Nguồn hình ảnh,Tòa án nhân dân tối cao Hà Nội/Getty Images/BBC
Chụp lại hình ảnh,Dự kiến vào ngày 17/6, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội mở lại phiên tòa xét xử phúc thẩm đối với cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết và những người liên quan
11 tháng 6 2025
Việc vợ ông Trịnh Văn Quyết nộp toàn bộ số tiền khắc phục hậu quả, thậm chí nộp nhiều hơn so với mức yêu cầu của tòa sơ thẩm, đang được quan tâm trong bối cảnh luật pháp chưa quy định mức bồi thường hay khắc phục hậu quả tối thiểu để được xem xét giảm án.
Không những việc bồi thường khắc phục toàn bộ hậu quả bằng hơn 2.470 tỷ đồng trong giai đoạn phúc thẩm là hiếm hoi trong các vụ án hình sự kinh tế, người thân của ông Trịnh Văn Quyết còn nộp dư ra 10 tỷ đồng trong vụ án xảy ra tại tập đoàn FLC, nơi ông Quyết từng lãnh đạo với cương vị chủ tịch.
Theo luật sư Trần Đinh Minh Long, việc nộp dư "thường là do sai lệch tính toán giữa các cơ quan tố tụng, hoặc lỗi kế toán của người nộp... nhưng nói chung không phải hiếm gặp."
"Việc nộp thừa không thể và không nên được coi là yếu tố giảm án. Số tiền khắc phục thiệt hại sẽ được tính toán đúng và đủ trong hồ sơ và các bản án.
"Nếu việc 'nộp thừa' mà được coi như là 'tình tiết giảm nhẹ' thì sẽ cấu thành hành vi mua bán tình tiết giảm nhẹ, dùng tiền mua án cho nhẹ, như vậy là hoàn toàn sai trái về pháp luật lẫn công lý thường thấy," ông Long nói với BBC.
Về quy trình trả lại tiền thừa, ông Long viện dẫn Điều 126 Luật Thi hành án dân sự, trong đó "Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định trả lại tiền, tài sản tạm giữ trong trường hợp bản án, quyết định tuyên trả lại tài sản cho đương sự."
"Việc người phạm tội đòi lại tài sản là chuyện hết sức bình thường. Ví dụ như người phạm tội đề nghị trả lại tài sản bị thu giữ do không liên quan đến hành vi phạm tội, hay yêu cầu gỡ phong tỏa kê biên tài sản... là những yêu cầu hết sức bình thường và đúng pháp luật.
"Việc này không làm suy yếu tình trạng của người phạm tội trước tòa," ông Long diễn giải.
Nguồn tin của báo Dân Trí tại Cục Thi hành án dân sự Hà Nội cũng viện dẫn Điều 126 khi được hỏi về quy trình hoàn trả tiền thừa của vợ ông Quyết.
Nguồn hình ảnh,VGP
Chụp lại hình ảnh,Các cán bộ điều tra niêm phong tài liệu, chứng cứ về việc phạm tội của ông Trịnh Văn Quyết (ảnh đăng tải trên Báo Chính phủ vào tháng 4/2022)
Trước đó, ông Quyết - người bị tòa sơ thẩm tuyên phạt 21 năm tù - đã có đơn kháng cáo giảm nhẹ mức án phạt tù và xem xét giảm trách nhiệm bồi thường dân sự.
Hai em gái ông - bị tuyên án tổng cộng 22 năm tù - cũng làm đơn kháng cáo đề nghị giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Luật pháp Việt Nam hiện chưa quy định thời điểm và mức độ bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả cụ thể như thế nào để được cân nhắc giảm nhẹ hình phạt.
Điều này làm dấy lên câu hỏi liệu đây có phải một lỗ hổng pháp lý trong các vụ án kinh tế và liệu nó có tạo ra rủi ro về sự tùy tiện trong việc áp dụng các tình tiết giảm án hay không?
