạn như ô tô và nông sản.
Cuộc gặp Tô Lâm - Donald Trump
Cũng theo Reuters, các nhà đàm phán Việt Nam mong muốn việc ký kết thỏa thuận thương mại sẽ được đánh dấu bằng cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng Bí thư Tô Lâm, theo nhiều quan chức.Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn hôm 12/11 cũng kêu gọi các doanh nghiệp Mỹ tại hội nghị ủng hộ nỗ lực của Việt Nam trong việc thu xếp cuộc gặp cấp cao này.
"Những nỗ lực trước đây đều chưa thành công, theo lời nhiều quan chức," Reuters viết.
Trước đó vào tháng Mười, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc tiếp xúc ngắn với ông Trump. Theo báo chí Việt Nam, ông Chính đề nghị Mỹ thu xếp chuyến thăm của ông Tô Lâm. Ở chiều ngược lại, ông Trump đề nghị phía Việt Nam sớm thông báo cho Mỹ và đề cập tới khả năng ông Chính cũng đến thăm Mỹ vào thời điểm phù hợp.
Trong bối cảnh Đại hội 14 chỉ còn cách khoảng hai tháng, chuyến đi của ông Tô Lâm, nếu có diễn ra, sẽ là một dấu ấn ngoại giao đáng chú ý trước khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa mới bầu dàn lãnh đạo nhiệm kỳ sau.
Thực chất, thông tin về khả năng đi Mỹ của ông Tô Lâm cũng đã được Reuters công bố vào giữa tháng 6/2025, dẫn lời một số quan chức nắm rõ kế hoạch. Thông tin khi ấy nói rằng chuyến đi có thể diễn ra vào cuối tháng Sáu, tức hơn một tuần trước hạn áp thuế quan 9/7.
Tuy nhiên, chuyến đi đã không diễn ra. Thay vào đó, hai lãnh đạo đã có một cuộc gọi vào ngày 2/7. Ông Trump công bố mức thuế Việt Nam phải trả là 20% đối với tất cả hàng hóa tới Mỹ và 40% đối với mọi hàng hóa trung chuyển.
Thời điểm ấy, đã có những thông tin từ Politico và Bloomberg dẫn từ các nguồn thạo tin nói rằng Việt Nam cảm thấy "thất vọng và tức giận", cũng như bất ngờ trước mức thuế mà ông Trump đưa ra.
Việt Nam là nước xuất khẩu lớn thứ sáu thế giới sang Mỹ với tổng giá trị hàng hóa năm 2024 lên tới 136,5 tỷ USD, theo số liệu từ phía Mỹ.
Ông Philip Schellekens, kinh tế trưởng của UNDP khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nói rằng trong kịch bản xấu nhất về lạm phát rất cao ở Mỹ do thuế quan gây ra, mức thuế 20% áp lên hàng hóa Việt Nam có thể khiến kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ "giảm dần theo thời gian hơn 25 tỷ USD, gần 1/5 tổng kim ngạch hàng năm".
Nguồn hình ảnh,Reuters
Chụp lại hình ảnh,Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn
Cũng theo báo cáo nghiên cứu của công ty Verisk Maplecroft, Việt Nam và Mexico được đánh giá là đã hưởng lợi từ làn sóng đầu tư có liên kết với Trung Quốc trong thập kỷ qua, khi các chính quyền Mỹ liên tục khuyến khích doanh nghiệp đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc.
"Tuy nhiên, hiện nay Washington đang siết chặt giám sát đối với các trung tâm sản xuất có yếu tố Trung Quốc.
"Việc xem xét lại Hiệp định thương mại USMCA sẽ đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp châu Á đang sử dụng Mexico - cùng với Canada - như cửa ngõ sản xuất để đưa hàng hóa có nguồn gốc Trung Quốc vào thị trường Mỹ. Kết quả là Việt Nam và Mexico, cùng với các nền kinh tế tương tự như Malaysia và Indonesia, hiện đang đối mặt với nguy cơ bị áp thuế cao hơn và rủi ro tuân thủ sâu rộng hơn," báo cáo nêu.
Theo Verisk Maplecroft, hầu hết các nền kinh tế mới nổi lớn, bao gồm Trung Quốc, Brazil và Ấn Độ, đều có thể chống chịu được các mức thuế của Mỹ mà không chịu thiệt hại quá lớn, đặt ra nghi vấn về tính hiệu quả của các công cụ thương mại mà Tổng thống Donald Trump đang sử dụng.
"Phần lớn các trung tâm sản xuất trên toàn cầu hiện đang ở vị thế tốt hơn nhiều so với những gì người ta thường nghĩ, đủ khả năng vượt qua cơn bão thuế quan xuất phát từ Mỹ, ngay cả khi nó được triển khai ở mức tối đa," bà Reema Bhattacharya, Trưởng bộ phận nghiên cứu châu Á và là đồng tác giả của báo cáo, nhận định với Reuters.
Báo cáo cũng cho biết Brazil và Nam Phi đang tích cực xây dựng quan hệ với các đối tác thương mại khác, điều có thể giúp họ được bảo vệ tốt hơn trong những năm tới.
"Hầu như mọi nền kinh tế mới nổi hay nền kinh tế toàn cầu đều hiểu việc cần làm ăn với cả Mỹ và Trung Quốc, nhưng không thể quá phụ thuộc vào một trong hai. Vì vậy cần có một thị trường thứ ba," bà Bhattacharya nói, đồng thời cho biết thương mại giữa các thành viên nhóm BRICS đang tăng lên.
Bản báo cáo của Maplecroft không xem xét trường hợp của Nga, cũng là một thành viên BRICS.
Trung Quốc, dù đặc biệt dễ tổn thương trước căng thẳng địa chính trị với Mỹ, "đã ăn quá sâu vào chuỗi sản xuất toàn cầu đến mức gần như không thể bị thay thế," bà nói thêm, dẫn chứng rằng Bắc Kinh có cơ cấu xuất khẩu đa dạng và nguồn nhân lực chất lượng cao.
Bên cạnh đó, bà Bhattacharya cũng chỉ ra rằng nỗ lực kéo dài nhiều năm của Trung Quốc nhằm mở rộng việc sử dụng đồng nhân dân tệ trong thanh toán thương mại là "một bước đi thực dụng nhằm củng cố khả năng chống chịu kinh tế và đa dạng hóa rủi ro địa chính trị."
Là một cường quốc sản xuất, Trung Quốc hiện nằm trong tầm ngắm của nỗ lực tái định hình chính sách thương mại toàn cầu của ông Trump. Dữ liệu công bố đầu tuần này cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 10 giảm mạnh nhất kể từ tháng Hai, ngay sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.
Brazil, Argentina và Chile đã ký kết các thỏa thuận thanh toán bằng nội tệ với Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, trong khi các doanh nghiệp và nhà đầu tư quốc doanh Trung Quốc đang tài trợ cho các dự án khai thác lithium và đồng ở Chile, Bolivia và Peru.