''Nếu để cố định mức tiền [khắc phục hậu quả] thì mới là lỗ hổng,'' luật sư Trần Đinh Minh Long nói với BBC.
''Vì nếu nhiều quá thì có người họ sẽ không thèm bồi thường một đồng vì không đủ thì đằng nào cũng không được giảm. Nếu ít quá thì họ chỉ cần nộp một phần nhỏ là đạt nên sẽ không khắc phục đến cùng.''
Theo luật sư Long, tuy khung hình phạt cho tội tham ô và nhận hối lộ không phải tội danh của ông Quyết nhưng có thể ''tạo ra sự so sánh đối chiếu khi quyết định mức hình phạt''.
Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi) nêu rõ không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình về tội "Tham ô tài sản", tội "Nhận hối lộ" mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn (Bộ Công an đang đề xuất xem xét bãi bỏ hình phạt tử hình cho hai tội danh này.)
Các tình tiết giảm nhẹ đáng lưu ý được quy định tại Khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự gồm:
- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
- Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;
- Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án;
- Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
- Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.
Phân theo mức độ có thể thấy, sửa chữa là hình thức "khắc phục nhẹ nhất", tiếp đến là bồi thường thiệt hại và cuối cùng "khắc phục hậu quả là hình thức khắc phục đối với những thiệt hại mà không thể bồi thường hay sửa chữa được," ông Hoàn viết trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật điện tử vào tháng 7/2024.
Theo vị này, để hiểu tính chất, mức độ tăng nặng, giảm nhẹ khác nhau thì phải xác định trong mỗi tình tiết đó thì trường hợp nào nghiêm trọng hơn trường hợp nào.
Ví dụ: "Người phạm tội tự nguyện bồi thường thiệt hại" thì phải xác định tỷ lệ tiền bồi thường so với tổng số tiền thiệt hại mà người phạm tội gây ra, để xem mức độ giảm nhẹ nhiều hay ít.
Trong đó, điều kiện đủ ở đây là người phạm tội phải "tự nguyện" thì mới được coi là tình tiết giảm nhẹ, theo ông Hoàn.
Theo luật sư Long, "tự nguyện ở đây nên được hiểu là không cần phải sử dụng các biện pháp pháp lý để truy vết - cưỡng chế - thu hồi."
"Còn về thực tế, tự nguyện do tự giác hay do 'sức ép mềm' là vấn đề cần phải tranh luận nhiều; tuy vậy kể cả có sử dụng sức ép để tác động đến việc bồi thường thì cũng không tạo ra một hành vi trái đạo lý hay trái pháp luật," ông Long nói với BBC.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Ông Trịnh Văn Quyết tại buổi lễ kỷ niệm ngày bắt đầu hoạt động của hãng máy bay Bamboo Airways thuộc tập đoàn FLC vào tháng 1/2019
Hôm 7/6, bà Lê Thị Ngọc Diệp, vợ ông Quyết, đã nộp thêm 1.400 tỷ tại Cục Thi hành án dân sự TP Hà Nội, nâng tổng số tiền khắc phục thành hơn 2.470 tỷ đồng.
Động thái này xảy ra đúng 10 ngày trước phiên tòa phúc thẩm trong vụ án FLC.
Theo bản án sơ thẩm, hội đồng xét xử buộc ông Trịnh Văn Quyết và 2 em gái phải bồi thường, sung công quỹ nhà nước 2.467 tỷ đồng, theo Báo Công an Nhân dân.
Trước đó, Hội đồng Xét xử xác định ông Quyết đã chủ mưu, chỉ đạo nâng khống vốn Công ty Faros từ mức khiêm tốn 1,5 tỷ đồng lên con số khổng lồ hơn 4.300 tỷ đồng.
Ông Quyết đã bị tuyên phạt 21 năm tù về các tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thao túng thị trường chứng khoán.
Hai người em gái ruột của ông Quyết là Trịnh Thị Minh Huế, cựu cán bộ Ban Kế toán Tập đoàn FLC, và Trịnh Thị Thúy Nga, cựu Phó tổng giám đốc Công ty Chứng khoán BOS, cũng bị hội đồng Xét xử đánh giá là đã đồng lõa với anh trai mình trong việc nâng khống vốn của Công ty Faros.
Bà Huế và bà Nga bị tòa sơ thẩm tuyên lần lượt 14 năm tù và 8 năm tù đều cùng về tội danh thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Phiên tòa hồi tháng 7/2024 trong vụ án FLC lập kỷ lục về số người được triệu tập, lên đến hơn 93.000 người. Trong đó, có hơn 30.000 người bị hại và hơn 63.000 người liên quan, đều là những nhà đầu tư, từng mua cổ phiếu của ông Quyết.
Tuy nhiên, Luật sư Vũ Đặng Hải Yến, một trong bốn người bào chữa cho ông Quyết, cho rằng con số bị hại thực tế chỉ là 133 người.
Đây là một vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm.
Sau thông tin vợ ông Quyết nộp khắc phục hậu quả vừa rồi, mạng xã hội tràn ngập những lời khen ngợi người vợ này hết lòng vì chồng, bên cạnh những chỉ trích về số tài sản kếch xù của gia đình này cũng như sự xuất hiện của nhiều câu hỏi xoay quanh vụ án, bao gồm về việc tự nguyện nộp vượt nghĩa vụ đưa ra và tác động của số tiền 10 tỷ này.
Tiền lệ
Người nhà ông Trịnh Văn Quyết không phải là trường hợp duy nhất đã nộp dư tiền khắc phục hậu quả trong các vụ án kinh tế gần đây.Năm 2024, cựu Chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh Đỗ Anh Dũng đã nộp khắc phục toàn bộ thiệt hại trong giai đoạn điều tra, trong đó dư 1 tỷ đồng.
"Dù điều kiện khó khăn, tôi chỉ gặp gia đình 2 lần, nhưng cũng cố gắng thu hồi và khắc phục toàn bộ hậu quả trong vụ án. Đến giờ, hơn 8.600 tỷ đồng đã được nộp cho nhà nước để trả lại cho các bị hại. Ngoài ra, tôi còn nộp thừa hơn 1 tỷ đồng để khắc phục hậu quả," báo Lao động Thủ đô dẫn lời ông Minh nói tại phiên xét xử và các bị cáo tại tòa án nhân dân thành phố Hà Nội vào tháng 3/2024.
Việc khắc phục toàn bộ thiệt hại là một trong những lý do khiến ông Dũng được giảm nhẹ hình phạt xuống 8 năm tù tại phiên sơ thẩm vào tháng 3/2024, so với khung hình phạt từ 12 năm đến chung thân.
Vào tháng 9/2024, tòa phúc thẩm tuyên án ông 7 năm tù sau khi xem xét thêm yếu tố về độ tuổi, sức khỏe yếu và có nhiều cống hiến cho xã hội, gia đình có công với cách mạng.
Ông Dũng thụ án hơn 3 năm (bao gồm thời gian tạm giam) thì được trả tự do khi nằm trong số hơn 8.000 phạm nhân được Chủ tịch nước Lương Cường ký lệnh đặc xá vào đợt 30/4/2025.
Theo báo Tuổi Trẻ, sau khi ra tù, ông Dũng được cho là đã xuất hiện trong cuộc họp với chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng và đề xuất cho Tập đoàn Tân Hoàng Minh được làm khu đô thị kết hợp du lịch, phim trường tại xã Xuân Thọ, TP Đà Lạt.
Thái độ hay bồi thường?
Cùng với việc nộp tiền khắc phục hậu quả cho chồng, bà Lê Thị Ngọc Diệp, vợ ông Quyết, cũng gửi đơn đến hội đồng xét xử phúc thẩm đề nghị giảm án cho chồng, trong đó bà cho biết việc khắc phục hết hậu quả vụ án đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, sự cầu thị và thiện chí khắc phục hậu quả, "coi đây là lời xin lỗi chân thành đối với các cổ đông, nhà đầu tư và xã hội", theo báo Tuổi Trẻ.Quay trở lại những tình tiết giảm nhẹ đáng lưu ý trong Bộ luật Hình sự, có quy định ''Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải'', bên cạnh việc tự nguyện "bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả".
"Cả hai yếu tố đều quan trọng, nhưng việc khắc phục và bồi thường sẽ được đánh giá cao hơn. Bản chất việc hợp tác và thành khẩn không có gì khó, nhưng việc chủ động khắc phục yêu cầu sự tích cực và công sức bỏ ra nhiều hơn, đồng thời thể hiện thái độ ăn năn hối cải ở mức cao hơn," Luật sư Long bình luận với BBC.
Thực tế cho thấy, số tiền khắc phục của người nhà ông Quyết đang được một số người liên quan đến vụ án kêu gọi nên cho là một tình tiết giảm nhẹ.
"Chẳng phải điều mừng nhất của chúng ta là toàn bộ các bị hại và người liên quan có cơ hội nhận về số tiền họ đã thiệt hại trong vụ án? Có vụ án nào lừa đảo mà người liên quan cũng được bồi thường? Thông qua vụ án này, chẳng phải các cơ quan tiến hành tố tụng nâng cao được uy tín của mình trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm?" Luật sư Trần Hồng Phúc, người đang bào chữa cho một bị cáo trong vụ án FLC, viết trên trang Facebook cá nhân hôm 10/6.
"Chẳng phải các bị cáo khác trong vụ án đều có cơ hội được sớm trở về nhà và giảm nhẹ hình phạt theo chính sách khoan hồng của pháp luật với số tiền nộp khắc phục của Quyết hay sao?" bà viết thêm. (Bà Phúc cho biết từng bào chữa cho ông Quyết nhưng không nói rõ lý do tại sao ông Quyết từ chối cho phép bà tiếp tục đại diện cho mình trong vụ án này).
Bà Phúc nói thêm rằng dựa vào pháp luật và thực tế xét xử nhiều năm nay, khi hậu quả vụ án đã được khắc phục toàn bộ "thì việc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi lượng hình là bắt buộc và đương nhiên."
"Đó mới là sự công bằng của pháp luật. Mục đích cao nhất của hình phạt không nằm ở sự trừng trị mà là giáo dục," luật sư Phúc nói thêm.
Bên cạnh những ý kiến này, một số người nói sự răn đe của pháp luật là trên hết và cho rằng đang có sự "ưu ái" cho những doanh nhân trong việc tuyên án và thời hạn họ thụ án, so với những người bình thường ít tiền hơn.
Hôm 7/6, trùng với ngày vợ ông Quyết nộp tiền khắc phục hậu quả, luật sư Ngô Anh Tuấn cho biết trên trang Facebook cá nhân rằng ông đồng tình với quan điểm hạn chế hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế.
Tinh thần này đã được thể hiện trong Nghị định 68 về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị do Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành vào tháng Năm.
Đồng thời, ông Tuấn cũng đặt câu hỏi là "những kẻ mang tiếng doanh nhân cướp bóc, lừa đảo kia, mọi người thấy có xứng đáng bị xử lý nghiêm hay không?"
"Tôi nghĩ rằng, nếu muốn có sự ưu tiên, ưu ái với doanh nhân, doanh nghiệp thì cần phải luật hóa, chi tiết hóa các quy định và chỉ rõ 'khu vực', 'đối tượng' cụ thể chứ không thể quy định chung chung, mập mờ, tranh tối tranh sáng vì điều đó sẽ vô tình hay hữu ý tạo ra kẽ hở, tạo khoảng trống mênh mông cho kẻ bất nhân trà trộn," Luật sư Tuấn viết thêm.
) mấy cái diễn này là nghề của anh r.
